ပရေင်ဍုင်ကွာန်မန် သၞာံ ၂၀၂၀တအ်

ပရေင်ဍုင်ကွာန်မန် သၞာံ ၂၀၂၀တအ် (အၚ်္ဂလိက်: Mon political situation year 2020s) ဂှ် ဒှ်ပရူပရာ မဆေင်ကဵု ပရေင်ဍုင်ကွာန် ကောန်ဂကူမန် မကတဵုဒှ်လဝ် ပ္ဍဲဗွိုင်ကာလ အကြာ သၞာံခရေတ် ၂၀၂၀ ကဵု ၂၀၃၀။

သဘင်မာဲ စၠတ်ထဝ်နာနာ မကၠောန်ပလဝ် ပ္ဍဲကဵု သၞာံ ၂၀၂၀ ဂှ် နကဵု ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ မဒှ် ဗော်ဒဝ်အံင်သာန်သုကျဳဂှ် ၜိုတ်မဆိင်လဝ် ဟွံက က္လိဂွံဇမၞး ဂၠိုင်နူကဵု သဘင်မာဲမတုဲကၠုင်ဏီဂှ်ရ။ ကိုပ်ကၠာ သဘင်မာဲဂှ် ညးလ္ၚတ်ပရေင်ဍုင်ကွာန်တအ် လ္ၚတ်တော်လဝ် နကဵု ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ က္လိဂွံဇမၞး ဗီုတြေံ ဟွံမာန် နကဵုဟိုတ် မတွဟ်ဂး ဗော်ကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင် မပြးဒၟံင် ၜါပိဗော်ဂှ် ညးတအ် ပ္ကောံဒှ်မွဲဗော်တုဲ ပ္ဍဲကဵု တွဵုရးဂမၠိုင်ဂှ် ဗော်ကောန်ဍုင်အရင်တအ် ဇၞးဂၠိုင်မာန်၊ တုဲပၠန် အခိင်အလဵုအသဳ အေန်အေဝ်ဒဳ မဂွံလဝ် အဝဵုဍုင်မသုန်သၞာံဂှ် ပရေင်ပြံင်လှာဲ လပါ်ခိုဟ်မွဲမွဲ ထ္ၜးရုပ်ရဴကမၠောန်ဟွံမာန်တုဲ ပါဲနူ ဒၞာဲဒြဟတ် ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ ဟွံဇၞော်ကွေဟ်ကွေဟ်ဂှ် ဗော်တၞဟ်တအ် ဂွံဇၞးဂၠိုင်တုဲ နကဵု ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ မွဲဓဝ် စဵုကဵု မဒက်အလဵုအသဳမာန်ဂှ် က္လိဂွံမာဲ ဟွံမာန်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ နကဵု ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ သ္ဒးပံင်တောဲ ကုဗော််ကောန်ဍုင်အရင်တအ်တုဲဟေင် ဒက်အလဵုအသဳမာန်ရ။ နကဵု ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်လေဝ် နူမဒှ်ဒၟံင် ၜါဗော်ဂှ် ဒက်ပ္တန် ဗော်ညဳသၟဟ်မန် တုဲ ဒှ်ကၠုင်မွဲဗော်။ တုဲပၠန် ဒက်မဟာမိတ် ကုဗော်ကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင် နူတွဵုရးတၞဟ်တၞဟ်တုဲ ချဳဓရာင်ကၠုင် ပရေင်ဍုင်ကွာန် မွဲစွံ။ ရံင်ကဵု အကာဲအရာ ပရေင်ဍုင်ကွာန် ကေုာံ တင်သ္ၚေဝ်ဂၠေပ် ပရေင်ဍုင်ကွာန် ပ္ဍဲအခိင်ဂှ်တုဲ နကဵု ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ဟီုတွဟ် သွက်ဂွံ ပါလုပ် ပ္ဍဲကဵု အလဵုအသဳပံင်ကောံတုဲ လုပ်ပြိုင်မာဲရ။ ဆဂး နကဵု ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳဂှ် ညးတအ်ဟီု ညးတအ် လုပ်ပြိုင်မာဲ သွက်နကဵုဗော်ညးတအ် မွဲဓဝ်ဟေင် ညံင်ဂွံဆက်ဒက် အလဵုအသဳမာန်ပၠန်ရ။ ကြဴနူ အေန်အေဝ်ဒဳ မဂွံဒှ် အလဵုအသဳတုဲ ဂၠံင်တရဴပရေင်ဍုင်ကွာန် စပ််ကဵု အခေါင်ကောန်ဍုင်အရင်လေဝ် နူကဵု ကောန်ဍုင်အရင်တအ် မဒးနွံကဵု အခေါင်အရာဂကူဂှ် ပြံင်လှာဲကၠုင် အခေါင်အရာကောန်ဍုင်ရ။ ပ္ဍဲအခိင်ကာလ တဝှ်သဘင်မာဲဂှ် ဒဒှ်ရ ပရေင်ဟွံဓဝ်ယာ၊ ပရေင်ဝဵုစၞာဲတအ် နွံဒၟံင်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုပရိုင်ဂမၠိုင်၊ ပရေင်ပါ်ပါဲဂမၠိုင် ဟီုဂး ချူဒၟံင်အိုတ်ရ။ သဘင်မာဲတုဲ နကဵု ဗော်ဒစဵုဒစးတအ် ဟွံပေင်စိုတ် လတူသွဟ်မာဲဂှ်ရ။ နကဵု ဗော်ညဳသၟဟ်မန် လေဝ် ကၠောန်ဗဒှ် သဘင်ပသောင်ပရိုင် ဒဒှ်ရ ပရေင်မလီဠာန်၊ မမာဲစၞာဲ သွက်ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ နွံဒၟံင် ဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် ဟီုဂးလဝ်ရ။ နကဵု ဒပ်ပၞာန်လေဝ် အာတ်မိက်ကၠုင် ကမ္မရှေန်မာဲ သွက်ဂွံ က္လေင်သ္ၚေဝ်ဂၠေပ် ပ္သောင်ကဵု ကိစ္စမာဲဂှ် ဇၞော်ကဵု ဒြဟတ်ရ။ နကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ဟီု "ပွမလီမာဲဂှ် ဒှ်အရာမပၠံင်သီကေတ် အဝဵုဍုင် ဗွဲအနိက်အထက်မွဲတုဲ ဒှ်အရာ မဒစဵုဒစး ကုသၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေသဳမွဲရ။ နကဵု ဒပ်ပၞာန် သွက်ဒဳမဝ်ကရေသဳ ဂွံက္လေင်စိုပ် ဂၠံင်မဍာံ ဂၠံင်ဒွးတုဲ ညးတအ် ဒးထိင်ကေတ် အဝဵုဍုင် ပ္ဍဲတ္ၚဲမပံက်ပါလဳမာန်တၟိ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၊ ၂၀၂၁ ဂှ်ရ။

ပၞာန်ထိင်အဝဵုဍုင်တုဲ ဒက်ပ္တန် ကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင်၊ နကဵု ကံင်သဳဂှ် အာတ်မိက်ကၠုင် ဗော်ကောန်ဍုင်အရင်တအ် သွက်ဂွံပလံင်မၞိဟ်စၞးဇကု ပ္ဍဲကံင်သဳဂှ်ရ။ ဗော်ကောန်ဍုင်အရင်လ္ၚဵု ဟွံပလံင်နဗော်၊ စၞးဂှ် ပလံင်နကဵု ပူဂိုလ်၊ ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ဂှ် နကဵုမာဲဂကောံကေင်ကာ လပါ်ဂၠိုင် တုပ်စိုတ် ပလံင်မၞိဟ်စၞး နကဵုဗော်တုဲ ပလံင်ဏာ ဒံက်တာဗညာအံင်မဵု ရ။ ကိစ္စဏအ် သွက်ကောန်ဗော် ဟွံဒးဂၞပ်တအ် နုက်တိတ် နူကဵု ဗော်ညဳသၟဟ်မန် က္တဵုဒှ်ကၠုင်ရ။

မွဲလပါ်ဂှ် ညးဍုင်ကွာန် ဗွဲတၟေင် ကောန်ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳတအ် ထ္ၜးဆန္ဒ၊ နူကဵု မထ္ၜးဆန္ဒ ဗွဲမၜိုဟ်သြိုဟ်ဂှ် ဒှ်ကၠုင် ပရေင်ပလီုပလာ်၊ မွဲလပါ်ဂှ်လေဝ် နကဵု သၟိင်တၠတအ် (ဗၠာဲသၟိင် / သၞာဲဒဴ) လၞိန်ဗပိန် နကဵုဒြဟတ်တုဲ ကၞောတ်တဲ ညးဍုင်ကွာန်တအ် တိတ်ဂြိပ် ဇရေင်တိပၠန်ဂတး တုဲ ဒက်ပ္တန် ဒပ်ပၞာန်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် မကော်ဂး ဒပ်ပဳဒဳအေပ် (PDF) သၟာပရေင်ဍုင်ကကွာန် ရဲဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ ညးမတိတ်ကၠုင် မ္ၚးတအ်ဂှ် ဒက်ပ္တန် ကမ္မတဳမပစၞးစၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုင် (Committe Representing Pyidaungsu Hluttaw – CRPH) နူဂှ်မွဲကဆံင် ဒက်ပ္တန် အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ မကော်ဂး အေန်ယူဂျဳ (National Unity Government) ရ။

နကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိဂှ် ဆက်ထိင်အာ ပရေင်ဒေါအ်ပန်ပှ်ော ကုဒပ်ပၞာန်ဗၟာရ။ ညးဍုင်ကွာန် မဒဴတိတ်ကၠုင် သွက်ဂွံဆက်လုပ် ပေါဲဗတိုက် နကဵုလွဟ်ဂှ် ပံင်ကဵု ဒပ်ကရေင်ကေအေန်ယူ၊ ဒပ်ကချေင် ကေအေန်အဝ်၊ ဒပ်ပလံင်တအ်ရ။ ကောန်ဂကူမန်လ္ၚဵုတအ်ဂှ် ညာတ်ကေတ် နကဵုမန်လေဝ် ဒပ်ပၞာန် မပန်ကဵု ဒပ်ပၞာန် သ္ဒးနွံကီုရောင်တုဲ ဒက်ပ္တန်ပတိုန် ဒပ်တၟိ ဒပ်စဵုဒၞာဍုင်မန်၊ ပါဲနူဏအ်လေဝ် ဒပ်တၞဟ် မံက်တိတ်ကၠုင် နွံဗွဲမဂၠိုင်ကီုရ။ ဒပ်ပဳဒဳအေပ်တအ် ဗွဲကြဴ ဂွံကၠုင်ဒြဟတ် လေပ်ကၠုင် ကွတ်ပၞာန်တုဲ ဗက်ဗတိုက် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ၊ တုဲပၠန် မၞိဟ်မဆက်စပ် ကုအလဵုအသဳ မကော်ဂး နကဵုဘာသာဗၟာ (ဒလံ) တုဲ ဗက်ဂစိုတ်ထောအ် မၞိဟ်ဗွဲမဂၠိုင်ရ။ အကြာဂှ် ပေါင်မသၟိင် ဗီုကဵု အစာဘာ၊ ညးအုပ်ဓုပ်ကွာန်၊ ကောန်ဗော်ကျဖေတ် တအ်လေဝ် ဒှ်ပွန်တုဲ ဒးဒုင်ဂစိုတ် တၟာဂလိုင်ကီုရ။

သွက်ဂွံလၞိန်ဗပိန် ဒပ်ကရေင် ဒပ်ပဳဒဳအေပ်တအ်ဂှ်တုဲ နကဵုဒပ်ပၞာန်ဗၟာ နကဵုပၞာန်တိုက် ပၞာန်ကျာဂှ် စကာကၠုင်ရ။ ပ္ဍဲဒေသအကြာကွာန်မန်ဂှ် ဟွံဒးဘဲပၞာန်တပ်တပ်ရ။ ဆဂး ဗွဲကြဴ နကဵု ဒပ်ကရေင်ဟီု "ပိုယ်ဗဒှ်ပၞာန် ပ္ဍဲကွာန်ပိုယ်မ္ဂး ကောန်ဍုင်ကွာန်ပိုယ်ပၠန်ရ လေင်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ စၞးဂှ် ပိုယ်ဒးဗဒှ် ပေါဲဗတိုက် ပ္ဍဲကွာန်ဂကူတၞဟ်"။ အတိုင်လဟီုဂှ်ရ ဒပ်ကရေင် ကေုာံ ပဳဒဳအေပ်တအ်ဂှ် စၞးမလုပ်ဗတိုက် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ၊ ရုင်သၟိင်တၠ၊ ရုင်ဗၠာဲသၟိင် ပ္ဍဲဒေသညးတအ်ဂှ် လုပ်အာ ကွာန်မန် ဗီုကဵု ကွာန်ကအ်ဗိုတ် ပွိုင်ဍုင်ကအ်ကြိက်၊ ကွာန်သၞေဟ်ခြေင် ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်တုဲ ဗဒှ်ပေါဲပၞာန် အပ္ဍဲကွာန်မန်ရ။ နကဵု ဒပ်ကရေင် ဒပ်ပဳဒဳအေပ်တအ်ဂှ် လုပ်ကၠုင် ကွာန်မန်တုဲ ညးဍုင်ကွာန်မန်တအ် ဖေက်ဘဲပၞာန် ဒြေပ်တိတ် နူကွာန်၊ ဒပ်ပဳဒဳအေပ်တအ် စံင် သ္ၚိညးဇၞော်ကွာန်မန်တုဲ ဟွံကဵု အခေါင် ကုညးဍုင်ကွာန်ပလိုတ်ပၟတ်၊ ပၟတ်ဂှ် ကၠောအ်ကၞာန်တုဲ ကွာန်ကအ်ဗိုတ်တူအာ။ ဟိုတ်နူ ဒပ်ကရေင် ဒပ်ပဳဒဳအေပ်တအ် နွံပ္ဍဲကွာန်တုဲ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ လုပ်ပန် နကဵု အမၠံက်၊ နကဵုက္ၜင်ကျာတုဲ သ္ၚိသရိုဟ်လီု၊ မၞိဟ်ဒးချိုတ်တအ် ဒှ်ကၠုင်ကီုရ။ နကဵု ဒပ်ပဳဒဳအေပ်တအ်ဂှ် ချူလိက် အာတ်လှုဲ ကုညးဍုင်ကွာန်မန်၊ တံင်မၞိဟ်တုဲ မိက်လှုဲတအ်လေဝ် နွံကီုရ။

ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန် အပ္ဍဲဍုင်

ပ္ဍဲသဘင်မာဲ ၂၀၁၅ တေအ်ဂှ် ဟိုတ်နူဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ ကလိဂွံမာဲဗွဲမဂၠိုင်တုဲ ဓလီုလဝ် ပ္ဍဲစၠတ်ထဝ်ၜါကဆံင်ကီု သီုကဵု စၠတ်ထဝ်ရးဂမၠိုင်တုဲ သီုကဵုအလဵုအသဳကၟိန်ဍုင် ကေုာံ ရးဂမၠိုင်ရ။ ပ္ဍဲမွဲဒမြိပ် အာယုက်အလဵုအသဳအေန်အေဝ်ဒဳဂှ် ဒၞာဲဗွဲမဂၠိုင် ပရေင်ဟွံသၟဟ်န် ကယျာန်ဓဝါတ် က္တဵုဒှ်လဝ် နွံရ။ ဗီုကဵု ယၟုဒဒန်တကအ်ခၟိုင် ရုပ်ဗရိုတ် ဂဥုပ်ဗိုလ်အံင်သာန် တုဲပၠန် အလဵုအသဳအေန်အေဝ်ဒဳ ကဵု ဂကူကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင်လေဝ် လညာတ်တၞဟ်ခြာတၞဟ်တအ် က္တဵုဒှ်လဝ် နွံကီုရ။ နကဵုကောန်ဍုင်အရင်တအ် စၞးမကဵုဒြဟတ် ကုဗော်အေန်အေဝ်ဒဳဂှ် ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန် အပ္ဍဲဂကူ ဇကုကဵုဇကု ကေုာံ အကြာကောန်ဍုင်အရင်တအ်ဂှ် ပံင်ကောံရေင်သကအ်တုဲ ညံင်ဂွံဇၞးမာဲဂှ် ဂ္စာန်ကၠုင်ရ။^[၁]

နကဵုဗော်အေန်အေဝ်ဒဳလေဝ် ပရေင်ဍုင်ကွာန် မဆေင်ကဵု အခေါင်အရာကောန်ဍုင်အရင်တအ်ဂှ် နူသဘင်မာဲ သၞာံ ၂၀၁၅ ကဵု သွက်သဘင်မာဲ သၞာံ ၂၀၂၀ ဂှ် ပြံင်လှာဲအာရ။ အတိုင်လိက်လလောင်တြး ပရေင်ဍုင်ကွာန် သွက်အခေါင်ကောန်ဍုင်အရင်တအ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၅ ဂှ် ပ္ဍဲအခန် ၁ ပိုဒ်ဇၞော် ၃ ဂှ် "မဒုင်သဇိုင် ကုမူဝါဒ အခေါင်ဗၠးၜး၊ ကဆံင်တုပ် ကေုာံ အခေါင်ပတန်သၞောဝ်အလဵုဇကုတုဲ ဒက်ပတန်အာ ကၟိန်ဍုင်ပံင်ကောံဖက်ဒရေဝ်ဒဳမဝ်ကရေသဳ" (လွတ်လပ်ခွင့်၊ တန်းတူရေး နှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် စသည့် မူဝါဒများကို အခြေခံ၍ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုကြီး ကို တည်ထောင်ရန် ကြိုးပမ်းသွားမည်)။ သွက်သၞာံ ၂၀၂၀ဂှ် စၞးဒၞာဲဂှ် ဒှ်အာ "အခေါင်ကောန်ဍုင်ဂမၠိုင် မတုပ်သၟဟ် ကေုာံ ညံင်ဂွံဒက်ပတန်အာ ကၟိန်ဍုင်ဒဳမဝ်ကရေသဳဖက်ဒရေဝ် မနွံကဵု အခေါင်ပတန်သၞောဝ်အလဵုဇကု (‘တန်းတူညီမျှသောနိုင်ငံသားအခွင့်အရေးများနှင့်ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ရရှိပြီး ဒီမိုကရေစီ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး’)။ ပ္ဍဲကဵု ဂၠံင်တရဴပရေင်ဍုင်ကွာန် အေန်အေဝ်ဒဳ မပြံင်လှာဲဏအ်ဂှ် ဂွံအဓိပ္ပါယ် ညးမကလိဂွံမာဲဂၠိုင်အိုတ်ဂှ် ပကင်ရင်တုဲ သၞောတ်ဖက်ဒရေဝ်ဂှ် ဒှ်လစှ်ေဂမၠိုင် သၟဝ်ကၟိန်ဍုင်ပံင်ကောံတုဲ ကလေင်ပံင်ကောံတုဲ ပကင်ရင်ရ။^[၂]

သဘင်မာဲ ၂၀၂၀

နကဵုဗော် ပရေင်ဍုင်မန် မဒှ်ဒၟံင်ၜါဂှ် ပံင်ကောံဒှ်မွဲတုဲ ဒက်ပ္တန်လဝ် ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ဂှ် ပ္ဍဲသဘင်မာဲ ၂၀၂၀ ဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗါ ၈ ဂှ် နကဵု ဗော်ညဳသၟဟ် လုပ်ဒုင်ရုဲ သီုဖအိုတ် ၆၂ ဒၞာဲ၊ ပ္ဍဲကဵု တွဵုရးဍုင်မန်ဂှ် ပါဲနူ ပွိုင်ဍုင်သဓီု ကဵု ပွိုင်ဍုင်ၜဳကလေင်တုဲ သၟေဟ် ၈ ပွိုင်ဍုင်ဂှ် ဒၞာဲဆန္ဒမာဲ ၁၀ ဒၞာဲ၊ စၠတ်ထဝ်ညးဍုင်ကွာန် ၈ ဒၞာဲ၊ စၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူ ၁၀ ဒၞာဲ ကေုာံ ဒၞာဲဝန်ဇၞော်ကောန်ဂကူဗၟာမွဲဒၞာဲ။ သွက်စၠတ်ထဝ်တွဵုရးဍုင်မန်ဂှ် ၁၇ ဒၞာဲ။ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုင်မန်သၟးဂှ် သီုဖအိုတ် ၃၅ ဒၞာဲ၊ တွဵုရးကရေင် ပွိုင်ဍုင်ကအ်ကြိက်၊ ဖာအင်၊ ကဵု လှာဒကှ်ဂှ် သွက်စၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူ ၄ ဒၞာဲ၊ သွက်စၠတ်ထဝ်ညးဍုင်ကွာန်ဂှ် ၂ ဒၞာဲ၊ တုဲပၠန် သွက်စၠတ်ထဝ်တွဵုရးဂှ် စၞးဝန်ဇၞော်ဂကူမန် မွဲဒၞာဲ၊ အမာတ်စၠတ်ထဝ် ၆ ဒၞာဲ၊ သီုဖအိုတ် ၁၂ ဒၞာဲ၊ ရးတၞင်သဳဂှ် ပွိုင်ဗိက်၊ ဍာ်ဗု ဂှ် သွက်စၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူ ၂ ဒၞာဲ၊ စၠတ်ထဝ်ညးဍုင်ကွာန် ၁ ဒၞာဲ၊ စၠတ်ထဝ်ရးဂှ် ၃ ဒၞာဲ သီုဖအိုတ် ၈ ဒၞာဲ။ ရးလ္ဂုင်ဂှ် ပွိုင်ဍုင် ဒဵုပုင်၊ စမ်းချောင်း၊ ဥက္ကလာသၠုင်ကျာ၊ ယှိုဲပျဳတာ ကေုာံ ထာန်တပေန်တအ်ဂှ် သွက်စၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူ ၁ ဒၞာဲ၊ စၠတ်ထဝ်ရး ၆ ဒၞာဲ သီုဖအိုတ် ၇ ဒၞာဲ လုပ်ဒုင်ရုဲစှ်ရ။^[၃] တော်ကဵု သဘင်မာဲမတုဲကၠုင်မ္ဂး ကလိဂွံဇမၞး ဒၞာဲဂၠိုင်ကၠုင်ရ။ သီုဖအိုတ် သွက်စၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူ ကေုာံ စၠတ်ထဝ်ညးဍုင်ကွာန်ဂှ် ၅ ဒၞာဲ၊ သွက်စၠတ်ထဝ်တွဵုရးဂှ် ၆ ဒၞာဲ၊ နူကဵု တွဵုရးကရေင် သွက်ဒၞာဲဝန်ဇၞော်ကောန်ဍုင်အရင်မန်ဂှ် မွဲတၠ။ ကြဴနူ သွဟ်မာဲဂမၠိုင်မတိတ်တုဲ ညးအုပ်ကာနာနာ ဗော်ညဳသၟဟ်မန် နာဲလျးတၟး ဟီု " ပ္ဍဲကဵုပွိုင်ပရေင်ဍုင်ကွာန် ဂတဏအ်မ္ဂး အတိုင်ဂၠံင်တရဴ ပရေင်ဍုင်ကွာန် မဖျေဟ်လဝ်ဂှ် အပ္ဍဲဗွိုင်စၠတ်ထဝ်ကီု သီုကဵု မ္ၚးစၠတ်ထဝ်ဂှ် သၠုင်အသိင်တုဲ ဆက်ချဳဓရာင်အာရောင်။ ပ္ဍဲဗွိုင်စၠတ်ထဝ်မ္ဂး သၞောဝ်သဇိုင် ၂၀၀၈ ဂှ် ညံင်ဂွံဒှ်ပလေဝ်ဂှ် ပံင်တောဲ ကုဂကောံကောန်ဍုင်အရင် ကေုာံ ဂကောံဒဳမဝ်ကရေသဳတအ်တုဲ ကၠောန်အာရောင်။ ပ္ဍဲဗွိုင်မ္ၚးစၠတ်ထဝ်ဂှ်မ္ဂး ညံင်ရဴ သဘင်သဳကၠဳပင်လံင် ၂၁ ဗွဝ်ကၠံ ညံင်ဂကောံပရေင်ဍုင်ကွာန် သီုဖအိုတ် ဂွံပါလုပ်တုဲ ညံင်ကလိဂွံတင်လတုပ်စိုတ် သၞောတ်ဖက်ဒရေဝ်ဂှ် ဂစာန်ကၠောန်အာရောင်။" နကဵု ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ဂှ် ရန်တၟအ်လဝ် သွက်ဂွံပါလုပ် အပ္ဍဲအလဵုအသဳပံင်ကောံတုဲ အခေါင်အရာဂကူမန် ကေုာံ ဖိုလ်ဂုဏ်တွဵုရးဍုင်မန် ညံင်ဂွံမံက်ကၠုင် ဂၠိုင်င်ဂှ် ဂစာန်အာရောင် ဟီုလဝ်ရ။^[၁]

ပ္ဍဲကဵု တွဵုရးဍုင်မန်ဂှ် ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ ကလိဂွံ ၃၁ ဒၞာဲ၊ ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ကလိဂွံ ၁၁ ဒၞာဲ၊ သီုဖအိုတ် ဗော်ၜါဝွံဟေင် ဂွံဒုင်ရုဲစှ်ရ။ ^[၄]

ရံင်နကဵု အလုံမွဲကၟိန်ဍုင်မ္ဂး သွက်ခုင်ပါလဳမာန် သီုဖအိုတ် ၄၇၆ ခုင်ဂှ် ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ မဒှ်ဗော်သၟဝ်ဒဝ်အံင်သာန်သုကျဳ ကလိဂွံ ၃၉၆ ခုင်၊ ဗော်မထံက်ဂလာန် ဒပ်ပၞာန် ဗော်ကျဖောတ် ကလိဂွံ ဆ ၃၃ ခုင်၊ ဗော်ဂကူသေံဇၞော် ကလိဂွံ ၁၅ ခုင်၊ ဗော်ယခေင် ၈ ခုင်၊ နကဵုဗော်ညဳသၟဟ်မန် ကလိဂွံ ၅ ခုင်တုဲ သၟေဟ်ဂှ် ဗော်ကောန်ဍုင်အရင်တၞဟ်တအ် ကလိဂွံညိညရ။^[၅]သဘင်မာဲဂှ် ဟွံစှ်ေကဵုဗဗွဲဓဝ်၊ နကဵုဗော်ကျဖောတ်၊ ဒပ်ပၞာန်ကီု သီုကဵု ဗော်ကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင် မပ္တံကဵု ဗော်ညဳသၟဟ်ဂကူမန်လေဝ် ပတိုန်ထ္ၜးကဵုလဝ် ကမ္မရှေန်သဘင်မာဲ UEC၊ ကေုာံ သမ္မတဍုင်ရ။ တုဲပၠန် နကဵုဗော်တအ်ဏအ် နွံပၟိက် မိက်ဂွံလ္ၚတ်စရင်မာဲဂမၠိုင်တုဲ အာတ်မိက် စရင်မာဲဂမၠိုင်ကီုလေဝ် နကဵု ကမ္မရှေန်မာဲဂှ် ထ္ၜးဟိုတ်ကဵု အခေါင်အရာပူဂိုလ်ဂမၠိုင်တုဲ ဟွံကဵုအခေါင်ဗဵုစရင်တအ်ရ။^[၆]

ညးပါ်ပါဲတအ် တော်ကေတ်မ္ဂး နကဵုကမ္မရှေန်မာဲဂှ် ဖန်လီလာန်လဝ်မာဲ ဇၟာပ်ဇၟာပ်ဒၞာဲရောင်။ လ္ၚတ်ရံင် မမာဲ ကေုာံ လၟိဟ်မၞိဟ်ဂမၠိုင်မ္ဂး ဒဒှ်ရ ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ မွဲမွဲကၠတ်ကေတ်လဝ်မာဲ မွဲမွဲပွိုင်ဆန္ဒမာဲမ္ဂး ထပ်စုတ်လဝ် မမာဲအလီနွံဒၟံင် အကြာ ၁၀၀၀၀ စဵုကဵု ၂၀၀၀၀ နွံရောင်ဂှ် နာဲဗဳထဝ်မန်ဇြာ ဒုင်သဇိုင် ကုတင်ဂၞင်လၟိဟ်မာဲဂမၠိုင်တုဲ ဟီုလဝ်ရ။ ဗွဲတၟေင် ပ္ဍဲကဵု ပွိုင်ဍုင်ပံင်ဂှ် ဟိုတ်နူ မိကောန်ဆာန် ဒှ်မၞိဟ် မပၠုပ်ဂလာန် စပ်ကဵု ယၟုဒဒန်တကအ်ခၟိုင်ဂှ် လၟိဟ်မာဲအလီ ၜါလက်ပြင်ပြင် လီလဝ်ရောင်ဂှ် ညးဟီုပါ်ပါဲလဝ်ရ။^[၇]

လၟိဟ်မာဲ သွက်စၠတ်ထဝ်ညးဍုင်ကွာန် နူကဵုပွိုင်ဍုင်ပံင် နူကဵု သဘင်မာဲသၞာံ ၂၀၁၅ ကဵု ၂၀၂၀။ သၞာံ ၂၀၁၅ ဟိုတ်နူ ဗော်မန် ဒှ်ဒၟံင်ၜါဗော်တုဲ ဗော်မန်ၜါဂှ် ကလိဂွံမာဲ သီုဖအိုတ် ၁၁,၄၄၀၊ ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ ဂှ် ကလိဂွံ ၃၂,၈၃၁၊ ဗော်ကျဖောတ် ကလိဂွံ ၂၂.၇၄၈။ သၞာံ ၂၀၂၀ ဂှ် ဟိုတ်နူ ဗော်မန်ၜါ ဒှ်အာမွဲတုဲ ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ကလိဂွံမာဲ ၂၇,၇၂၉၊ ဗော်ကျဖေတ်ဂှ် ကလိဂွံ ၂၁,၅၅၂ (ဟိုတ်နူကဵု ဗော်ညးတအ် ပါ်တိတ်အာ ပြည်ထောင်စုကောင်းကျိုးဆောင်ပါတီ တုဲ မာဲညးတအ်ပြး ဒှ်မာန်)၊ နကဵု အေန်အေဝ်ဒဳဂှ် ကလိဂွံမာဲ သီုဖအိုတ် ၆၄,၈၆၃၊ ဂၠိုင်တိုန် နူအလန်မတုဲကၠုင် ၜါဆပြင်င်။ ဟိုတ်နူကဵု ဗော်မန်ဒှ်ၜါ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၅တုဲ ကောန်မန် ဗွဲမဂၠိုင် စုတ်မာဲကဵု ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ၊ သၞာံ ၂၀၂၀ ဂှ် ဗော်မန် ဒှ်မွဲ ကောန်မန်တအ် စုတ်မာဲကဵု ဗော်မန် ဂၠိုင်တိုန်ၜါဆမ္ဂး မၞိဟ်မစုတ်မာဲကဵု ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳဂှ် ဒးအောန်စှ်ေ နူသၞာံ ၂၀၁၅။ ဆဂး ဟွံဒှ်ဗီုဂှ် ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ ကလိဂွံမာဲ ဂၠိုင်တိုန်ၜါဆပၠန်ဂှ်ရ လၟိဟ်မာဲ မဒှ်သံသယျ ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ မပၠုပ်စုတ်လဝ် မမာဲအလီ ပ္ဍဲပွိုင်ဆန္ဒမာဲဏအ် အောန်အိုတ် ၜါလက်ပြင်င်ဂှ် မဟီုမာန်။ ညံင်ရဴဏအ်ကီုဂှ် ပွိုင်ဍုင်တၞဟ်တအ်လေဝ် ဂွံဆဵုဒၟံင်ကီု။ (လၟိဟ်မမာဲတအ်ဂှ် ကေတ်နူ စရင် UEC)^[၈]

မိသုမန် (မိစုမန်) ညးမရေင်တၠုင် ညံင်ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ပွိုင်ဍုင်ကျာ်မြဟ် သ္ဂောအ်ဇၞးမာဲဂှ် ပ္ဍဲ ဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗါ ၂၃ ပံက်အမှု စောဲဒုဟ် ကု ဒေါ်ခင်မျိုးမြင့် ညးမဒှ်အလံင်အမာတ် နူဗော်အေန်အေဝ်ဒဳတုဲ ညးမဇၞးလဝ်မာဲ ပွိုင်ဍုင်ကျာ်မြဟ် သွက်စၠတ်ထဝ်တွဵုရးပွိုင်ဆန္ဒမာဲ စၟတ် (၁) နကဵုဒုဟ် ဒဒှ်ရ ဒေါ်ခင်မျိုးမြင့် ဂှ် ကုမၞိဟ်ဟွံမဲ ပ္ဍဲစရင်မာဲဂှ် ကဵုစုတ်မာဲအတေင်၊ စကာအဝဵုသြဇာ ကဆံင်အမာတ်စၠတ်ထဝ်တွဵုရးတုဲ ဘပဠညးဍုင်ကွာန် ညံင်ဂွံကဵုစုတ်မာဲ ဗော်ဇကု၊ တုဲပၠန် ပ္ဍဲအရာမဓရတ် ဟီုဘပဠဂှ် ကၠောန်ပလဝ် အပ္ဍဲအရှာံမာဲ ၂၀၊ ၃၀ ပေ။ တင်မဟီုလဝ်တအ်ဂှ် ဗၠေတ်ဒၟံင် ကုသၞောဝ်သဘင်မာဲတွဵုရးပိုဒ်ဇၞော် ၆၁ ကဵု ၆၂။^[၉]

ဗော်မန် ကဵု ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ ဟွံဒှ်ဆဵု

ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ က္လိဂွံဇမၞးမာဲဂၠိုင်အိုတ်တုဲ သွက်ဂွံ ဆဵုဂဗ ကုဗော်ကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင်ဂှ် နကဵုဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ ကဵုတာလျိုင် ကု သကိုပ်ဝန်ဇၞော်ရးမကွေ ဒေါက်တာအောင်မိုးညို၊ သကိုပ်ဝန်ဇၞော်တွဵုရးကရေင် ဒေါ်နန်းခင်ထွေးမြင့် ကဵု ညးစၞးစၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူ နူတွဵုရးကချေင် ဦးအင်ထုံခါးနော်ဆမ် တအ် ညးပိ၊ ကြဴနူ မအာဆဵု ကုဗော်ဂကူကချေင်၊ ဂကူလဳသူ၊ တုဲကၠုင်စိုပ် ဍုင်မတ်မလီု သွက်ဂွံဆဵုဂဗ ကုဗော်မန် ဂှ် ဆိင်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုဇာန်နဝါရဳ ၅၊ ၂၀၂၁ ဂှ်ရ။ နကဵု ဗော်ညဳသၟဟ်ဂကူမန်ဂှ် အာတ်မိက်လဝ် ပရေင်ဆဵုဂဗဂှ် တၞဟ်နမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ရေင်သကအ်တုဲ သ္ဒးဒှ် ပ္ဍဲဒၞာဲဗၠးၜးမွဲဒၞာဲရ။ ဆဂး နကဵု ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳဂှ် နူကဵု ဗဟဵုညးတအ် ဖျေဟ်လဝ် ဒးဆဵုဂဗ ပ္ဍဲရုင်ဗော်ညးတအ်ဟေင်တုဲ ဟိုတ်နူဟွံကလိဂွံ တင်လတုပ်စိုတ် ဒၞာဲသွက်ဂွံဆဵုတုဲ ပရေင်ဆဵုဂဗဂှ် လီုအာရ။^[၁၀]^[၁၁]

သွက်ဂွံဆဵုဂဗ ဗီုဏအ်ဂှ် နကဵု အေန်အေဝ်ဒဳ ပလံင်ဗစိုပ်လဝ် လိက်ကု ဗော်ဍုင်ကောန်အရင် သီုဖအိုတ် ၃၉ ဗော်။^[၁၂]

ဒပ်ပၞာန်အာတ်မိက် အေန်အေဝ်ဒဳ ညံင်ဂွံပသောင် ကိစ္စသဘင်မာဲ

နကဵု ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳဂှ် သွက်ဂွံ ဆက်ပံက် ပါလဳမာန်ဂှ် ဆက်ကၠောန်အာ အတိုင်လၟေင်ကမၠောန် မွဲလပါ်ဂှ် နကဵုရဲဒပ်ပၞာန် ကေုာံ ဗော်ကျဖေတ်တအ်ဂှ် ဆက်ပ္တိတ်ဒၟံင် လိက်လလောင်တြး၊ ကၠောန်ဗဒှ် သဘင်ပသောင်ပရိုင် ကိစ္စသွဟ်မာဲ ကေုာံ မာဲဟွံဗဗွဲဓဝ်ဂှ်ရ။ နူကဵု ဒဳဇြေန်ပါ ၂၃၊ ၂၀၂၀ စဵုကဵု ဇာန်နဝါရဳ ၁၆ ဂှ် နကဵုဒပ်ပၞာန် ကၠောန်သဘင်ပသောင်ပရိုင် ဂွံအာ သီုဖအိုတ် ၂၀ အလန်။ သဘင်ပသောင်ပရိုင် အလန်လက္ကရဴအိုတ်ဂှ် ကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲကဵု ဇာန်နဝါရဳ ၂၆ ပ္ဍဲကဵု တိုက်ထ္ၜးပျးပၞာန်၊ နေပျဳတဝ်။ ပ္ဍဲဂှ် နကဵုဒပ်ပၞာန် အလုံမွဲကၟိန်ဍုင် ပွိုင်ဍုင်နွံ ၃၁၄ ပွိုင်ဍုင်ဂှ် စၟဳစၟတ်ရံင် စရင်မာဲ ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲ ဂွံဆဵုကေတ် စရင်မာဲထပ်ဒၟံင်၊ စရင်မာဲမဖန်ကၠောန်ဗဒှ်လီဠာန်လဝ်တအ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် သီုဖအိုတ် နွံ ၇,၆၂၃,၇၂၅ တၠ။ ပါဲနူဂှ်တုဲ မၞိဟ်မွဲ မနွံကဵုစရင်မာဲ ၜါပိပွိုင်ဍုင်ဂှ်လေဝ် နွံဒၟံင်ပၠန်တုဲ သီုဖအိုတ် လၟိဟ်မာဲဟွံဗဗွဲဓဝ် နွံဒၟံင် ၈ ပြကောဋိကိုဋ်ပြင်င်ဂှ် ညးတအ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။^[၁၃] အစာပရိုင်မွဲသၟာန်တုဲ ညးမပသောင်ပရိုင် ဂဥုပ်ဗိုလ်ဇော်မင်းထွန်းဟီု "နကဵုဒပ်ပၞာန်ဂှ် ဟိုတ်နူဏအ်တုဲ ဟွံသီအဝဵုဂှ် ဟီုဟွံမာန်။"။^[၁၄] စပ်ကဵု တင်မပတိုန်ထ္ၜး ဒဒှ်ရ သဘင်မာဲသၞာံ ၂၀၂၀ ဟွံစှ်ေကဵုဗဗွဲဓဝ်ဂှ် ဇာန်နဝါရဳ ၂၈ဂှ် နကဵုကမ္မရှေန်သဘင်မာဲ (UEC) ကလေင်ခၠေဝ်ဟီု "သဘင်မာဲသၞာံ ၂၀၂၀ ဂှ် စရင်မာဲဗၠေတ်ယောင်ယာညိညနွံကီုလေဝ် ညံင်ရဴဒပ်ပၞာန်စုတ်စောဲ ဒဒှ်ရ ပရေင်မဟွံဂွံစှ်ေကဵုသၞောဝ်ဂှ် ဟွံမဲ"။ အတိုင်ဒပ်ပၞာန် မအာတ်မိက်လဝ် နကဵုကမ္မရှေန်မာဲ ပ္ညဳကုအလဵုအသဳတုဲ ညံင်ဂွံဂၠာဲသွဟ်ဂှ် နကဵုကမ္မရှေန်သဘင်မာဲဟီု "အတိုင်သဇိုင်ဥပဒေမ္ဂး ကမ္မရှေန်သဘင်မာဲဂှ် ကလိဂွံလဝ် အဝဵုကၞောတ်အထောတ်ရတုဲ နကဵုကမ္မရှေန် သွက်ဂွံပ္ညဳ ကုအလဵုအသဳ ပ္ဍဲသၞောဝ် ဟွံဗၟံက်ထ္ၜးလဝ်"။^[၁၅]

ဇာန်နဝါရဳ ၂၈ နကဵု ဂဥုပ်ဗိုလ်ဇမၞော် မင်းအောင်လှိုင် ကဵုဗစိုပ်လိက် ဇရေင်ဒဝ်အံင်သာန်သုကျဳ နကဵုတၞးလိက် မချူလဝ် နကဵုတဲ ဘာသာဗၟာဂှ် ကလေင်ကၠာဲလဝ် နကဵုဘာသာမန် အတိုင်ဗွဲသၟဝ်ဝွံရ။

တင်မနွံပၟိက်ဒပ်ပၞာန်
စၟတ်တ္ၚဲ ၂၈၊ ၁၊ ၂၀၂၁
၁။ သဘင်မာဲ မကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၀ ဂိတုနဝ်ဝေမ်ပါ (၈) ဂှ် ပ္ဍဲစရင်မာဲတမ်မူလဂမၠိုင်ဂှ် အဆံင်ပွိုင်ဍုင်၊ ရး ကေုာံ တွဵုရးဂမၠိုင် နကဵုအလုံမွဲကမိန်ဍုင်ဂှ် ကလေင်စၟဳစၟတ်ရံင်မ္ဂး ဂွံဆဵုကေတ် စရင်ယၟုထပ်ဒၟံင်၊ ဂၞန်စၟတ်သမ္တီကောန်ဍုင် တုပ်ဒၟံင်၊ မၞိဟ်အာယုက် လတူ (၁၀၀) နွံဗွဲမဂၠိုင်။ ၜိုတ်မဂွံဆဵုကေတ်မ္ဂး လၟိဟ်မၞိဟ် (၁၀,၄၈၂,၁၁၆) ဂှ် စရင်ထပ်ဒၟံင်တုဲ မဒးဒှ်သံသယျမာန် ဂွံဆဵုကေတ်လဝ်ဂှ်ရ သ္ဒးပံက်ဂကောံစၟဳစၟတ်တုဲ ကလေင်စၟဳစၟတ်ကဵုညိ။
၂။ ပ္ဍဲအရာမကလေင်စၟဳစၟတ်စရင်မာဲတအ်ဂှ် နကဵု "UEC" ၜိုန်ရ သ္ဒးကၠောန် နဒဒှ် အဓိကကီုလေဝ်၊ လတူ "UEC" ဂှ် ဓဝ်ပတှ်ေ ဟွံမဲတုဲ၊ ညံင်ဂွံဒက်ကဵု "UEC" တၟိ၊ ကာလဒက်ပၠန်ရ မၞိဟ်ပူဂိုလ် မနွံကဵုဓဝ်ယာ နူကဵုဒပ်ပၞာန်လေဝ် ညံင်ဂွံပါလုပ်။
၃။ နကဵု "UEC" တၟိ ပ္ဍဲအခိင်ကာလ မကလေင်စၟဳစၟတ်ဒၟံင် လၟိဟ်မမာဲ မဒးဒှ်သံသယ ဗွဲမဇၞော်ကဵုဒြဟတ်ဂှ် နကဵုအမိင်အသံ သမ္မတ ညံင်ဂွံပဆုဲထောအ် ကမၠောန်မကော်စၠတ်ထဝ် အလန်တတိယ တုဲပၠန် အရာမနွံပၟိက် မဒးကၠောန်တအ်ဂှ် စနူတ္ၚဲဏအ် (၂၈၊ ၀၁၊ ၂၀၂၁) တုဲ ဆက်ကၠောန်အာညိ။
၄။ စရင်အင် အတိုင် ဒပ်ပၞာန်မဂၠာဲဆဵုလဝ််တအ်ဂှ်လေဝ် ကရောမ်လိက်ဏအ်ဂှ် တောဲဗစိုပ်လဝ်ကီုရ။
၅။ အတိုင် တင်မနွံပၟိက် ဒပ်ပၞာန်ဏအ် ယဝ်ရ ဟွံကၠောန်ဖန်ကဵုမ္ဂး နကဵုဒပ်ပၞာန် ဆက်ရေင်တၠုင်ကၠောန်အာ အတိုင်သဇိုင်သၞောဝ်ဥပဒေလဒက်ပတန် ကၟိန်ဍုင်ပံင်ကောံသမ္မတဗၟာ သၞာံ ၂၀၀၈။
ဂဥုပ်က္ဍိုက်က္ဍိုပ် ပရေင်စဵုဒၞာဒပ်ပၞာန် (စၞး)

^[၁၆]

၂၉ ဇာန်နဝါရဳ ဂှ် နူကဵု ဂကောံလ္ၚတ်သဘင်မာဲ ၁၂ ဂကောံ အပ္ဍဲဍုင် လလောင်တြး၊ နကဵုဒပ်ပၞာန်ကီု ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန်တအ်ကီု ဒုင်တဲ လတူသွဟ်မာဲတုဲ ပ္ဍဲအခိင်မစၠောအ်တဲ အဝဵုဍုင်ဂှ် ညံင်ပရေင်ဍုင်ကွာန် ဂွံၜိုဟ်သြိုဟ် ဗိုင်ရီုဗင်ကဵုညိ။^[၁၇] ပါဲနူဂှ်တုဲ နကဵု သံဃမဟာနာယကကီု သီုကဵု ရုင်ကလုတ်ဍုင်နာနာ ဖတိုက်ဖအောဝ် ညံင်ဂွံပသောင်ပြသၞာ ဗွဲမၜိုဟ်သြိုဟ်။^[၁၈] ဇာန်နဝါရဳ ၃၁ ဂှ် နကဵုဒပ်ပၞာန် လလောင်တြး ဒဒှ်ရ ဂကောံဍုင်နာနာတအ် ညံင်ဟွံဂွံထံက်ဂလာန် လတူသွဟ်မာဲ မကၠောန်လဝ် ပ္ဍဲနဝ်ဝေမ်ဗါ (၈)။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲလိက်လလောင်တြးဂှ် ဆက်ချူလဝ် နကဵုဒပ်ပၞာန်ဂှ် အတိုင်သဇိုင်သၞောဝ် ၂၀၀၈ ဗွဲမကိတ်ညဳ ကုဍာ်ဒကေဝ်ဒဳမဝ်ကရေသဳဂှ် ဆက်ကၠောန်အာ စပ်ကဵုသဘင်မာဲဂှ်ရောင်။^[၁၉]

ပၞာန်သီအဝဵု ၂၀၂၁

ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၊ ၂၀၂၁ ဂှ် နကဵု ဒုတိယသမ္မတ(၁) ဦးမြင့်ဆွေ ညးမဒှ်သမ္မတ မဂွံဒုင်ခပ္တိုန်လဝ် နူကဵုသွာင်ပၞာန် နူသၞာံ ၂၀၁၆ မာတ် ၁၅ ဂှ် မဂွံဒုင်ရုဲစှ်ပ္တိုန် နဒဒှ်သမ္မတ (ယာယဳ)တုဲ ပ္တိတ်လိက်အသံ စၟတ် (၁/၂၀၂၁)၊ ပ္ဍဲလိက်အသံဂှ် ချူလဝ် ဒဒှ်ရ သဘင်မာဲမကၠောန်လဝ်ဂှ် ဟိုတ်နူ ဒစဵုဒစး ကုသၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေသဳ၊ ဗၠေတ်ယောင်ယာဒၟံင် ဗွဲမဂၠိုင်တုဲ ဒစဵုဒစးဒၟံင် ကုတၠုင်လအာ ဒဳမဝ်ကရေသဳ မတွဟ်ဂး အဝဵုကၞောတ်အထောတ်ဍုင် သ္ဒးစှ်ေကၠုင် နူညးဍုင်ကွာန်ရ။ သွက်ဂွံပသောင်ပြသၞာစရင်မာဲဂှ် နကဵု ကမ္မရှေန်မာဲကီု သီုကဵု ညးမဂွံလဝ်အဝဵုဂှ် တးပါဲဒၟံင်ရ။ ကောံဓရီုစၠတ်ထဝ်ဂှ် ညံင်ဂွံပဆုဲကဵု မအာတ်မိက်လဝ်ဂှ်လေဝ် ဟွံပဆုဲကဵု။ အတိုင်သဇိုင်ဥပဒေ (၂၀၀၈) ပိုဒ်ဇမၞော် ၄၁၇ မ္ဂး အရာဝွံ ဒှ်အရာ မကေမ်ဇြာပ်ကေတ် အဝဵုဍုင် နကဵုနဲအဓမ္မတုဲ အရာဝွံ မပကဵု ညံင်ပရေင်ညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူဂမၠိုင် ဂွံလီု၊ တုဲပၠန် ပရေင်ရုသံင်လေဝ် ကတဵုဒှ်ဒၟံင်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ သွက်ဂွံဆက်အာ တရဴဒဳမဝ်ကရေသဳဂှ် ဝါတ်ဂါတ်၊ ဟွံလောဲသွာကၠုင်ရ။ တၞဟ်နဂွံ စၟဳစၟတ်စရင်မာဲ၊ ကေတ်အရေဝ် လတူ ညးမကလိလောန်လဝ်ဒုဟ်တအ်ဂှ်တုဲ အတိုင်သဇိုင်ဥပဒေ (၂၀၀၈) ပိုဒ်ဇမၞော် ၄၁၈ ပိုဒ်လပါ် (က)ဂှ် အဝဵုပတန်သၞောဝ်၊ အဝဵုပကင်ရင်၊ အဝဵုသ္ဂုတ်သွာတ်သၞောဝ်တအ်ဂှ် ပအပ်ကဵု ဂဥုပ်က္ဍိုက်က္ဍိုပ်ပရေင်စဵုဒၞာဒပ်ပၞာန်ရ။ အကာဲအရာကာတၟေင်ဂှ် ဆက်စပ် အလုံမွဲပယျဵုကမိန်ဍုင်တုဲ အတိုင်သဇိုင်ဥပဒေ ပိုဒ်ဇမၞော် ၄၁၇ စနူတ္ၚဲဝွံတုဲ ပွိုင်မွဲသၞာံ။^[၂၀]^[၂၁]^[၂၂]

ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁ အခိင်ဂယး ကိုပ်ကၠာ တ္ၚဲဟွံတၟးဂှ် ဒဝ်အံင်သာန်သုကျဳ၊ သမ္မတဝေန်မျေအ်၊ ကေုာံ မၞိဟ်ဇၞော် နူကဵုဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ ဗွဲမဂၠိုင် နကဵုပၞာန် ကၠုင်ကော်ဏာရ။^[၂၃]တုဲ နူကဵု ဌာနတဳဝဳ မြဝတဳ လလောင်တြး ဒဒှ်ရ နကဵုဍုင် လလောင်တြးလဝ် အကာဲအရာကာတၟေင်၊ ပွိုင်မွဲသၞာံရ။^[၂၄]

ပ္ဍဲတ္ၚဲပၞာန်သီအဝဵုဂှ် ကောန်ဍုင်ဗၟာၜိုတ် ၂၀၀ ကောံရေင်သကအ်တုဲ အာထၜးဆန္ဒ ဂတမုက်ရုင်ကလုတ်ဗၟာ ပ္ဍဲဍုင်က္ၜင်ကံက်၊ ရးနိဂီုသေံ။^[၂၅] ထၜးဆန္ဒဂှ် နကဵုဗၠာဲသၟိင်သေံ လုပ်ပသောင်တုဲ တုဲဒှ်အာ၊ ညးထၜးဆန္ဒၜါတၠ ဒးအာဝပ်တုဲ ဒးတိုန်ရုင်ဂဥုဲ၊ မၞိဟ်ၜါတၠ ဒးဒုင်ရပ်။^[၂၆]ညံင်ရဴဂှ်ကီု ကောန်ဍုင်ဗၟာ မနွံပ္ဍဲတဝ်ကျဝ်၊ ရးနိဂီုဂျပါန်တအ် ကောံအာ ဂတမုက် တက္ကသိုလ်ကုလသမဂ္ဂတုဲ ထ္ၜးဆန္ဒ ဒစဵုဒစး ပၞာန်သီအဝဵု။^[၂၇]

နကဵုအပ္ဍဲဍုင်ဂှ် ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂ ဗတံ ၈ နာဍဳ မၞိဟ်ညိည ရပ်လဝ် ဗီုရုပ် ဒဝ်အံင်သာန်သုကျဳတုဲ တိတ်ထ္ၜးဆန္ဒ ၜိုတ် ၁၅ မိနေတ်။^[၂၈] တ္ၚဲယး ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၄ ဂတမုက်တက္ကသိုလ်ဂဥုဲမာန္တလေ မၞိဟ်ၜိုတ် ၃၀ တၠ တိတ်ထ္ၜးဆန္ဒတုဲ ဒးဒုင်ရပ်။^[၂၉]^[၃၀] စနူဂှ်တုဲ လၟိဟ်မၞိဟ် မတိတ်ထ္ၜးဆန္ဒဂှ် ဂၠိုင်တိုန် ရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲ ကၠောအ်ကြပ်မွဲ အလုံဍုင်တုဲ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၈ ဂှ် အလဵုအသဳပ္တိတ် အမိင်တိတ်ဗတံဟွံဂွံ တုဲပၠန် မၞိဟ်ဂၠိုင်နူမသုန် ကောံဟွံဂွံ နကဵုပိုဒ်ဇၞော် ၁၄၄။ ဆဂး ပရေင်ထၜးဆန္ဒဂှ် ဟွံဍိုန်စှ်ေ ဆက်ဂၠိုင်တိုန်။

ပ္ဍဲ ၂ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၀၂၁ ဂှ် သၟာကမၠောန်ပရေင်ထတ်ယုက် ကေုာံ ပေါင်မသၟိင်ဂမၠိုင် ဒၞာဲဗွဲမဂၠိုင် အလုံမွဲဍုင် သီုကဵု ဍုင်ဇၞော်နေပျဳတဝ်၊ ဖန်ဗဒှ် ကာမ်ပုင်ဟွံကလင်အမိင် (a national civil disobedience campaign) နကဵုမဒစဵုဒစး လတူပၞာန်သီအဝဵု။^[၃၁]^[၃၂]"ပရေင်ချဳဓရာင် ဒဒှ်မဟွံကလင်အမိင် ညးဍုင်ကွာန် - Civil Disobedience Movement" ဂှ် ကၠောန်ဗဒှ် မုက်လိက်ဝှုက်ၜောက်မွဲဂှ် ပွိုင်ၜါတ္ၚဲ မၞိဟ်ဗွက်ကြဴ ဒှ်အာ ၁၀၀,၀၀၀ ပြင်င်။^[၃၃]သၟာကမၠောန်ပရေင်ထတ်ယုက် နူကဵု ရုင်ဂဥုဲဍုင် ဗွဲမဂၠိုင်ဂၠင် စုတ်လဝ်တဆိပ်ပ္ဍဲသြိုဟ်တုဲ ထ္ၜးဆန္ဒ ဒဒှ် မဟွံမဲပၟိက် လတူပၞာန်သီအဝဵုရ။^[၃၄]^[၃၅]

ကောန်ဍုင်လ္ဂုင်တအ် ထ္ၜးဆန္ဒတက်စေဝ် ပ္ဍဲအခိင်သဝ်တ္ၚဲ နဒဒှ် မဒစဵုဒစး လတူပၞာန်သီအဝဵု။^[၃၆]^[၃၇] ပ္ဍဲဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၊ အခိင်သဝ်တ္ၚဲ ၈ နာဍဳဂှ် လတူဍုင်လ္ဂုင် မၞိဟ်ညိည တိတ်ထ္ၜးဆန္ဒ ကရေဲဗလးကဵုဒဝ်အံင်သာန်သုကျဳ ပွိုင်ၜိုတ် ၁၅ မိနေတ်။^[၃၈]

ကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင်

နကဵုဒပ်ပၞာန်ဗၟာလေဝ် သီကေတ်အဝဵုဍုင်တုဲ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂ ဂှ် ဒက်ပ္တန် ကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင် ဗွဲကိုပ်ကၠာ နကဵု မၞိဟ်စၞး ၁၁ တၠ (မၞိဟ်စၞး နူပၞာန် ၈ တၠ၊ ညးဍုင်ကွာန် ၃ တၠ)ရ။^[၅]^[၃၉] ပ္ဍဲ ၄ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၀၂၁ မၞိဟ်စၞး နူကဵု ညးဍုင်ကွာန် မသုန်တၠ ထပ်စုတ်လဝ် ပ္ဍဲကဵု ကံင်သဳဂှ်တုဲ ဒှ်အာ နူကဵု ဒပ်ပၞာန် ၈ တၠ၊ နူညးဍုင်ကွာန် ၈တၠတုဲ သီုဖအိုတ် ဒှ်အာ ၁၆ တၠ။^[၄၀]^[၄၁]

ပ္ဍဲကဵု ကံင်သဳဂှ် မၞိဟ်မပါလုပ် နူကဵု ညးဍုင်ကွာန် (၈)တၠဂှ် ဒှ် စိုင်းလုံးဆိုင် ညးမဒှ် ဥက္ကဋ္ဌစၠတ်ထဝ်တွဵုရးသေံဇၞော် နူကဵု ဗော်ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ (ကျဖောတ်)၊ ဦးသိန်းညွန့် နူကဵု ဗော်အမျိုးသားဒီမိုကရေစီပါတီ(သစ်)၊ ဦးခင်မောင်ဆွေ နူကဵု ဗော် အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအင်အားစု၊ ဖဒိုမန်းငြိမ်းမောင် နူကဵုဗော်ညးဍုင်ကွာန်ကရေင် (ကရင်ပြည်သူ့ပါတီ)၊ ဒေါ်အေးနုစိန်၊ နူကဵု ဗော်ကောန်ဂကူယခေင် (ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ)၊ စောဒန်နီယယ် နူကဵု ဗော်ဒဳမဝ်ကရေတ်တွဵုရးဍုင်ကရေင်ဍာဲ (ကယားပြည်နယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ) (နုက်တိတ် နူဗော်)။^[၄၂] ဦးခင်မောင်ဆွေ ကဵု ဦးသိန်းညွန့်ဂှ် ဒှ်မၞိဟ် မဒက်ပ္တန် ဗော် အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအင်အားစု တုဲ ဗော်ဂှ် ဒှ်ဗော်မပါ်တိတ်ကၠုင် နူကဵု ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳမွဲရ။ ဖဒိုမန်းငြိမ်းမောင်ဂှ် ဒှ်က္ဍိုပ်သကိုပ် ဗော်ကောန်ဂကူကရေင် (ကေအေန်ယူ) တြေံမွဲတၠရ။^[၄၂]

သွက်ဂွံပါလုပ် ပ္ဍဲကဵု ကံင်သဳဏအ်ဂှ် အလဵုအသဳပၞာန် အာတ်မိက် ဗော်တၞဟ်တအ်ကီုရ။ ဗော်လ္ၚဵုဒုင်တဲတုဲ ဗော်လ္ၚဵု တးပါဲအိုတ်ရ။^[၄၃] ဗော်မဒုင်တဲတအ်ဂှ် ဒှ် ဗော်ကြံ့ခိုင်ရေးနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ၊ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီ အင်အားစုပါတီ၊ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီပါတီသစ်၊ ကရင်ပြည်သူ့ပါတီ၊ ရခိုင်အမျိုးသားပါတီကေုာံ ဗော်ညဳသၟဟ်ဂကူမန်။^[၄၄] ဗော်လ္ၚဵုတအ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵု ကံင်သဳဂှ် ၜိုန်ရ ဟွံပါလုပ်ကီုလေဝ် လုပ်ကေတ်တာလျိုင် ပ္ဍဲဒၞာဲ မပ္တံကဵု ဝန်ဇၞော် ကၟိန်ဍုင်၊ တွဵုရး၊ ရးဇမၞော်ဂမၠိုင်လေဝ် နွံကီုရ။

မဂွံအာတ်မိက်ဖိုဟ် နကဵုဗော် ဟွံဒုင်တဲဂှ် ဒှ် ဗော် အရှိုချင်းအမျိုးသားပါတီ^[၄၅]ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (SNLD) ကေုာံ လူ့ဘောင်သစ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ တအ်ရ။^[၄၃]

ပ္ဍဲအခိင် အလဵုအသဳပၞာန် မအာတ်မိက်နင် ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ညံင်ဂွံဗလးကဵု မၞိဟ်စၞးမွဲဂှ် နကဵု ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ကော်ကောံဓရီုကေင်ကာဗဟဵု ကောံဓရီုရေင်သကအ် ပ္ဍဲရုင်ပိုင်ခေတ်၊ ဍုင်မတ်မလီု ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၆၊ ၂၀၂၁ ဂှ်တုဲ နကဵုမာဲလပါ်ဂၠိုင်ဂှ် ဖျေဟ်သ္ဂုတ်သွာတ် တုပ်စိုတ် သွက်ဂွံပလံင်မၞိဟ်စၞးရ။ မၞိဟ်စၞး သွက်ဂွံပလံင်ဂှ် တုပ်လဝ်စိုတ် နာဲဒံက်တာဗညာအံင်မောဝ်၊ ညးမဂွံဒုင်ရုဲစှ်မာဲ နူကဵု ပွိုင်ဍုင်ရေဝ် သွက်စၠတ်ထဝ် ညးဍုင်ကွာန်ရ။ မုဟိုတ်သ္ဂောအ်ရုဲစှ် ပလံင်မၞိဟ်စၞးရောဂှ် နကဵု နာဲလျးတၟး ညးမဒှ် ညးအုပ်ကာနာနာဗော် ပသောင်ကလးကဵု "နကဵု ပရေင်ဆဵုဂဗဝင်အတိက်မ္ဂး အဝဵုဍုင် စိုပ်အာ တဲပၞာန်တုဲ ယဝ်ရဗတိုက်စဵုဒစးမ္ဂး ပရေင်ဆီပါ်ဍာ်ဇွောဝ် ကတဵုဒှ်မာန်ရ။ ညးဍုင်ကွာန် ဒှ်ဒဒိုက်။ စၞးဂှ် နကဵုဗော်ပိုယ် ရုဲစှ်ကေတ် နဲကဲမဟီုချပ်ဂၞန် ပသောင်ပရေင်ဍုင်ကွာန် ပ္ဍဲခုင်။ တုဲပၠန် အတိုင်ဂၠံင်တရဴ ပရေင်ဍုင်ကွာန်ပိုယ် မရန်တၟအ်လဝ် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန် သၞောဝ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ဒဳမဝ်ကရေသဳဂှ်လေဝ် ပိုယ်တအ် ဆက်ပညဳပညပ်အာကီုရ။"^[၄၆]

ဂရံက်ဂရာ် အပ္ဍဲဗော်ညဳသၟဟ်မန်

စပ်ကဵု နကဵု ဗော်ညဳသၟဟ်မန် မပလံင်မၞိဟ်စၞးဇကု ပ္ဍဲ ကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင်ဂှ် နကဵု ကောန်ဗော်တအ် ဗွဲမဂၠိုင် ဟွံဒးဂၞပ်တုဲ နကဵု ညးဂကောံကမ္မတဳဗဟဵု ၁၂ တၠ ထ္ပက်စၟတ်တဲတုဲ အာတ်မိက် ညံင်ဂွံကော် ကောံဓရီုကမ္မတဳဗဟဵုရ။^[၄၇] ရန်တၟအ်လဝ် သွက်ဂွံကော် ကောံဓရီု ဂကောံဗဟဵုကမ္မတဳ ပ္ဍဲကဵု ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၂ ဂှ်ကီုလေဝ်၊ ထ္ၜးဟိုတ် ကုယဲကဝ်ဝိဒ်-၁၉ ကေုာံ သၞောဝ်ဍုင်ပိုဒ် ၁၄၄ မဒှ်သၞောဝ် မၞိဟ်ဂၠိုင်နူ မသုန်တၠ ကောံဟွံဂွံတုဲ ကောံဓရီုဂှ် ပဆုဲထောအ်တ္ၚဲရ။^[၄၈]

ပ္ဍဲကောံဓရီုကေင်ကာဗဟဵု မဖျေဟ်သ္ဂုတ်သွာတ် ပလံင်မၞိဟ်စၞးဂှ် ကေင်ကာ ၂၆ တၠတုပ်စိုတ်၊ ၁၀ တၠ ဒစဵုဒစးတုဲ ၂ တၠ မံင်လဒေါဝ်။ ကေင်ကာဗဟဵု ညးဟွံတုပ်စိုတ် (၁၃) တၠ ဟွံဒုင်တဲရ။^[၄၉]

ပ္ဍဲဂှ် လညာတ်ဒှ်ဒၟံင် ပိသာ်၊ မွဲသာ်ဂှ် ပလံင်ထေက်၊ မွဲဂှ် ပလံင်ဟွံထေက်၊ သၟေဟ်မွဲဂှ် ပလံင် နကဵုပူဂိုလ်၊ လ္ပပလံင် နကဵု ဗော်။ သွက်ညးမဟွံထံက်ဂလာန်တအ်ဂှ် ညးဟီု အရာဏအ်ဂှ် ဒစဵုဒစးဒၟံင် ကုသၞောဝ်ဗော် ဒဒှ်ရ နကဵုဗော်ဒးဗတိုက်သရိုဟ်တၠအဝဵုရောင်။ လၟုဟ်ဂှ် အာပံင်ကဵု တၠအဝဵု။ ဟိုတ်နူဏအ်တုဲ ညးဍုင်ကွာန် ဗွဲတၟေင် ဂကူဗၟာ ကေုာံ ဂကူမန် ညးမထံက်ဂလာန် လတူဗော်အေန်အေဝ်ဒဳတအ် ဟီုဗျိၜေဟ်လက်ဒၟံင် ဗော်ညဳသၟဟ်မန်တုဲ ဥပဓိရုပ် ဗော်စှ်ေ မြဴသာ်ဝွံ ညးတအ် ညာတ်ကေတ်ရ။^[၅၀]

ကောံဓရီုဗဟဵုကမ္မတဳဂှ် ကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲကဵု ဂိတုမာတ် ၁၅ ပ္ဍဲဍုင်ဇြပ်ဗု။ ဂကောံကမ္မတဳဗဟဵု သီုဖအိုတ် နွံ ၉၀ တၠ၊ ညးမတိုန်စိုပ်ဟွံမာန် ၄ တၠ၊ မၞိဟ်ဟွံဒုင်တဲ နကဵုဗော် ပလံင်မၞိဟ်စၞးဇကု ပ္ဍဲကမ္မတဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင်ဂှ် နွံ ၂၆ တၠ၊ မၞိဟ်မထံက်ဂလာန် နကဵုဗော် ပလံင်မၞိဟ်စၞးဇကု ပ္ဍဲကမ္မတဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင် နွံ ၆၀ တၠ။^[၅၁] ဟိုတ်နူ မၞိဟ်လပါ်ပလံင်မၞိဟ်စၞး နကဵုဗော် ကလိဂွံမာဲလပါ်ဂၠိုင်တုဲ ဂတဂှ် မွဲၜါတ္ၚဲ ဂကောံကေင်ကာ ကေုာံ ဗဟဵုကမ္မတဳလ္ၚဵုတအ် သီုဖအိုတ် ၃၄ တၠ ပ္တိုန်လိက် နုက်တိတ် နူကဵု ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ရ။

ဗော်ညဳသၟဟ်မန် စၟတ်သမ္တီ နကဵု ဗော်တွဵုရး

ပ္ဍဲဇာန္နဝါရဳ ၂၆၊ ၂၀၂၃ ဂှ် ကမ္မရှေန်မာဲ ကၟိန်ဍုင်ဗၟာ ချူပ္တိတ် သၞောဝ်စၟတ်သမ္တီဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန်၊ မပါ်လဝ် ဂကူ ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန် ၜါဂကူ၊ ဗော်ပရေင်ကွာန် မစန်ဒက် အလုံမွဲကၟိန်ဍုင်၊ ကဵု ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန် မစန်ဒက် ပ္ဍဲတွဵုရး ဟွံသေင်မ္ဂး ပ္ဍဲရးဇၞော်မွဲမွဲ။ သွက်ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန် မစန်ဒက် အလုံကၟိန်ဍုင်မ္ဂး နူကဵု မကလိဂွံ စၟတ်သမ္တီတုဲ အပ္ဍဲပွိုင် ၉၀ တ္ၚဲဂှ် အောန်အိုတ် ကောန်ဗော် ဒးပေင် မွဲကိုဋ်၊ သြန်ဂအုံဗော် ဒးနွံ မွဲလ္ၚီကိုဋ်၊ တုဲပၠန် ရုင်ဗော် ပွိုင်ဍုင်ဂမၠိုင် သီုဖအိုတ် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်ဂှ် ကဝက် ဒးပံက်မာန်။ တုဲပၠန် ကာလစိုပ်အခိင် သဘင်မာဲမ္ဂး နကဵုဗော်ဂှ် ကဝက်ဒၞာဲပြင်ပြင် ဒးဒုင် လုပ်ပြိုင်။ သွက်ဗော်မစန်ဒက် အပ္ဍဲတွဵုရး/ရးဇၞော်မွဲမ္ဂး နူစ မကလိဂွံ အခေါင်တုဲ အပ္ဍဲ ၉၀ တ္ၚဲဂှ် ကောန်ဗော် အောန်အိုတ် မွဲလ္ၚီ၊ သြန်ဗော် ၁၀၀ကိုဋ်၊ ရုင် ၅ ပွိုင်ဍုင် ဒးနွံ၊ အခိင်သဘင်မာဲမ္ဂး အောန်အိုတ် မွဲဒၞာဲ ဒးဒုင်ရုဲ။ နူစ စၟတ်တ္ၚဲ သၞောဝ်ဂှ် မပဒတန်တုဲ အပ္ဍဲ ၆၀ တ္ၚဲဂှ် ဗော်ဂှ် ဒးပ္တိုန်စၟတ်သမ္တီ။^[၅၂]

နကဵု ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၁၊ ၂၀၂၃ ဂှ် ကောံဓရီု ကမ္မတဳဗဟဵု ပ္ဍဲရုင်ဌာန်ဂအုပ်ဗော် ဍုင်မတ်မလီုတုဲ နကဵု ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ဒက်ပ္တန်အာ ဗော်ကဆံင်တွဵုရး (မန်) တုဲ ပ္တိုန်စၟတ်သမ္တီဗော်ရ။ သွက် တွဵုရးဍုင်ကရေင်ဂှ် ညးတာလျိုင် တွဵုရးဍုင်ကရေင်တအ် ချပ်ဂၞန်ရေင်သကအ်တုဲ ဆက်ရေင်တၠုင်အာရ။^[၅၃] နကဵု ဒေသ တွဵုရးကရေင် ကဵု ရးတၞင်သဳဂှ် ၜိုန်ရ မိက်ဂွံ ဆက်ပ္တိုန်စရင် နကဵု ယၟု ဗော်ညဳသၟဟ်မန် (တွဵုရးဍုင်ကရေင်)၊ ဗော်ညဳသၟဟ်မန် (ရးတၞင်သဳ) ကီုလေဝ်၊ ကာလ ညးတွဵုရးဍုင်ကရေင်တအ် ပ္တိုန်စၟတ်သမ္တီ ဗော်ဂှ် နကဵု ကမ္မရှေန်မာဲ ဟွံကဵုအခေါင်တုဲ သွက်တွဵုရးဍုင်ကရေင်ဂှ် ဒးသၠာဲထောအ် နကဵု ယၟု ဗော်တောတက်မန်။ နကဵု ဂၠံင်တရဴ မူဝါဒ ပရေင်ဒတူလိုင်တအ်ဂှ် အတိုင် ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ရ^[၅၄]

ဗော်ညးဗြဴ(မန်)

ဗော်ညးဗြဴ(မန်) မဒက်ပ္တန်လဝ် နူသၞာံ ၂၀၁၄ တေအ်ဂှ် သၞာံ ၂၀၂၃ ကမ္မရှေန်မာဲ ကၠောန်ခၞံ သၞောဝ်ဥပဒေ မဆေင်ကုဗော်ဍုင်ကွာန်တၟိတုဲ နကဵု ဗော်ညးဗြဴ(မန်) ပ္တိုန်ပၠုပ်လဝ်စရင် နဒဒှ် ဗော်မစန်ဒက် အလုံမွဲကၟိန်ဍုင်ရ။^[၅၅]

ဗော်လွပ်လွဟ်ဂမၠိုင်

ကြဴနူပၞာန်သီအဝဵုဍုင်တုဲ ဂကောံမၞိဟ်ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳတအ် ဒက်ပ္တန် အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ၊ တုဲပၠန် ညးစိုတ်မထတ် သွာင်ပၞာန်တအ်ဂှ် ဒက်ပ္တန် ဒပ်ပၞာန် မကော်ဂး ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် (People's Defence Force – PDF) ရ။^[၅၆] ဒပ်ဝွံ ပ္ဍဲ ဂိတုမေ ၈၊ ၂၀၂၁ဂှ် နကဵုအလဵုအသဳပၞာန် စၟတ်သမ္တီလဝ် နဒဒှ် ဂကောံပကီုပရာပ်မွဲရ။^[၅၇] ပ္ဍဲကဵု အကြာဂကူမန်လေဝ် ကုမၞိဟ်မဒစဵုဒစး ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတုဲ မဒးဒြေပ်ဒဴတိတ် နူဍုင်ကွာန်ဇကုတအ်ဂှ် လုပ်ပံင်တောဲ ကုဗော်ဍုင်မန်တၟိဟာ၊ သာ်ဂှ်ဟွံသေင် ဒက်ပ္တန် ဒပ်တၟိဟာဂှ် ဒှ်ကၠုင်တုဲ ဟိုတ်နူကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဟွံပလီု တင်လတုပ်စိုတ် ဒေါအ်ပန်ပှ်ောတုဲ စၞးမလုပ်ပံင် ပ္ဍဲဗော်ဍုင်မန်တၟိဂှ် ဒက်ပ္တန် ဒပ်စဵုဒၞာဍုင်မန် သ္ကုတ်သၠုင်ကျာ ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၇၊ ၂၀၂၁ ဂှ်ရ။^[၅၈] တင်ပတိုန်ဂလာန် နူကဵု ညးမဒက်ဒပ်ဝွံမ္ဂး ယဝ်ရ မန်ဇကု ဟွံဒက်လဝ် ဒပ်ဗီုဏအ်မ္ဂး ညးတၞဟ်ကၠုင် ဒက်ဒပ်ပ္ဍဲဒေသမန်ဇကုမ္ဂး ဇကုဖန်ဝါတ်ရ။ ဇကုဒက်လဝ် ဒပ်မ္ဂး ညးတၞဟ်တအ် လုပ်ပံင်တောဲ ကုဇကုတုဲ ဒှ်ဒြဟတ်ဇကုရောင်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒက်စဵုဒၞာဍုင်မန်ဂှ် ဟီုလဝ် ဒပ်စဵုဒၞာဍုင်မန်ဂှ် ဒက်ပတန်လဝ် နကဵုဂကူမန် ကေုာံ ဂကူ၊ ဘာသာ မပဒတဴ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုင်လဵုဟွံဟီု ကေုာံ မၞိဟ်မနွံစိုတ် တွဵုရးဍုင် ဂွံခိုဟ်စတအ် သီုဖအိုတ် လုပ်မာန်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲကဵုနတဲဂှ် ကောန်ဒပ် သီုဖအိုတ်ဂှ် ဒှ်ဂကူမန် သီုဖအိုတ်ရ။^[၅၉] ကောန်တွဵုရးဍုင်မန် ညးမဟီုအရေဝ်ဗၟာ (ဝါ) ဂကူဗၟာ မနွံပ္ဍဲတွဵုရးဍုင်မန်တအ်ဂှ် ဍေဟ်တအ် ဟွံလုပ် ဒပ်စဵုဒၞာဍုင်မန် ဝွံတုဲ စၞးဂှ် ဍေဟ်တအ် ဒက်ပ္တန် ဒပ်ဍေဟ်ကဵုဍေဟ် ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ရေဝ်သၟးဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ မဗတိုက်ကဵုအလဵုအသဳ သီုဖအိုတ် နွံပန်ဂကောံ၊ ယေဗလူ (ရေးဘီလူး)၊ YSTF, MSRO (Mon State Revolutionary Union), YGF (Ye Guerrilla Force, ရေးပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့)။ စတမ်နူ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၂၊ ၂၀၂၂ ဂှ် ဂကောံဗၟာတအ်ဏအ်ဂှ် ဍေဟ်တအ် ဒက်ပ္တန်လဝ် နဒဒှ် ဂကောံမဟာမိတ် ရေင်သကအ်ရ။^[၆၀]

ဗော်ဍုင်မန်တၟိ

နကဵု ကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင် မကော်ဂး အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာဂှ် ဒက်လဝ် ကမ္မတဳပညဳပညပ် ပရေင်ညဳသၟဟ်ဍုင် ကေုာံ ခၞံဗဒှ်ဓဝ်ၜိုဟ်လလံ (အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှုညှိနှိုင်းရေးကော်မတီ) မွဲရ။ ဥက္ကဋ္ဌကမ္မတဳဏအ်ဂှ် ဒှ် ဂဥုပ်ဗိုလ်ဇၞော်မေန်အံင်လှာင် (မင်းအောင်လှိုင်) တုဲ ကမၠောန်ကမ္မတဳဏအ်ဂှ် သွက်ဂွံဆဵုဂဗ ကုဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန်ဂမၠိုင် မနွံအပ္ဍဲဍုင် ကေုာံ သွက်ဂွံ သဳကၠဳ ပရေင်ၜိုဟ်လလံ ကုဗော်လွပ်လွဟ် ဗွဲတၟေင် ဗော်လွပ်လွဟ်ကောန်ဍုင်အရင်တအ်ရ။ နကဵု မေန်အံင်လှာင်ဂှ် လလောင်တြးလဝ် သၞာံ ၂၀၂၂ ဂှ် နဒဒှ် သၞာံပရေင်ၜိုဟ်သြိုဟ်တုဲ ပဋိပက္ခလွဟ် မကတဵုဒှ်ဒၟံင် အပ္ဍဲဍုင် အလုံအိုတ်သီု သ္ဒးညိင်ၜိုဟ်အာရောင်ဂှ် လလောင်တြးလဝ်ရ။^[၆၁] နကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဂွံဒုင်ကော်ဘိက်ကီုတုဲ ပ္ဍဲဂိတုမေ ၂၃ ဂှ် အာဆဵုဂဗ ကုမေန်အံင်လှာင်ရ။ နူကဵု လပါ်ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ကာလမအာဆဵုဂဗဂှ် အာတ်မိက် ပ္ဍဲသၞောဝ်သဇိုင်လဒက်ပ္တန်ဍုင်ဖက်ဒရေဝ်ဂှ် ညံင်တွဵုရးဂမၠိုင် မနွံကဵု သဇိုင်သၞောဝ်ဥပဒေလဒက်ပ္တန် တွဵုရး၊ တုဲပၠန် နကဵုဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ညံင်ဂွံကဵု ဂတိပါင် သွက်ဂွံဒက်ပတန်အာ သၞောတ်ကၟိန်ဍုင်ဖက်ဒရေဝ်ဂှ် နကဵု မေန်အံင်လှာင် ဟီုဒဒှ်ရ ဟိုတ်နူသဘင်မာဲ ၂၀၂၀ဂှ် ဟွံဒှ်ဗဗွဲဓဝ်တုဲ ညးတအ် ဒးထိင်ထောအ်အဝဵုဍုင်၊ စိုပ်သၞာံ ၂၀၂၃ ဂိတုအဝ်ဂေတ်တေအ်မ္ဂး သွက်ဂွံကၠောန်အာ သဘင်မာဲနွံရ။ တုဲမ္ဂး ညးတအ် ပအပ်အဝဵု ကုအလဵုအသဳ မဇၞးမာဲဂှ်ရောင်။^[၆၂] နူကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိဂှ် ဒု-ဥက္ကဋ္ဌဇၞော် နာဲအံင်မေန်၊ ညးအုပ်ကာနာနာ နာဲဝေန်လှ၊ ကေင်ကာ နာဲဗညာလဴ တအ် အာဆဵု ကုမေန်အံင်လှာင် ပ္ဍဲနေပျဳဒဝ် ပ္ဍဲ ဘုရင့်နောင်ဧည့်ရိပ်သာ ဧည့်ခန်းမရ။^[၆၃]

ညံင်ရဴဗော်ဍုင်မန်တၟိကီု ဂကောံလွပ်လွဟ်တၞဟ်တအ် မပ္တံ ကုဗော်ညဳသၟဟ်ဍုင်ဝ (UWSP)၊ ဗော်ဇၞော်မၟောဝ်ဍုင်သေံ (SSPP)၊ ဒပ်မဟာမိတ်ဒဳမဝ်ကရေသဳကောန်ဂကူ (NDAA) မကော်ဂး ဂကောံမာင်လာ၊ ဗော်ဗၠးၜးဍုင်ယခေင် (ALP)၊ ကံင်သဳကလေင်ဒက်ပတန်ဍုင်သေံ (RCSS)၊ ကံင်သဳၜိုဟ်လလမ်ကောန်ဂကူကရေင် (KNLA-PC)၊ ဂကောံပၠတရဴကောန်ဂကူဗၠးၜးပအိုအ် (PNLO)၊ ဒပ်ကရေင်မရေင်တၠုင်ဖိုလ်ဒဳမဝ်ကရေသဳ (DKBA) တအ်ဂှ် အာဆဵုဂ္ဗ ကုမေန်အံင်လှာင်တုဲ ဒပ်ဟွံဒုင်တဲဆဵုဂှ် ဂကောံဗၠးၜးဍုင်ကချေင် (KIO)၊ ဗော်သွးကောန်ဂကူကရေင် (KNU)၊ ဗော်ဇၞော်မၟောဝ်ကောန်ဂကူကရေင်ဍာဲ (KNPP)၊ ဗော်ပၠတရဴကောန်ဂကူချေင် (CNF)တအ်ဂှ် ဟိုတ်နူ အလဵုအသဳပၞာန် ဟွံဘိက်ကော် ဂကောံလွပ်လွဟ် ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် (PDF) ကေုာံအလဵုအသဳညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ ဟွံပါလုပ်တုဲ ဇကုတအ်လေဝ် ဟွံကၠုင်ကီုရ။^[၆၄]

ပ္ဍဲကာလ မဆဵုဂဗ အလန်ဒုတိယဂှ် သေမ်တေပ်ဗါ ၂၆ ဂှ် ဂကောံလွပ်လွဟ်ဒေသသၟဝ်ကျာ ပိဂကောံ၊ ဗော်ဇၞော်မၟောဝ်ဍုင်သေံ (SSPP)၊ ဗော်ညဳသၟဟ်ဍုင်ဝ (UWSP)၊ ဒပ်မဟာမိတ်ဒဳမဝ်ကရေသဳကောန်ဂကူ (NDAA) တအ် ပံင်ကောံတုဲ ဆဵုဂဗရ။ ပ္ဍဲဂှ် နကဵု SSPP အာတ်မိက် တၞဟ်နကောန်ဂကူဂမၠိုင် ပရေင်ညဳသၟဟ်ဂွံဒှ်တုဲ တွဵုရးသွက်ဗၟာမွဲဂှ် ဒးဒက်ပ္တန်ပ္တိုန်ထေက်၊ နကဵုဗော်ညဳသၟဟ်ဍုင်ဝ ဂှ် အာတ်မိက် ညံင်ဂွံဗၟံက်ပ္တိုန်ကဵု တွဵုရးဍုင်ဝ အပ္ဍဲသၞောဝ်ရ။ သွက်ဂွံ ဒက်ပ္တန် တွဵုရးဍုင်ဝဂှ် နကဵု မေန်အံင်လှာင် တုပ်လဝ်စိုတ်တုဲ၊ သွက်ဂွံဒက်ပ္တိုန် တွဵုရးဂကူဗၟာဂှ် နကဵု မေန်အံင်လှာင် မုဟွံကလေင်ဟီုလဝ်ရ။^[၆၅]

ဂိတုအံက်တဝ်ဗါ ၁၁၊ ၂၀၂၂ ဂှ် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ကဵု ဂဥုပ်သကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် မေန်အံင်လှာင် ဆဵုဂဗရေင်သကအ် အလန်ဒုတိယ ပ္ဍဲကဵု ဗဒမ်ကၟုဲဇၞူဖရင်နံင် (ဘုရင့်နောင်ရိပ်သာဧည့်ခန်းမဆောင်)ရ။ ညးတာလျိုင် လပါ်ဗော်ဍုင်မန်တၟိဂှ် ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ နာဲအံင်မေန်၊ ဂကောံကေင်ကာဗဟဵု နာဲဗညာလဴ၊ ဂကောံကမ္မတဳဗဟဵု နာဲအေမ်သိုက်ဆာန် ညးလပါ် ပၞာန်ဗၟာဂှ် ဥက္ကဋ္ဌ ကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင်၊ ဂဥုပ်က္ဍိုက်က္ဍိုပ် ပရေင်စဵုဒၞာဒပ်ပၞာန် ဂဥုပ်ဗိုလ်ဇၞော်မေန်အံင်လှာင်၊ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင်၊ ဒုဥက္ကဋ္ဌဂဥုပ်က္ဍိုက်က္ဍိုပ် ပရေင်စဵုဒၞာဒပ်ပၞာန်၊ ဂဥုပ်သကိုပ်က္ဍိုက်က္ဍိုပ်ပၞာန်တိုက် ဒုတိယဂဥုပ်ဗိုလ်ဇၞော် စိုးဝင်း၊ ဂကောံကံင်သဳစၟိန်ပြမာန် ဂဥုပ်ဗိုလ်ဇၞော် မြထွန်းဦး၊ ဒုတိယ ဂဥုပ်ဗိုလ်ဇၞော် မိုးမြင့်ထွန်း၊ ဒုတိယဂဥုပ်ဗိုလ်ဇၞော် ရာပြည့် တအ် ဒှ်ရ။^[၆၆] အံက်တဝ်ဗါ ၁၅ ဂှ် နကဵုဗော်ဍုင်မန်တၟိ ပ္တိတ်လိက်လလောင်တြး ဒဒှ်ရ သွက်ဂွံဆက်ချပ်ဂၞန် ပ္တိုန်လညာတ် ကုကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင် မဆေင် ကုသၞောဝ်ဥပဒေသဇိုင် ၂၀၀၈ ပ္ဍဲကိစ္စ ဇရာ ၁၊ ကဵု ဇရာ ၂၊ အခေါင်လဵု မထေက်ကဵု ဆက်စွံ ပ္ဍဲဇရာ ၁ (အခေါင်အလဵုအသဳကၟိန်ဍုင်)၊ အခေါင်လဵု မထေက်ကဵု ဒးစွံ ပ္ဍဲဇရာ၂ (အခေါင်အလဵုအသဳတွဵုရး)ဂှ်တုဲ တုပ်လဝ်စိုတ် သွက်ဂွံကလေင်ဆဵုညးသကအ်ပၠန် နွံရ။^[၆၇]

ဂိတုအံက်တဝ်ဗါ ၁၁၊ ၂၀၂၂ ဂှ် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ကဵု ဂဥုပ်သကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် မေန်အံင်လှာင် ဆဵုဂဗရေင်သကအ် အလန်ဒုတိယ ပ္ဍဲကဵု ဗဒမ်ကၟုဲဇၞူဖရင်နံင် (ဘုရင့်နောင်ရိပ်သာဧည့်ခန်းမဆောင်)ရ။ ညးတာလျိုင် လပါ်ဗော်ဍုင်မန်တၟိဂှ် ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ နာဲအံင်မေန်၊ ဂကောံကေင်ကာဗဟဵု နာဲဗညာလဴ၊ ဂကောံကမ္မတဳဗဟဵု နာဲအေမ်သိုက်ဆာန် ညးလပါ် ပၞာန်ဗၟာဂှ် ဥက္ကဋ္ဌ ကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင်၊ ဂဥုပ်က္ဍိုက်က္ဍိုပ် ပရေင်စဵုဒၞာဒပ်ပၞာန် ဂဥုပ်ဗိုလ်ဇၞော်မေန်အံင်လှာင်၊ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင်၊ ဒုဥက္ကဋ္ဌဂဥုပ်က္ဍိုက်က္ဍိုပ် ပရေင်စဵုဒၞာဒပ်ပၞာန်၊ ဂဥုပ်သကိုပ်က္ဍိုက်က္ဍိုပ်ပၞာန်တိုက် ဒုတိယဂဥုပ်ဗိုလ်ဇၞော် စိုးဝင်း၊ ဂကောံကံင်သဳစၟိန်ပြမာန် ဂဥုပ်ဗိုလ်ဇၞော် မြထွန်းဦး၊ ဒုတိယ ဂဥုပ်ဗိုလ်ဇၞော် မိုးမြင့်ထွန်း၊ ဒုတိယဂဥုပ်ဗိုလ်ဇၞော် ရာပြည့် တအ် ဒှ်ရ။^[၆၈]

ပ္ဍဲကဵု ဂကောံမဒေါအ်လဝ်ပန်ပှ်ော ကုအလဵုအသဳဗၟာ သီုဖအိုတ် နွံ ၁၀ ဂကောံဂှ်၊ ၇ ဂကောံဂှ် ပံင်ကောံတုဲ ဒက်ပ္တန်လဝ် ဂကောံပၠတရဴချပ်ဂၞန်သဳကၠဳ ကိစ္စၜိုဟ်လလံဍုင် ကေုာံ ပရေင်ကမၠောန်ၜိုဟ်လလံ (နိုင်ငံတော်၏ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့ နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ် ဦးဆောင်အဖွဲ့) (PPST) ရ။ ပ္ဍဲဂကောံဂှ် ဗော်ဍုင်မန်တၟိလေဝ် ပါလုပ်ဒၟံင်ကီုရ။ ကိစ္စဓရီုသဳကၠဳ ပရေင်ၜိုဟ်လလံဂှ် ဗွဲကိုပ်ကၠာ နကဵု ဂကောံညးကဵုညး ဆဵုဂဗ ရေင်သကအ် ကုအလဵုအသဳဗၟာတုဲ ဗွဲကြဴ သွက်ဂွံဆဵု နကဵုဂကောံရ။ နကဵု ဂကောံဏအ် သွက်ဂွံအာသဳကၠဳ ပရေင်ကမၠောန်ၜိုဟ်လလံ ပ္ဍဲနေပျဳဒဝ်ဂှ် နူကဵု အလဵုအသဳဗၟာ ကော်ဘိက်တုဲ ဆဵုဂဗ ပွိုင်ပန်တ္ၚဲ နူဒဳဇြေမ်ဗါ ၂၇ စဵုကဵု ၃၀၊၊ ၂၀၂၂။ နူကဵုဂကောံ ၇ ဂကောံဂှ်^[၆၉]

ခွန်ဥက္ကာ ညးမဒှ် နာယက ဗော်ဗၠးၜးကောန်ဂကူပအိုဝ် (ပအိုဝ်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ချုပ်)(PNLO)
စောမြရာဇာလင်း ညးမဒှ် ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဗော်ဗၠးၜးဍုင်ယခေင် (ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ) (ALP)
စောစတီး ညးမဒှ် ဂဥုပ်သကိုပ်ဗိုလ် ဒပ်ပၞာန်ကရေင် သွက်ဒဳမဝ်ကရေသဳ (ဒီမိုကရေစီအကျိုးပြုကရင်တပ်မတော်) (DKBA)
ဒေါက်တာနော်ကပေါ်ထူး ညးမဒှ် ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဗော်သွးဂကူကရေင် (KNU/KNLA)
ကျာဖူး ညးမဒှ် ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဗော်သွးဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ်လာဟူ (LDU)^[၆၉]

မၞိဟ်စၞး လပါ်အလဵုအသဳဗၟာဂှ်

ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရာပြည့်
ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး မိုးမြင့်ထွန်း
ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး မင်းနောင်
ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး မင်းနိုင်
ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဝင်းဗိုလ်ရှိန်
ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး အေးဝင်
ဗိုလ်မှူးကြီး ဝဏ္ဏအောင်^[၆၉]

ကောံဓရီုဂှ် မၞိဟ်စၞး နူကဵု ကံင်သဳကလေင်ဒက်ပ္တန်ဍုင်သေံ (သျှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကောင်စဳ) (RCSS) ကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဟွံတိုန်စိုပ်ရ။ နကဵု ဂကောံ (၇)ဗော်ဏအ် အာတ်မိက်လဝ် အလဵုအသဳဗၟာ ညံင်ဂွံဒှ်ဆဵု ပ္ဍဲဇင်မာဲကၠာကီုလေဝ် နကဵုအလဵုအသဳဗၟာ ဟွံဒုင်တဲရ။ ^[၇၀]

ဂကောံမတိုန်စိုပ် ၅ ဂကောံပံင်ကောံတုဲ ပ္ဍဲ ၂၉ ဒဳဇြေမ်ဗါ ၂၀၂၂ ဂှ် ပ္တိတ်လိက်လလောင်တြးမွဲ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲဒုတိယဂှ် ဂွံအာ တင်စၟတ်သမ္တီ (၅) တင် ကဵု တင်လတုပ်စိုတ် (၄) တင်။ တင်လတုပ်စိုတ် (၄) တင်ဂှ်

သွက်ဂွံဒုင်တဲ သၞောတ်ပရေင်ဍုင်ကွာန် ဗော်ဇဳ (Political system)
သွက်ဂွံဒက်ပ္တန်အာဍုင် နကဵု သၞောတ်ဒဳမဝ်ရေသဳ ကေုာံ ဖေက်ဒရေဝ် (Form of state)
သွက်ဂွံဒက်ပတန် ပရေင်ၜိုဟ်လလံ ကေုာံ ပရေင်ဇၞော်မောဝ် (Peace and Development)
သၞောဝ်ဥပဒေ ညံင်ဂွံအုပ်ဓလီု၊ ပရေင်တန်ကြန်၊ သၞောတ်ရုဲမာဲဗော်ဇဳဗဗွဲဓဝ် (Rule of Laws, Stability and Multi Party general election convening with free, fair, direct, secret and general)တအ်ဂှ် ပါလုပ်ရ

တင်သွက်ဂွံဒးပလေဝ် သဇိုင်သၞောဝ် ၂၀၀၈ သီုဖအိုတ် (၁၀) တင်ဂှ် နဒဒှ် တင်ပတိုန်ထ္ၜး (မူအပြောမ်) ဂှ် ပါလုပ်လၟိဟ် ပ္ဍဲကဵု (၄) တင် ဗွဲလတူဂှ်ရ။^[၇၁]

ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၃-၁၅၊ ၂၀၂၃ ဂှ် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ နကဵုမၞိဟ်စၞး ဒု-ဥက္ကဋ္ဌ နာဲအံင်မေန်၊ ဖက်ဆောညးအုပ်ကာ နာဲဝေန်လှ၊ ကေင်ကာဗဟဵု နာဲဗညာလဴ ကေုာံ နာဲအံင်မ္ၚဵု ဆဵုဂဗ ကုဂကောံသဳကၠဳပရေင်ၜိုဟ်လလံကၟိန်ဍုင် (နိုင်ငံတော်၏ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့) နကဵုမၞိဟ်စၞး လပါ်အလဵုအသဳဗၟာ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရာပြည့်၊ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး မိုးမြင့်ထွန်း၊ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး မင်းနိုင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဝင်းဗိုလ်ရှိန် ပ္ဍဲနေပျဳဒဝ်တုဲ သဳကၠဳပ္တိုန်ထ္ၜး ရေင်သကအ် လ္တူတင်မဒးပလေဝ်ထေက် ပ္ဍဲသၞောဝ်သဇိုင် ၂၀၀၈ ပ္ဍဲအရာမဒက်ပ္တန် သၞောဝ်ဒဳမဝ်ကရေသဳ ကေုာံ ဖေက်ဒရေဝ်ဂှ်ရ။^[၇၂] တုဲပၠန် ကိစ္စဇၞော်မမောဝ်ဒေသ၊ ကိစ္စဗတောန်လိက်မန် ကေုာံ ကိစ္စနာနာတအ်ဂှ် ပ္ညဳပ္ညပ်ရေင်သကအ်တုဲ ပ္ဍဲတင်လတုပ်စိုတ်ဂမၠိုင်ဂှ် ထ္ပက်လဝ်စၟတ်တဲနွံရ။^[၇၃]

ဂျောန် ၂၆-၂၈၊ ၂၀၂၃ ဂှ် နကဵု ဂကောံလွပ်လွဟ်မဒေါအ်ပန်ပှ်ောဂမၠိုင် (၅) ဂကောံ -

ခွန်ဥက္ကာ ညးမဒှ် နာယက ဗော်ဗၠးၜးကောန်ဂကူပအိုဝ် (ပအိုဝ်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ချုပ်)(PNLO)
စောမြရာဇာလင်း ညးမဒှ် ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဗော်ဗၠးၜးဍုင်ယခေင် (ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ) (ALP)
စောစတီး ညးမဒှ် ဂဥုပ်သကိုပ်ဗိုလ် ဒပ်ပၞာန်ကရေင် သွက်ဒဳမဝ်ကရေသဳ (ဒီမိုကရေစီအကျိုးပြုကရင်တပ်မတော်) (DKBA)
ဒေါက်တာနော်ကပေါ်ထူး ညးမဒှ် ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဗော်သွးဂကူကရေင် (KNU/KNLA)
ကျာဖူး ညးမဒှ် ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဗော်သွးဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ်လာဟူ (LDU)

တအ် ဆဵုဂဗ ကုညးစၞး ကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင်ဗၟာ သွက်ဂွံ ချပ်ဂၞန် ကိစ္စကမၠောန်နတဲ ပ္ဍဲအရာမပလေဝ်သၞောဝ်သဇိုင် ၂၀၀၈ အတိုင်မဂွံလဝ် တင်လတုပ်စိုတ် မတုဲကၠုင်တေအ်ဂှ်ရ။ ပ္ဍဲပရေင်ဆဵုဂဗဏအ်လေဝ် ညံင်ရဴ အလန်ကိုပ်ကၠာတေအ်ပၠန် နကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ကေုာံ ကံင်သဳကလေင်ဒက်ပ္တန်ဍုင်သေံ (RCSS) တအ် ၜိုန်ရ ဒှ်ဗော်မဒေါအ်လဝ်ပန်ပှ်ောကီုလေဝ် ဟွံတိုန်စိုပ်လဝ်ရ။^[၇၄]

နကဵုဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဟီုလဝ် ကုအလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် ဂၠံင်တရဴ သွက်ဂွံပသောင်ကလး ပရေင်ဍုင်ကွာန်ကီု၊ ဗီုဂွံ ဒက်ပ္တန် သၞောဝ်ဖေက်ဒရေဝ်ဍုင်ကီုတုဲ ဒှ်ဒၟံင်အိုတ်ရတုဲ ကိစ္စသွက်ဂွံ ဆက်သဳကၠဳအာပၠန်ဂှ် ဟိုတ်နူ ဟွံမဲရတုဲ နကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဟွံဆက်ဆဵုဂဗ ကိစ္စပရေင်သဳကၠဳ ပရေင်ဍုင်ကွာန်ရ။ ဆဂး နူကဵု အလဵုအသဳပၞာန် အာတ်မိက်နင် သွက်ဂွံဆဵု ကုညးတာလျိုင် ကဆံင်ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ မွဲဝါပၠန်တုဲ ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာင် ၅-၆၊ ၂၀၂၃ ဂှ် ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ နာဲအံင်မေန် ကေုာံ ညးတာလျိုင်တၞဟ်တအ် အာဆဵုဂဗ ကုညးစၞးအလဵုအသဳပၞာန် ပ္ဍဲနေပျဳဒဝ်ပၠန်ရ။ ပ္ဍဲကဵု နကဵု အလဵုအသဳပၞာန် ဟီု ညးတအ် သွက်ဂွံ ကၠောန်သဘင်သဳကၠဳပရေင်ၜိုဟ်လလံ နွံဒၟံင်ရ။ နကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဗီုလဵု စှ်ေစိုတ်။ နကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိ က္လေင်ဟီု နကဵုအကာဲအရာ ပရေင်ဍုင်ကွာန် လၟုဟ်မ္ဂး ဂကောံအဓိကဂမၠိုင် သီုကဵု ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ ညံင်ဂွံပါလုပ် ပ္ဍဲသဘင်သဳကၠဳဂှ်၊ တုဲပၠန် ဒပ်လွပ်လွဟ်အဓိကတအ် သီုဖအိုတ် တိုန်စိုပ် သဳကၠဳမာန်ဟေင် ပရေင်သဳကၠဳပရေင်ၜိုဟ်လလံဂှ် အံင်ဇၞးမာန်ရ။ သာ်ဂှ်ဟွံသေင်မ္ဂး ပရေင်ၜိုဟ်လလံ ဂွံက္တဵုဒှ်မာန် ဟွံလောဲသွာ။ တုဲပၠန် နကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိဂှ် ဆက်ဒုင်လဝ်တဲ ပရေင်ၜိုဟ်လလံ အကြာအလဵုအသဳ ကေုာံ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ မနွံဒၟံင်လၟုဟ်၊ တုဲပၠန် ပတှ်ေဒုင်ကေတ်လဝ် သွဟ်ပရေင်ဍုင်ကွာန်ဂှ် သှ်ပလး နကဵု နဲကဲ ဆဵုဂဗသဳကၠဳ ရေင်သကအ်ဟေင် က္လိဂွံသွဟ်မာန်ရ။^[၇၅]

စတမ်နူ ဂိတုဂျူလာင် ဒုတိယသတ္တာဟဂှ် နကဵု ဒပ်ပၞာန် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ နကဵု ကယျိုင် ကေုာံ လွဟ်ပေင်ပေင်ဂှ် ဂေတ်လန် ပ္ဍဲကဵု ကွာန်မန်ဂမၠိုင် မနွံ ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်မုဟ်ဍုင်ရ။ နူသၞာံ ၁၉၉၅ ပ္ဍဲတင်လတုပ်စိုတ် ဒေါအ်ပန်ပှ်ော ကုအလဵုအသဳနဝတတေအ်ဂှ် နကဵုဗော်ဍုင်မန်တၟိ နူတိဍာ် မနွံပလိုတ်ဂၠံင်ကွဳစက် မတ်မလီု-ဇြပ်ဗု-ရေဝ်-ထဝါဲဂှ် ဒးနုက်တိတ်လဝ်ရ။ ပ္ဍဲ ဂျူလာင် ၅-၆ ဂှ် နကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဆဵုဂဗလဝ် ကုအလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် ဂွံလဝ် တင်တုပ်စိုတ် ဒဒှ်ရ နကဵု ကရောင်ပၞာန် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ အခေါင်ကဵုဂီုကၠီု ကွာန်မန် မနွံပလိုတ်ဂၠံင်ကွဳစက်ဂှ် ဒှ်မာန်ရ။ ဟိုတ်နူ ဒပ်ပၞာန်ကရေင် ကေုာံ ဒပ်ပဳဒဳအေပ်တအ် လုပ်ပထုဲ လုပ်ဗဒှ်ပၞာန် အကြာကွာန်မန်ဂမၠိုင်တုဲ ညးဍုင်ကွာန်မန်ဂမၠိုင် ဂွိင်ဖေက်ဒၟံင်ဂှ် ညာတ်ကေတ် ကောန်ပၞာန်ဇကု လုပ်ကၠုင် ကဵုဂီုကၠီု ပ္ဍဲကွာန်မန်ဇကုဂှ် မိပ်ဇြိပ် ဒုင်တၠုင်တဴအိုတ်ရ။^[၇၆]

နကဵု အလဵုအသဳပၞာန် ကၠောန်သဘင် စၟတ်သမ္တီ တ္ၚဲလိက်ကသုက်အေန်သဳအေ ပေင် ၈ သၞာံ။ နကဵု အလဵုအသဳပၞာန် ဘိက်လဝ် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ မၞိဟ်ဒစာံတၠဂှ် နကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဗလးဏာ မၞိဟ်ပိတၠ၊ ကေင်ကာဗဟဵု မွဲတၠ၊ ကမ္မတဳဗဟဵု ၂ တၠ။ အခိင်ကာလ မဂွံဆဵုကု ဥက္ကဋ္ဌအလဵုအသဳစၟိန်ပြမာန်ဍုင် ဂအုပ်ဗိုလ်ဇၞော် မေန်အံင်လှာင်ဂှ် နကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ပ္တိုန်ဂလာန် ညံင်ဂွံ ကော်ဆဵုဂဗ ကုဂကောံလွပ်လွဟ် မကတဵုဒှ်ကၠုင်တၟိတၟိ ဗီုကဵု ပဳဒဳအေပ်တအ်ကီုဂှ် နကဵု မေန်အံင်လှာင်ဟီု နကဵုညး ပဳဒဳအေပ်ဂှ် ညးတအ် စွံကဆံင်တုပ် ကုဗော်ကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင် ဟွံမာန်၊ ယဝ်ရ ဆဵုဗဂ သဳကၠဳ ပရေင်ဍုင်ကွာန်မ္ဂး ဒှ်အာ အကေင်တုဲ ဗွဲကြဴလေဝ် ဆက်ကတဵုဒှ်ကၠုင်ပၠန်မာန်။ အသိင်ဍေဟ်အိုတ်မ္ဂး ဍေဟ်ဒေါအ်အာ ကေတ်တ်။ နကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဟီု နကဵု ဂဥုပ်ဗိုလ်ဇၞော်မေန်အံင်လှာင်ဟီုဒၟံင် ကၟိန်ဍုင်ပံင်ကောံအနာဂတ်ဂှ် ဒက်ပတန်အာ နကဵု ဒေသ၊ ဟွံဒက်ပ္တန် နကဵု ဂကူဂှ် ကောန်ဂကူ မကလိဂွံ တွဵုရးတုဲတုဲတအ်ကီု သီုကဵု ကောန်ဂကူ မဂစာန်ဒၟံင် ညံင်ဂွံဂွံ တွဵုရးတအ် ဒှ်ဒၟံင် ဂဝိင်။ လတူလဟီုဂှ် နကဵု မေန်အံင်လှာင် က္လေင်ဟီု၊ အရာဏအ်ဂှ် ဒှ်အရာ မပလေဝ်လောဲသွာမွဲ ဟွံသေင်၊ ပ္ဍဲကဵု သၞောဝ်လဒက်ပ္တန်ဍုင် ၂၀၀၈ ဏအ်ဂှ်လေဝ် ဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵု ဂကူနွံ နကဵုဒေသနွံဒၟံင်တုဲတုဲရ။ မွဲတင်ပၠန် နကဵု ညးစၞး ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ကလေင်ဟီုဂှ် ဟိုတ်နူ ဂကောံလွပ်လွဟ်တအ် မကြပ်ညောန်စိုပ်ကၠုင် ဇရေင်ကွာန်မန်တအ်တုဲ နကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ အာပန်ကဵု က္ၜင်ကျာတုဲ ဒးသ္ၚိဌာန် ညးဍုင်ကွာန်၊ ညးဍုင်ကွာန်တအ် ဒှ်ဒဒိုက်။ ကိစ္စတအ်ဏအ် မိက်ဂွံကဵု သ္ၚေဝ်ဂၠေပ်ညိ။ နကဵု မေန်အံင်လှာင် ဟီုကဵု ညးတာလျိုင် လွာဲဂှ် ညံင်ဂွံစၟဳစၟတ် ဟီုကဵု ဂဥုပ်ပၞာန်ဒိုဟ်အဂၞဲရ။^[၇၇]

ဗော်ဍုင်မန်တၟိ (ဗ္တိုက်သရိုဟ်တၠအဝဵုပၞာန်)

သၞာံ ၂၀၂၄ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၄ ဂှ် ညးအုပ်ကာနာနာ ဗဟဵု နာဲဇဲယ၊ ဒုညးဂအုပ်က္ဍိုက်ပ်ဒပ်ပၞာန် ဒုသကိုပ်ပၞာန် စၠန်ထဝ် ကေုာံ က္ဍိုပ်သကိုပ်ဗော်၊ ကောန်ဗော် ဗွဲမဂၠိုင် လလောင်တြး သွက်ဂွံ ဗတိုက်ကဵု အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာရ။^[၇၈] တုဲဂှ် နူကဵု ဗော််ဍုင်မန်တၟိ ပ္တိတ် လိက်မကဵုသမ္တီ ကုညးဍုင်ကွာန် မွဲတၞးကီုရ။ ပ္ဍဲလိက်မကဵုသမ္တီဂှ် ဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် ဒဒှ်ရ ဂကောံမပါ်တိတ်ဏအ်ဂှ် အာစန်ဒက်ကေတ် ခရိုင်မတ်မလီုတုဲ ပါ်တိတ်အာ နူကဵု ဗော်ရ။ နကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဆဝ်မ္ၚုဟ်လဝ် ညးဍုင်ကွာန် သွက်ဂွံ ဗိုင်စန်ဒက် ညးမပါ်တိတ်တအ် ညံင်ဂွံ က္လေင်လုပ်ကၠုင် ပ္ဍဲကဵု ဗော်ပၠန်ရ။^[၇၉] ဆဂး ညးဍုင်ကွာန်မန်တအ် ဗွဲမဂၠိုင် ဟွံညာတ်ကေတ် ဂကောံနာဲဇဲယတအ်ဂှ် ပါ်တိတ် နူဗော်ဍုင်မန်တၟိ၊ ညာတ်ကေတ် နကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဖန်နဲပြယာဲပၞာန်၊ ဝေင်ပရေင်ဍုင်ကွာန်တုဲ မဖန်လဝ်ရောင်။^[၈၀]

ဒပ်စဵုဒၞာၜိုဟ်လလမ်ဂကူမန်

ဂိတုအံက်တဝ်ဗါ ၁၀၊ ၂၀၂၂ ဂှ် ဒပ်စဵုဒၞာၜိုဟ်လလမ်ဂကူမန် ဂဥုပ်ဗိုလ် နာဲရှံင် (နိုင်ရှောင်) အာယုက်ဇၞော်တုဲ တာလျိုင်ဂဥုပ်ဗိုလ်ဂှ် ပ္အပ်ကဵု ကောန်စဴဇကု နာဲအံင်ထောန်။ တုဲပၠန် နကဵု ဒပ်စဵုဒၞာၜိုဟ်လလမ်ဂှ် ဟီု၊ နကဵု ဒပ်ဇကုဂှ် ပ္အပ်လဝ်လွဟ် ကုအလဵုအသဳဗၟာ ပေင်အာ ၁၂ သၞာံတုဲရလေဝ် ပ္ဍဲအခိင်လၟုဟ် ဟိုတ်နူကဵု ရဲပၠန်ဂတး ဗွဲတၟေင် ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် မကော်ဂး ပဳဒဳအေပ်တအ် ဂစိုတ်ဒၟံင် ညးဍုင်ကွာန်၊ ညးဓလေင်ကာဍုင်၊ ဥက္ကဋ္ဌကွာန်တအ်တုဲ နကဵု ဒပ်စဵုဒၞာၜိုဟ်လလမ်ဂကူမန် ဒုင်အသံ အမိင် ပၞာန်အလဵုအသဳဗၟာတုဲ နဒဒှ် ဒပ်ညးဍုင်ကွာန်ဒေသ (ဌာနေပြည်သူ့စစ်) ဂှ် က္လေင်ရပ်လွဟ်ပၠန်ရောင် မြဴသာ်ဝွံ လလောင်တြးလဝ်ရ။ ဒပ်စဵုဒၞာၜိုဟ်လလမ်ဂကူမန်ဝွံ ဒှ်ဒပ် မပါ်တိတ် နူဗော်ဍုင်မန်တၟိ နကဵု က္ဍိုက်က္ဍိုပ် ဂဥုပ်ဗိုလ်အံင်နာင် နူသၞာံ ၂၀၀၈ တေအ်ရ။ သၞာံ ၂၀၀၉ ဂဥုပ်ဗိုလ် နာဲယှံင် ညးမဒေါအ် ဇူနူဗော်ဍုင်မန်တၟိ လုပ်ပံင် ကုဂဥုပ်ဗိုလ်အံင်နာင်ရ။သၞာံ ၂၀၁၀ အံက်တဝ်ဗာ ၁၀ ဂှ် နကဵု ဒြဟတ်ကောန်ဒပ် ၂၆၈၊ လွဟ်ဇၞော် လွဟ်ဍောတ် ၇၂ ဇကိုအ်ဂှ် လုပ်ဖျေဟ်လွဟ် ကု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ဂဥုပ်ဌာနပၞာန်ရးအဂၞဲရ။ သၞာံ ၂၀၁၂ နာဲအံင်နာင် စုတိအာတုဲ စၞးဂှ် နာဲရှံင် (ရှောင်) ဒှ်ဂဥုပ်ဗိုလ် နဒဒှ် ဥက္ကဋ္ဌ ဒပ်ဝွံရ။ လၟုဟ် နာဲရှံင် အာယုက်ဇၞော်တုဲ ပ္အပ်ကဵု ကောန်စဴဇကု နာဲအံင်ထောန်ရ။^[၈၁]

ဒပ်ပၠန်ဂတးဍုင်မန် / ဒပ်စဵုဒၞာဍုင်မန်

ကံင်ဇြဳဖေဝ်ဒရေဝ်ဍုင်မန် (အၚ်္ဂလိက်: Mon State Federal Council (MSFC), ဗၟာ: မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်ကောင်စဳ) ဂှ် ဒှ် ဂကောံကံင်ဇြဳ မဒက်ပ္တန်လဝ် နကု သၟာပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်လ္ၚဵု သွက်ဂွံ ဗမံက် ရုပ်ရဴကမၠောန် ပဋိညာဥ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ဒဳမဝ်ကရေသဳ (ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစဳပဋိညာဥ်) မဒှ် ပဋိညာဥ် အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ (အေန်ယူဂျဳ) သွက်တွဵုရးမန် ရ။^[၈၂] နကု ကံင်ဇြဳဝွံ ဒက်ပ္တန်လဝ် ဌာနနာနာသာ် သီုကဵု ဌာနပရေင်စဵုဒၞာ နကုယၟု ဒပ်ပၠန်ဂတးဍုင်မန် ရ။

ဒပ်ပၞာန် ဗၠးၜးဍုင်မည်

ဒပ်ပၞာန် ဗၠးၜးဍုင်မည် ဂှ် ကောန်ဂကူမန် ညးမိက်ဂွံ သၠုင်ပ္တိုန် ပရေင်ဒပ်ပၞာန်မန်တုဲ အာတိုန်လဝ် ဘာပၞာန် ပ္ဍဲ ဒပ်ပၞာန် ဗၠးၜးဂကူတအင် (TNLA)၊ ဒက်မိတ် ဗွဲတၟေင် ကုဂကူတၞောဝ်ဗဳဇမတုပ် ကုမန် ဂကူဝ၊ ဂကူပလံံင် တုဲ ဒက်ပ္တန်လဝ်။

ဒပ်ကရေင် ကေအေန်ယူ

ကြဴနူ ဒပ်ကရေင် ကေအေန်ယူ မကလိဂွံ ဒြဟတ်မၞိဟ် ဒြဟတ်လွဟ် နူကဵု ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် မကော်ဂး ပဳဒဳအေပ်တအ်တုဲ ဒၞာဲတိဍာ် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ သြဇာတဴ ဒေသကၞောတ်ၜဳရေဝ်ဂှ် သွက်ဂွံ ပံက်ဗဒှ် ဒပ်မဟာ (၈) ဂှ် ဖန်ဇန်လဝ်ရ။ နကဵု ဒုသကိုပ်က္ဍိုက်က္ဍိုပ်ပၞာန်ကေအေန်ယူ ဘောကျော်ဟဲ ကော်သဘင်သဳကၠဳ သကိုပ်ဒပ်ကရေင်ဂမၠိုင်တုဲ နူကဵု သဘင်သဳကၠဳဂှ် ညးတအ် တုပ်စိုတ် သွက်ဂွံ ပံက်ဒပ်မဟာ(၈) ပ္ဍဲကဵု ဒေသကၞောတ်ၜဳရေဝ် မဒှ်ဒၞာဲ တိဍာ် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ သြဇာတဴရ။ ဒပ်မဟာ (၈) ဂှ် ပါ်ပ္တိတ် ဒြဟတ် နူကဵု ဒပ်မဟာ (၆) တမ်ဒပ် (၂၇)၊ တမ်ဒပ် (၂၈) ကဵု တမ်ဒပ် (၂၉) တုဲပၠန် ကရောင်ပၞာန်ကၠဗတာင် (ကျားဖြူစစ်ကြောင်း)၊ ကရောင်ပၞာန်ဒဵုဒၞး (ဒေါနစစ်ကြောင်း)၊ ကရောင်ပၞာန်နာ်ဍာဲ (နဂါးနီစစ်ကြောင်း)၊ ကရောင်ပၞာန်ဒဵုဗျု (တောင်ညိုစစ်ကြောင်း)တအ်ဂှ် နဒဒှ် ဒပ်မဟာ(၈) မြဴသာ်ဝွံ ပံက်လဝ်ရ။ သကိုပ်ဒပ်မဟာဂှ် ခပ္တိုန်လဝ် သကိုပ်တမ်ဒပ် (၂၇) သကိုပ်ဒပ် ယာန်နာင် (ရန်နိုင်) မကော်ဂး နယ်ဒါထူး မြဴသာ်ဝွံ နူကဵု Rehmonnya Institute for Civic Engagement - RICE ဂွံတီကေတ်ရ။^[၈၃] စပ်ကဵု ကိစ္စဝွံ နကဵု ကရေင်ကေအေန်ယူ မုဟွံလလောင်တြး ဗဗွဲဏီကီုလေဝ် ပရေင်ကမၠောန် မဗၟံက်ရုပ်ရဴပၞာန် ပ္ဍဲဒေသတိဍာ်မန်တအ်ဂှ် စဗၟံက်ကၠုင် နူကဵု ၜိုတ်ဂိတုဂျောန်၊ ၂၀၂၃ ဂှ်ရ။

ဒပ်လွပ်လွဟ် ကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင်

ကြဴနူ ပၞာန်ထိင်အဝဵုဍုင် ပ္ဍဲဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၊ ၂၀၂၁ တုဲ ဗွဲတၟေင် ကောန်ဗော် ကေုာံ မၞိဟ်မထံက်ဂလာန် ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳတအ် ဒြေပ်ဒဴတိတ် ပ္ဍဲကဵု တိပၠန်ဂတး ဒၞာဲကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင် ဗွဲတၟေင် ဒေသချေင်၊ ဒေသကချေင်၊ ဒေသကရေင်ဍာဲ ကေုာံ ဒေသကရင်ရ။ ဟိုတ်နူ မၞိဟ်မထံက်ဂလာန် ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ ဗွဲမဂၠိုင်ဂၠေင် ဒြေပ်စိုပ်ကၠုင် ဒၞာဲဇကု၊ အာတ်မိက် ညံင်ဂွံဗတောန် ကဵုကွတ်ပၞာန်၊ အရီုအဗင်လွဟ်တအ်တုဲ ဒပ်ကောန်ဍုင်အရင်တအ်ဏအ် ပါဲဟွံဂွံ ဒေါအ်ဟွံဂွံ ဒးဗ္တောန် ကဵုကွတ်ပၞာန် ကေုာံ အရီုအဗင်လွဟ်ရ။ ညးမထံက်ဂလာန် ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳတအ်ဂှ် လေပ်ကွတ်ပၞာန်တုဲ ဒက်ပ္တန်ပတိုန် ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် ရ။ ဗွဲကိုပ်ကၠာ ရန်တၟအ်လဝ် ဗ္တောန်ကဵု ကွတ်ပၞာန်တုဲ ညံင်မၞိဟ်တအ်ဂှ် ဂွံက္လေင်စဴ ဒေသညးတအ်တုဲ ကဵုညးတအ် ဆက်လုပ်အာ ပေါဲဗတိုက် ပ္ဍဲဒေသညးတအ်ရ။ ညံင်ရဴ မၞိဟ်မလေပ် ကွတ်ပၞာန်တုဲ က္လေင်လုပ်ပၠန်ဂတး ပ္ဍဲဒေသဇကု နွံကီု၊ ဟိုတ်နူပရေင်ဂီုကၠီု မၞိဟ်မက္လေင်စဴတအ်ဂှ် ဒးဒုင်ရပ် ဗွဲမဂၠိုင် ဒှ်ကၠုင်တုဲ ဒပ်ပဳဒဳအေပ်တအ်ဂှ် သှ်ေတန်တဴဒၟံင် ပ္ဍဲကဵု ဒေသ ကောန်ဍုင်အရင်တအ်ဂှ်ရ။ ဟိုတ်နူဏအ်တုဲ ပေါဲဗတိုက် အကြာ ဒပ်ကောန်ဍုင်အရင်တအ်ဂှ် ကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ က္တဵုဒှ် ဗွဲမသကာတ်မြဟ်ကီုရ။

သၞာံ ၂၀၂၃ ဂိတုအံက်တဝ်ဗာ ၂၇ ဂှ် ဒပ်မဟာမိတ်ကောဒေအ်ပိ မတွဟ်ဂး ဒပ်ပၞာန်ယခေင် (Arakan Army - AA) (ဒပ်ယခေင်)၊ ဒပ်ပၞာန်ဒဳမဝ်ကရေတ္တေစ်ကောန်ဂကူမျာန်မာ (Myanmar National Democratic Alliance Army - MNDAA (ဒပ်ကဝ်က)၊ ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူတအင် (Ta'ang National Liberation Army -TNLA) (ဒပ်တအင်) တအ် လလောင်တြး ပရေင်ပၞာန် ၁၀၂၇။ ပရေင်ပၞာန်ဏအ် နကုရဲပၠန်ဂတးတအ် ပ္ဍဲဒေသသေံသၟဝ်ကျာဂှ် သိမ်ဂွံအာ ဒပ်မဟာပၞာန်တိုက် စၟတ်(၁၆) မနွံ ပ္ဍဲဍုင်သိန္နဳ၊ ဂဥုပ်အုပ်ဓုပ်ဒေသလံက်ကိုင်၊ တမ်ဒပ်ဗွဲမဂၠိုင် ကောံကု ၁၈ ဍုင် သီဂွံအာရ။ နကုကြုက် ပ္ညဳတုဲ ဆဵုဂဗ ပ္ဍဲ တွဵုရးယူနာန်၊ ဍုင်ကူမေန်၊ ဟဝ်တေတ်ဟာင်ဂေန်တုဲ က္လိဂွံ တင်လတုပ်စိုတ် ရေင်သကအ် ဒေါအ်ပန်ပှ်ော ရေင်သကအ် ပ္ဍဲ သၞာံ ၂၀၂၄ ဂိတုဇာန္နဝါရဳ ၁၁ ဗတံ ၉ နာဍဳရ။ ပၞာန်ပ္ဍဲဒေသယခေင်ဂှ် ဟွံဆက်စပ် ကုပရေင်တုပ်စိုတ်ဟာင်ဂေန်။^[၈၄]

ဟိုတ်နူ နူကဵု ပၞာန်ဗၟာ အာဗတိုက် ဒပ်တအင် မနွံ ပ္ဍဲဍုင် ကျံက်မေဝ် ကီု၊ သီုကဵု ပန်ဍုင်သိန္နဳ၊ ကွတ်ခါင်၊ နံင်ချိုဝ်၊ မဝ်မိတ်၊ မဝ်ကုတ်တုဲ သၞာံ ၂၀၂၄ ဂိတုဂျောန် ၉ ဂှ် နကုဒပ်တအင် လလောင်တြး ဒဒှ်ရ ပၞာန်ဗၟာ ပလီု တင်လတုပ်စိုတ်တုဲ ပရေင်ပၞာန်၁၀၂၇ ဂှ် ဆက်ပြေင်အာပၠန်ရောင်ရ။^[၈၄]

ညးဍုင်ကွာန်မန်

ကြဴနူ ပရေင်ကလိုက်ကၟဵု ပရေင်ပၞာန် နကဵုဂကောံလွပ်လွဟ်ကရေင် ကေုာံ ဂကောံဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် မကော်ဂး ပဳဒဳအေပ်တအ် သၠုင်ပတိုန်အသိင် ပေါဲဗတိုက် ကေုာံ ပရေင်ပကီုပရာပ်၊ ပရေင်ပလီုပလာ်နာနာတုဲ ညးဍုင်ကွာန်မန် ဗွဲတၟေင် ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဂှ် ဒးဒုင်ဘဲပၞာန် ဂၠိုင်အိုတ်ရ။ ပါဲနူ ဘဲပၞာန် မကတဵုဒှ် ပ္ဍဲကွာန်ဇကုတုဲ နူကဵု ရဲဂကောံလွပ်လွဟ် ပဳဒဳအေပ်တအ်ဂှ် သွက်ဂွံရာန်လွဟ် ကေုာံ ခရိတ်စသုင် ကောန်ဒပ်ညးတအ်တုဲ ဓရတ်သြန် နူကဵု ညးဍုင်ကွာန်မန် ဗွဲတၟေင် ညးတၠပိုန်ဒြပ်၊ ကေုာံ နူညးအုပ်ဓုပ်ကွာန်မန်တအ်ရ။ နူကဵု ညးအုပ်ဓုပ်ကွာန်မန် ဗီုကဵု ကွာန်ကွာန်ပါင်မ္ၚဵုဂှ် မွဲမွဲအလန် ဒးဒုင်ဓရတ်သြန် ၄၀၀ ကိုဋ်။ ညးဇၞော်ကွာန်တအ် ဒးဒုင်ဓရတ် ဗီုဏအ်မ္ဂး သွက်ဂွံဂွံသြန်တအ်ဂှ် ဒးဂၠာဲဗက် အကြာကောန်ကွာန်။ ယဝ်ရ ဟွံကဵုမ္ဂး ညးဇၞော်ကွာန်တအ်ဂှ် နကဵုဒုဟ် မၞိဟ်မကဵုပရိုင်သၞ (ဒလံ) ဂးတုဲ ကၠုင်ပန်ဂစိုတ်ထောအ်ရ။^[၈၅]

ဘဲပၞာန် ပွဳပွူ ကွာန်ကအ်ဗိုတ် (ကာန္နဳ)

ဒပ်ကရေင် နကဵုသကိုပ်ဒပ် ဗိုလ်စောအယ်စေးဝါး ကေုာံ ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် (ဗၟာ) မကော်ဂး ပဳဒဳအေပ်တအ် ပံင်တောဲတုဲ ပၠဒပ် Lion Battalion Commando တုဲ ဇာန္နဝါရဳ ၁၊ ၂၀၂၃ ဂှ် စိုပ်ကၠုင် ဇရေင် အကြာကွာန်ကအ်ပံက်ရ။ ဇာန္နဝါရဳ ၂၁ ဂှ် ဒပ်တအ်ဏအ် လုပ်မံင်ဒၟံင် ပ္ဍဲကွာန်ကအ်ကျာ် ဗဒါဲကွာန်ကအ်ဗိုတ် (ကာန္နဳ)ရ။ နကဵုဒပ်အလဵုအသဳဗၟာ ဒပ်ခမရ ၅၄၅ ဂွံတီကေတ်တုဲ လုပ်ကၠုင် ကွာန်ကအ်ဗိုတ်။ ဒပ်ခမရ ၅၄၅ မံင် ပ္ဍဲကွာန်ဂှ် အခိင် နူဂယး ၜိုတ် ၁ နာဍဳ ပ္ဍဲဇာန္နဝါရဳ ၂၂ ဂှ် ဒပ်ခမရ ၅၄၅ ဂှ် တိတ်အာ နူကွာန်ကအ်ဗိုတ်တုဲ အာမံင်ဒၟံင် ကွာန်ဗဒါဲဂှ် ကွာန်ကအ်ကာ ရ။ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ တိတ်အာ နူကွာန်ကအ်ဗိုတ် ဗက်ဟွံဂတာပ် ဒပ်ကရေင် ဗိုလ်စောအယ်စေးဝါး ကဵု ဒပ်ပဳဒဳအေပ်တအ်ဂှ် လုပ်ကၠုင် ကွာန်ကအ်ဗိုတ်ရ။ နကဵု ဒပ်ဗၟာခမရ ၅၄၅ ဂှ် ခဍိုန်ပန်နင် အမၠံက် လပါ်ကွာန်ကအ်ဗိုတ် ကေုာံ ကွာန်က္ဍိုပ်ဒဒန်တအ်ရ။ ဇာန္နဝါရဳ ၂၃ ဂှ် နကဵု ဒပ်ဗၟာခမရ ၅၄၅ ဂှ် လုပ်ကြပ်ကၠုင် ကဵုကွာန်ကအ်ဗိုတ်တုဲ ဒှ်ပေါဲဗတိုက် ကုဒပ်ကရေင်ဗိုလ်စောအယ်စေးဝါး ကဵု ဒပ်ပဳဒဳအေပ် မနွံဒၟံင် ပ္ဍဲကွာန်ဂှ်ရ။ ပ္ဍဲဂှ်ရ ဒပ်ကရေင် ကဵု ဒပ်ပဳဒဳအေပ်တအ် စံင်ထောအ် ရုင်အုပ်ဓုပ်ကွာန်ရ။^[၈၆]

ဟိုတ်နူ ကောန်ပၞာန်ကရေင် ကေုာံ ကောန်ပၞာန်ပဳဒဳအေပ်တအ် ဗွဲမဂၠိုင်ဂၠင် မံင်ဒၟံင် ပ္ဍဲကွာန်ဂှ်တုဲ ရဲကွာန်တအ် ဖေက် ဒှ်ပေါဲဗတိုက် ကုပၞာန်အလဵုအသဳဗၟာတုဲ စဒြေပ်ဒဴတိတ် နူကွာန်ဂှ်ရ။ အတိုင်ညးဍုင်ကွာန်တအ် မဒှ်ဂဝိင်ဂှ်ရပေါဲဗတိုက် အကြာ ဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳဗၟာ ကဵု ဒပ်ကရေင် ကဵု ဒပ်ပဳဒဳအေပ် က္တဵုဒှ် အပ္ဍဲကွာန်၊ နကဵု ပၞာန်အလဵုအသဳ သီုစကာ နကဵု က္ၜင်ကျာရ။ ဟိုတ်နူဏအ်တုဲ ကောန်ကွာန် မနွံဗဒါဲကွာန်ကအ်ဗိုတ် (ကာန္နဳ) ကွာန်ဂြိုပ်ကြုက်၊ ကွာန်ကဍိုပ်ဒဒန်၊ ကွာန်ကအ်ကျာ်၊ ကွာန်သာယာဝတဳ၊ (ကွာန်ကအ်ကာ၊ ကအ်ခိုက်) သီုဖအိုတ် ၉ ကွာန် ဒးဒြေပ်ပါဲ ဘဲပၞာန်ဂှ်ရ။^[၈၇]

ဇာန္နဝါရဳ ၂၄၊ ၂၀၂၃ဂှ် နကဵု ဒပ်ကရေင် ကဵု ဒပ်ဒစဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် (ဗၟာ) မကော်ဂး ပဳဒဳအေပ်တအ်ဂှ် စံင်သ္ၚိ ညးဍုင်ကွာန် နကဵုဒပ်ကရေင် ကေုာံ ပဳဒဳအေပ်တအ် မစုတ်စောဲလဝ်ဒုဟ် မၞိဟ်ဒစုက်ဒလုက် (ဒလံ) ကေုာံ သ္ၚိကောန်ပၞာန်ညးဍုင်ကွာန်တအ်ရ။^[၈၆]^[၈၇] ကောန်ကွာန်တအ် ဂွိင်ဖေက် ပၟတ်ကၠောအ် ကုသ္ၚိတၞဟ်တုဲ ၜိုန်ရ ဗက်ပလိုတ်ပၟတ်ကီုလေဝ် နကဵုကောန်ပၞာန်ကရေင် ကဵု ကောန်ပၞာန်ဗၟာပဳဒဳအေပ်တအ် ဟွံကဵုပလိုတ်တုဲ ပၟတ်ဂှ် ကၠောအ်ကၞာင် သ္ၚိပ္ဍဲကွာန်ကအ်ဗိုတ် (ကာန္နဳ)၊ ပွိုင်ဍုင်ကြုင်ဒဵု၊ ဒေသရးမန် တူအာ သီုဖအိုတ် ၂၀ မ၊ ဟိုတ်နူ ဒးမကမ်ဇၞော်တုဲ ဒးအာသ္ၚိ ၂ မရ။^[၈၇]

ဇာန္နဝါရဳ ၂၆ ဂှ် ကောန်ပၞာန်ကရေင် ကဵု ကောန်ပၞာန်ပဳဒဳအေပ်တအ် ကၠုင်သ္ၚိၝောအ်မၞိဟ်ကွာန်တုဲ ကပေါတ်ပ္ဍဲသ္ၚိညးဂှ် ကၠတ်ဂၠံက်ကေတ်ဏာတုဲ သ္ၚိဂှ် စံင်ထောအ်ရ။ ကောန်ကွာန်သၟေဟ် မနွံ ပ္ဍဲကွာန်တအ် ၜိုန်ရ လုပ်ပြာ်ကီုလေဝ် ဍေဟ်တအ် ဟွံကဵု အခေါင်ပလိုတ်ပၟတ်။ ညံင်သ္ၚိကရပ်ဇိုင်တအ် ဟွံဂွံတူဟေင် ဍေဟ်တအ် ကဵုအခေါင်စကာပက်ဍာ်ရ။^[၈၈]^[၈၉]

ကောန်ကွာန် ဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် ဒြေပ်ဒဴ ဇရေင် မၞိဟ်ညးတအ် မတီညာတ် ဗီုကဵု မနွံ ပ္ဍဲဍုင်မတ်မလီု၊ ကြေဝ်ဏာ၊ ခအံင်ကြေဟ်တအ်တုဲ ဗွဲမဂၠိုင် စိုပ်အာ ဇရေင် ကွာန်သာံလှေဝ်ဂၠိုင်ရ။ နူကဵု ဘာလကျာ်မန်ဂမၠိုင်လေဝ် ကော်ဒုင်တၠုင် သွက်ဂွံပဒတဴ ပ္ဍဲကဵု ဘာညးတအ်ကီုရ။ ဇာန္နဝါရဳ ၂၅ ဂှ် ခမဳသင် ကေုာံ ခရှ် ပွိုင်ဍုင်ကအ်ကြိက်တအ် ကောံဓရီု ပ္ဍဲဘာကွာန်ကအ်ဂူတုဲ ဒက်ပ္တန် ဂကောံရီုဗင်ဘဲပၞာန်တုဲ နကဵု ဂကောံဏအ် ဒုင်တဲ မဒါန်ဂမၠိုင်ကီု မဒါန်တအ် ညံင်ဂွံ စိုပ် ညးဒၟုင်ဒါန် (ဝါ) ညးလဒဴပၞာန်တအ်ရ။ နကဵု ဂကောံဝွံဂှ် ဖန်ဇန် ရံင်စံင် ဗ္စဖျုင်လဝ် ညးလဒဴပၞာန်တအ်ရ။^[၉၀]

ဇာန္နဝါရဳ ၂၇ ဂှ် ပၞာန်သီုၜါလပါ် ဆုတ်တိတ် နူကွာန်ကအ်ဗိုတ် (ကာန္နဳ) တုဲ ကောန်ကွာန် မၞိဟ်တြုဟ်တြုဟ်တအ်လေဝ် ကလေင်စဴအာ သ္ၚိဇကု သိုက်သိုက်ကီုရ။^[၉၁] ပ္ဍဲအခိင် အဃောမဒှ်ဒၟံင်ပၞာန်ဂှ်လေဝ် ရဲကွာန်ကအ်ဗိုတ်လ္ၚဵု တၞဟ်နဂွံမင်မဲအာကွာန်ဂးတုဲ ဆက်တန်တဴအာဒၟံင် ပ္ဍဲကွာန်ဂှ် နွံရ။ သ္ၚိဌာန် ညးတၠသ္ၚိ ဟွံမဲတအ်ဂှ် ဒြပ်ရတ်ညးတအ် ဒးဒုင်ကၠတ်ဂၠံက်ဏာလဝ်လေဝ် နွံကီုရ။^[၉၂]

ဟိုတ်နူပေါဲဗတိုက် အကြာ ဒပ်ကရေင် ဗိုလ်စောအယ်စေးဝါး ကဵု ဒပ်ပဳဒဳအေပ်တအ် ဒှ်ပေါဲဗတိုက် ပ္ဍဲအကြာကွာန်ဝွံတုဲ ပ္ဍဲကွာန်ကအ်ဗိုတ်ဂှ် သ္ၚိဒးတူအာပၟတ် ၂၁ မ၊ ကွာန်ညောင်ရိပ်ဂှ် သ္ၚိတူအာ ၁၈ မ၊ သ္ၚိဒးလီုအာ ပ္ဍဲကွာန်ကအ်ဗိုတ်ဂှ် ၃ မ၊ ကွာန်ညောင်ရိပ်ဂှ် ၁ မ၊ ကွာန်ဂြိုပ်ကြုက်ဂှ် ၇ မ။ ညးဍုင်ကွာန် ဒးအာဝပ် ၂ တၠ။^[၈၆]

ဘဲပၞာန် ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ရေဝ်

၂၀၂၃ ဂိတုဂျောန် ၁၆ အခိင်သဝ်တ္ၚဲ ၄း၃၀ ဂှ် နူကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ခလရ ၃၁ မဖျေဟ်လဝ်ဒပ် ပ္ဍဲဍုင်ခေါဇာဂှ် ဟိုတ်မပသဘင်တ္ၚဲဒှ်မၞိဟ်တုဲ ပန်ပၠုပ်နင် အမၠံက်မွဲမ ဒတုံစှ်ေ ပ္ဍဲအရာပ်ဝင်တၟအ်တုဲ ဒးအာ မိဌေကျဳ အာယုက် ၄၀ မဒှ်ကောန် နာဲအံင် မိလှ အဃောမဟုံဒၟံင်ဍာ်တုဲ ဒးချိုတ်အာ ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ်။^[၉၃]

၂၀၂၃ ဂိတုဂျောန် ၂၂ အခိင်နူဂယး ၁၀ဂှ် နူကဵု ဒပ်ပဳဒဳအေပ် (ယေဗလူ) လုပ်ပန်ဂစိုတ်ထောအ် မိခင်စန်းကြွယ် မညးဒှ် ကောန်ကမၠောန် ရုင်စၟတ်သမ္တီစရင်မၞိဟ် ဍုင်လၟိုင်ရ။^[၉၄] ဟိုတ်နူဏအ်တုဲ စတမ်နူ ဂျောန် ၂၆၊ ၂၀၂၃ ဂှ် ရုင်သၟိင် မနွံ ပ္ဍဲဍုင်လၟိုင်သီုဖအိုတ် ပါဲနူ ရုင်ဌာနပရေင်ထတ်ယုက်မွဲတုဲ ပြံင်အာစွံလဝ် ပ္ဍဲဍုင်ရေဝ် ဖအိုတ်ရ။^[၉၅]

၂၀၂၃ ဂိတုဂျောန် ၂၄ ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ကရေင်ကေအေန်ယူ (KNU) ကဵု ဒပ်စဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် မကော်ဂး ဒပ်ပဳဒဳအေပ် (PDF) တအ် ပံင်ကောံတုဲ လုပ်တံင်ဏာ မာန္နေဂျာ မွဲတၠ ကေုာံ ညးရပ်စရင် ၜါတၠ ကမ္မဏဳပၟတ်လလဳ Southern Myanmar Development – SMD နူကဵု ရုင်ကမၠောန် သၞေဟ်ပြင်ဗ္တဳ ကွာန်ဒဵုကြေင်တုဲ အာတ်မိက်လဝ် သြန်ဂၠိုင်ကဵုကၠံကိုဋ် (ဆဂး ဟွံတီ ဗွဲမချိုတ်ပၠိုတ်) ရ။ ဟိုတ်နူဏအ်တုဲ နူကဵု ဒပ်အမၠံက်ဗၟာ အမတ ၃၁၇ မနွံ ပ္ဍဲကွာန်ဝါဘာဂှ် ခဍိုန်ပန်ပၠုပ်ဏာ အမၠံက် လပါ်ကွာန်ကရေင် မနွံဗမံက် ကွာန်သၞေဟ်ခြေင် မပ္တံကဵု ကွာန်ကၠအ်လဳမဴ၊ အံင်သာယာ၊ ၝောအ်လၟိုင်၊ ကၞေင်တၟအ်တအ်ရ။^[၉၆]

၂၀၂၃ ဂိတုဂျောန် ၂၅ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ကရေင်ကေအေန်ယူ (KNU) ကဵု ဒပ်စဵုဒၞာညးဍုင်ကွာန် မကော်ဂး ဒပ်ပဳဒဳအေပ် (PDF) တအ် ပံင်ကောံတုဲ လုပ်ပန် ဗဒိုပ်ဗၠာဲသၟိင် ပ္ဍဲကွာန်သၞေဟ်ခြေင် ပ္ဍဲအခိင်လပါ်ဂယး ၁၁း၀၀တုဲ ဒှ်ပေါဲဗတိုက် ပွိုင်ၜိုတ် ၄ နာဍဳ။ ဒပ်အမၠံက် အမတ ၃၁၇ မနွံ ပ္ဍဲကွာန်ဝါဘာဂှ် ခဍိုန်ပန်နင် အမၠံက်တုဲ ဒးအာ သ္ၚိရဲကွာန်၊ မၞိဟ်မနွံ အပ္ဍဲသ္ၚိဂှ် ၄ တၠ ဒးအာဝပ်တုဲ ညးဗြဴမွဲ အာယုက် ၁၆ သၞာံဂှ် ဒးချိုတ်အာ ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ်ရ။ အခိင်ၜိုတ် ၄ နာဍဳသဝ်တ္ၚဲဂှ် က္ၜင်ကျာပၞာန် MI-35 နူဂအုပ်ပၞာန်ရးအဂၞဲ စိုပ်ကၠုင်တုဲ ဂေတ်ပဝ်ဒၟံင် လတူကွာန်၊ ဒၞာဲမဒှ်သံသယဂှ် ပန်ကဵု သေနာတ်စက်၊ ထောအ်ဖျေဟ်ဗုမ် နွံရ။^[၉၇]

၂၀၂၃ ဂိတုဂျောန် ၂၆ ဂှ် ပ္ဍဲကွာန်ဒူရာ၊ အဃောညးဍုင်ကွာန်တအ် မဖျေဟ်ဒၟံင်ကမ္မဋ္ဌာန် ပ္ဍဲသုဿာန်ဍုင်တြေံဂှ် ဒပ်ပဳဒဳအေပ် (ယေဗလူ) တအ် လုပ်ပန်တုဲ မၞိဟ်တြုဟ်မွဲတၠ မနွံ အာယုက် ၆၄ နာဲသဵုအံင် (ဦးစိုးအောင်) ဒးချိုတ်အာ၊ မၞိဟ်ဗြဴမွဲတၠ မနွံယၟု မဇင်မာနွယ် ဇာတိကုန်ဓမင်၊ ကွာန်အစေန် ဒးအာ မကမ် ပ္ဍဲဒဳ လပါ်ပါဲရ။^[၉၈]

၂၀၂၃ ဂိတုဂျောန် ၂၇ ဂှ် နကဵု ဒပ်ကရေင် ကေုာံ ပဳဒဳအေပ်တအ် ထ္ၜးဟိုတ် မဂွံဆဵုကေတ် ကယျိုင်ဗၠာဲသၟိင် ပ္ဍဲကွဳစက်ဂဒေါအ် (Passager Bus) တုဲ စံင်ထောအ် ကွဳစက်ဂဒေါအ်ဂှ် ပ္ဍဲဗဒါဲ ကွာန်ၝောအ်လၟိုင် ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ရ။ နူကဵု ဂိတုဂျောန် ၁၀၊ ၂၀၂၃ ဂှ် နကဵု ဒပ်ပၞာန်ကရေင်ကေအေန်ယူ (KNLA) တမ်ဒပ် ၂၇ လလောင်တြးလဝ် ဒဒှ်ရ ကွဳစက် မဒြေပ်အာကၠုင် ပ္ဍဲကဵု ဂၠံင်ဇၞော်စၟတ် (၈) မဒှ်ဂၠံင်ဇၞော် ကမၠောအ်ဍုင် မတ်မလီု - မုဟ်ဍုင် - ဇြပ်ဗု - ရေဝ် - ထဝါဲ - ဗိက်ဂှ် နကဵု ဒပ်ညးတအ် စၟဳစၟတ်အာရောင်။ ကွဳစက်လဵုဟွံဟီု သီုကဵု ကွဳစက် သၟာပၠန်ဂတး ဂကူနာနာတအ်လေဝ် ညံင်ဂွံဒုင်စၟဳစၟတ် ကုညးတအ်ဂှ် လလောင်တြးလဝ်ရ။ ယဝ်ရ ဟွံဒုင်စၟဳစၟတ်မ္ဂး ဒးဒုင်ကဵု ဘဲပရိုက်မာန်ဒၟံင်ဂှ်လေဝ် ဟီုလဝ်ရ။ စတမ်နူ ဂိတုဂျောန် ၁၅ ဂှ်တုဲ နကဵု ဒပ်ကရေင် ကဵု ဒပ်ပဳဒဳအေပ်တအ် ပံင်တောဲတုဲ စၟဳစၟတ်ကၠုင် ကွဳစက်နာနာရ။^[၉၉]

၂၀၂၃ ဂိတုဂျောန် ၃၀ ဂှ် နူကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ခလရ ၃၁ ဗက်လလောင်တြး နကဵု စက်သမၠဲရမ္သာင် ပ္ဍဲဒေသ ပွဳပွူ ဍုင်ခေါဇာ၊ ဒဒှ်ရ ညးဍုင်ကွာန်တအ် ညံင်ဟွံဂွံမံင် ပ္ဍဲကၠအ်တုဲ ညံင်ဂွံစဴမံင် ပ္ဍဲကွာန်ရ။^[၁၀၀]

ဘဲပၞာန် ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ကျာ်မြဟ်

သၞာံ ၂၀၂၃ နူစ ဂိတုနဝ်ဝေမ္ဗာ ၁၀ ဂှ် ဒပ်ကရေင်ကေအေန်ယူ ကဵု ဒပ်ပဳဒဳအေပ် ပံင်တောဲတုဲ လုပ်ဗတိုက် ဗဒိုပ်ဗၠာဲသၟိင် ကေုာံ ဗဒိုပ်ပၞာန်ကင်ဒဒန် ဒဒန်ၜါသွာင် (ၜဳကဍတ်) ရ။ ရဲဂကောံလွပ်လွဟ်ကရေင် ကဵု ပဳဒဳအေပ်တအ် သီဂွံ ဒဒန်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲ နဝ်ဝေမ္ဗာ ၁၇ ဂှ် ခတိုဟ်ပကဝ်ထောအ်ရ။ ဟိုတ်နူ အသိင် ပေါဲဗတိုက်ဂှ် သကာတ်မြဟ်ကၠုင်တုဲ ညးဒေသ ကွာန်ၜါသွာင်၊ ကွာန်ကုန်မြာင်၊ ကွာန်မတေဲ၊ ကွာန်ဘာဒဵု၊ ကွာန်လှာဂဇိုင်၊ ကွာန်တၟအ်ထကး၊ ကွာန်တၟအ်ဗြဴ၊ ကွာန်ကၞာလဵု၊ ကွာန်ကအ်ပှ်လှ်၊ ကွာန်ကအ်ချး ၜိုတ် ၁၀ ကွာန် ဒးဒြေပ်ပါဲဒဴတိတ် နူကဵု ကွာန်ဇကုအိုတ်ရ။^[၁၀၁] အတိုင် ရဲကွာန်မတေဲ ညးမဆက်ပဒတဴ ပ္ဍဲကွာန်ဟီုမ္ဂး ကောန်ပၞာန်ကရေင် ကဵု ကောန်ပၞာန်ပဳဒဳအေပ်တအ်ဂှ် အာပဒတဴဒၟံင် ပ္ဍဲဘာလကျာ် (ဘာသဳရိမင်္ဂလ) ဂှ်တုဲ နကဵု က္ၜင်ကျာပၞာန်ဗၟာ ကၠုင်ပန်ဒၟံင် ဘာဂှ်ရ။ ညးလသာသ္ၚိဌာန် ဟိုတ်နူ ဘဲပၞာန် လ္ၚဵုတအ်ဂှ် အာပဒတဴ ပ္ဍဲဘာကလျာဏမိတ္တ ကွာန်ဆု၊ ညးလ္ၚဵု အာပဒတဴ ပ္ဍဲ ဘာလွဳမာန်ရတ်မန်၊ ဍုင်ကၟာဝက်ရ။^[၁၀၂]

ဒပ်ကရေင် ကဵု ဒပ်ပဳဒဳအေပ်တအ်ဂှ် ဆက်အာဗတိုက် ဗဒိုပ်ကင်ဒဒန် ဒဒန်ထီုမၠဵု ပ္ဍဲ နဝ်ဝေမ္ဗာ ၂၇ (ပ္ဍဲ တ္ၚဲကထိုန်ပေင်) တုဲ ဒှ်ပေါဲဗတိုက် ပွိုင်ၜိုတ် ၂၀ မိနေတ်၊ တုဲပၠန် ဒပ်ကရေင် ကဵု ဒပ်ပဳဒဳအေပ်တအ်ဂှ် အာပန် ရုင်စက်တိဗဳလာတ် MCL မနွံ ပ္ဍဲဒဵုတၟအ်သာဲဂှ်ရ။ နကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာလေဝ် ပန်ပလံင်ဏာ နကဵု လွဟ်ဇမၞော်၊ ကွာန် မနွံ ဇိုင်ဒဵုတၟအ်သာဲ ကွာန်ကအ်ဒုန် ကအ်ပၞဟ်တအ်ဂှ် ကောန်ကွာန်တအ် ဖေက်ဘဲပၞာန်တုဲ ဒးဒြေပ်ပါဲဒဴတိတ် နူကဵုကွာန်ဇကုကီုရ။^[၁၀၃]

ဒပ်ကရေင် ကဵု ဒပ်ပဳဒဳအေပ်တအ် အခိင်မနွံ ပ္ဍဲကွာန်မန်ဂမၠိုင် ဗီုကဵု ကွာန်မတေဲဂှ် ကပေါတ်ဒြပ်ရတ် ညးဍုင်ကွာန် ပါဲနူ ကပေါတ်စသုင်တုဲ ကပေါတ်မကေတ်ဏာ လောဲလောဲတအ်ဂှ် ကၠတ်ဂၠံက်ကေတ်ဏာတုဲ ပ္ဍဲၜိုတ် ဒဳဇြေမ္ဗာ ၂၈ ဂှ် နကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ လုပ်ဗတိုက် ဒပ်ကရေင် ကဵု ဒပ်ပဳဒဳအေပ် မနွံ ပ္ဍဲ ကွာန်မတေဲဂှ်တုဲ သ္ၚိဌာန်လီုလာ်အာ ဗွဲမဂၠိုင်ဂၠေင်ရ။ ကရေင် ကဵု ဗၟာပဳဒဳအေပ်တအ် ဆုတ်တိတ် နူကဵုကွာန်ဂှ်တုဲ ကပေါတ်ဒြပ်ရတ် ညးဍုင်ကွာန် အရာမကေတ်ဏာဂွံ သီုဖအိုတ် သီုကဵု ကပေါတ်မကေတ်ဏာဝါတ်ဝါတ် ဗီုကဵု ကပေါတ်ပရိဘောဂ မပ္တံ ကုခုင်ဂဇအ်၊ ခုင်သတဳ၊ ဒူကမုဟ် (ကဠာဂံက်ဂံက်)၊ ကပေါတ်သ္ၚိ မပ္တံ ကုထၟာဲ၊ ပ္ၚာန်၊ ဇန်၊ ကပေါတ်ဗွိုက်လတက် ဂၠိက် ယာတ် ပလောအ်၊ ဖုန်၊ ဂၞဳ၊ ကွဳလိုန်ဓါတ်တအ်ဂှ် ကောန်ပၞာန်ဗၟာတအ် သီဖ္ၜောဝ်ဖ္ဍိုက်ကေတ်ဏာ နကဵုကွဳစက်ဇၞော်ဇၞော် ပ္ဍဲဂတမုက် ညးဍုင်ကွာန်တအ်ရ။^[၁၀၄]

ဘဲပၞာန် ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ဇြပ်ဗု

ဘဲပၞာန် ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်မုဟ်ဍုင်

၂၀၂၃ ဂျောန် ၂၂ ဂှ် အခိင်ၜိုတ် ၃ နာဍဳသဝ်တ္ၚဲဂှ် ရုပ်ကင် သွက်ဂွံမင်မဲ ကွးဘာ ဘာတန်သမၠုင် ဍုင်ကၟာဝက်ဂှ် ဗုမ်ခတိုဟ်တုဲ ပၟင်ကင် (ဂကောံဒပ်မင်ကွာန်) နာဲမျဵုလွေန်ဂှ် ချိုတ်အာ ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ် နာဲတေန်လှာင်ဂှ် ဒးအာဝပ် ပ္ဍဲတဲတုဲ ဒးပ္တိုန်ဏာ ရုင်ဂဥုဲမုဟ်ဍုင်ရ။ ^[၁၀၅]

ဘဲပၞာန် ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်သဓီု ကဵု ၜဳကလေင်

၂၀၂၃ ဂျောန် ၂၉၊ အခိင်နူဂယး ၄ နာဍဳဂှ် ဒပ်ကရေင်ကေအေန်ယူ တမ်ဒပ် ၂၊ နူကဵု ဒပ်မဟာ (၁) ပံင်တောဲ ကုဒပ်ပဳဒဳအေပ်တအ်တုဲ ခတိုဟ်ပလီုထောအ် ဒဒန်ကြုင်အိက် မဒှ်ဒဒန်စၟတ် ၁၃၂/၃ မနွံအကြာ တိုင် ၁၃၁/၆ ကဵု ၁၃၁/၇ မဆက်စၠောအ်လဝ် ဂၠံင်ဇၞော် လ္ဂုင်-မတ်မလီု မနွံ ပွိုင်ဍုင်သဓီုကဵု ပွိုင်ဍုင်ၜဳကလေင်တုဲ ဒဒန်မွဲကရေက်ဂှ် ကဝ်လီုအာရ။ အခိင်ဗုမ်ခတိုဟ်ဂှ် ကွဳစက်မနွံလတူဒဒန်ဂှ် ၃ ဖ္ဍိုက်ဂှ် ၂ ဖ္ဍိုက်ဂှ် ဒတုံကရောမ်ဒဒန်ဂှ်တုဲ မွဲချိုတ်အာမွဲ၊ သၟေဟ်မွဲတၠဂှ် ဒးဝပ် ဗွဲမဇၞော်ကဵု ဒြဟတ်ရ။ အခိင်ဂယး ၜိုတ် ၈း၀၀ နာဍဳ ဂကောံသၟိင်တၠ ကေုာံ ကောန်ပၞာန်ဗၟာတအ် ကၠုင်ရံင်ဒဒန်ဂှ် ဒးဒုင်ထောအ် ဗုမ်နကဵုဒရုမ် ၅ မတုဲ ကောန်ပၞာန်ဗၟာ ၁၂ တၠ၊ ဗၠာဲသၟိင် ၉ တၠ၊ ညးအုပ်ဓုပ်ဍုင် ၂ တၠ၊ ဂကောံဗလိုတ်ပၟတ် ၃ တၠ ဒးအာဝပ်ရ။ ပါဲနူ ကောန်ပၞာန်မွဲတၠ မဒးဝပ် သကာတ်မြဟ်ဂၠိုင်ညိတုဲ သၟေဟ်ဂှ် ဟွံဒးဂွိင်ရ။^[၁၀၆] ဟိုတ်နူဒဒန် သှ်ေမွဲကရေက်ဓဝ် ကွဳစက် အာဂွံမွဲမဓဝ်တုဲ ညးဍုင်ကွာန်တအ်၊ သၟာဗၞိက်တအ် ဒှ်တင်ဝါတ်ဂါတ် အိုတ်အခိင်တၟာဂလိုင်ရ။

နိဿဲ

↑ ^၁.၀ ^၁.၁ "မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ လွှတ််တော်နေရာတွေ ပိုရလာ" (in Burmese)၊ VOA၊ 10-11-2020။ "မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ အတွင်းရေးမှူး (၁) နိုင်လယီတမကပြောပါတယ်။ “ဒီလာမယ့် နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းမှာ မူလက ပါတီရဲ့ရပ်တည်ချက်ပါ လွှတ်တော်နိုင်ငံရေးလမ်းကြောင်းနဲ့ လွှတ်တော် ပြင်ပနိုင်ငံရေးလမ်းကြောင်းကို နှစ်လမ်းစလုံးသွားဖို့ ရှိတယ်။ လွှတ်တော်အတွင်းမှာဆိုလို့ရှိရင် အဓိက ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရေးအတွက်ကို တိုင်းရင်းသားအင်အားစုတွေနဲ့ ဒီမိုကရက်တစ်အင်အားစုတွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး တော့ အဲဒီအခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်နိုင်ရေး ကျနော်တို့ လွှတ်တော်အတွင်းမှာ ကြိုးပမ်းမယ်။ လွှတ်တော်ပြင်ပမှာ ၂၁ ရာစု ပင်လုံညီလာခံ ကဲသို့သော အားလုံးပါဝင်တဲ့ နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးပွဲမှာ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုရဲ့ အခြေခံမူကို တည်ဆောက်နိုင်ဖို့အတွက် ကျနော်တို့ ရည်မှန်းထားတယ်။” မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီဟာ ရွေးကောက်ပွဲအလွန်မှာ ညွန့်ပေါင်းအစိုးရဖွဲ့စည်းနိုင်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်တွေရှိနေတယ်လို့လည်း နိုင်လယီတမက ပြောပါတယ်။ “ညွန့်ပေါင်းအစိုးရဆိုတာက ကျနော်တို့ နိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေးလိုအပ်ချက်တခုလို့ အနိုင်ရတဲ့ပါတီက အဲဒီလိုရပ်တည်ချက် ရှိခဲ့မယ်ဆိုရင်တော့ ညွန့်ပေါင်းအစိုးရတော့ဖြစ်ကောင်းဖြစ်လာနိုင်မယ်။ သို့သော် အနိုင်ရပါတီက ဒီရပ်တည်ချက် ဒီခံယူချက် မရှိဘူးဆိုလို့ရှိရင်တော့ ညွန့်ပေါင်းဖွဲ့စည်းနိုင်ရေး အလားအလာက နည်းပါးသွားပါလိမ့်မယ်။”"
↑ "အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီသည် ဒီမိုကရေစီအတွက်လား၊ ဖက်ဒရယ်အတွက်လား" (in Burmese)၊ The Transnational Institute (TNI)၊ 07-10-2020။ "အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီမှ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲ ကြေညာစာတမ်း၏ ‘တိုင်းရင်းသားများအရေးနှင့် ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးခေါင်းစဉ်’ (အခန်း-၁)၊ ပုဒ်မ (၃) တွင် ‘လွတ်လပ်ခွင့်၊ တန်းတူရေး နှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် စသည့် မူဝါဒများကို အခြေခံ၍ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုကြီး ကို တည်ထောင်ရန် ကြိုးပမ်းသွားမည်’ ဟု ဖော်ပြထားသည်။သို့သော် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲကြေညာစာတမ်း၏ ‘တိုင်းရင်းသားများ အရေးနှင့် ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးခေါင်းစဉ်’ (အခန်း-၁)၊ ပုဒ်မ(၁) တွင်တော့ ‘တန်းတူညီမျှသောနိုင်ငံသားအခွင့်အရေးများနှင့်ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ရရှိပြီး ဒီမိုကရေစီ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး’ ဟုသာ ဖော်ပြထားပေသည်။ ထိုကဲ့သို့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်၏ ရွေးကောက်ပွဲကြေညာချက်တွင် အသုံးအနှုန်းပြောင်းလဲ ခဲ့ခြင်းသည် စကားလုံးဆိုင်ရာရွေးချယ်မှု အပြောင်းအလဲမျှမဟုတ်၊ ပါတီ၏ဖက်ဒရယ်နှင့် ဒီမိုကရေစီပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများဆီသို့ ဦးတည်ချက်ကိုပါ ပြောင်းလဲလိုက်ခြင်းပင် ဖြစ်ပေ သည်။ ဒီမိုကရေစီစနစ်၏ အရိုးရှင်းဆုံးအဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုမှုမှာ မဲအများစု၊ လူအများစုမှ အုပ်ချုပ်ခြင်း ဖြစ်ပြီး၊ ဖက်ဒရယ်စနစ်ဟူသည် ပြည်ထောင်စု၏ အစိတ်အပိုင်းအသီးသီးမှ တစ်ခုချင်း နှင့်ပူးပေါင်းအုပ်ချုပ်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုအားဖြင့် ဆိုလျှင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ၏ ဒီမိုကရေစီဖက်ဒရယ် ဟူသော အသုံအနူန်းအား ရွေးချယ်မှုသည် ဖက်ဒရယ်စနစ်အား အများစု၏သဘောထားအတိုင်းသာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲ သွားမည်ဟူသော ညွှန်းဆိုချက်ပင်ဖြစ်ပေသည်။ တခြားတဖက်တွင် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ဟူသည် ပြည်ထောင်စု၏ဒေသနှင့် လူမျိုးအသီးသီးမှ တန်းတူစွာပါဝင်ကြခြင်းဖြင့် ဒီမိုကရေစီပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများအား ပြုလုပ်ခြင်းကို ဆိုလိုပါသည်။အဆိုပါ မူဝါဒများအား တရားဝင်လူသိရှင်ကြားပြောကြားကြသည်များတော့ ယခုအချိန်အထိ မရှိသေးပေ။ သို့သော်အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီအနေဖြင့် နိုင်ငံတွင်း လူများစုဖြစ်သာ ဗမာ လူမျိုးစု၏ ဆန္ဒသဘောထားကိုသာ အခြေပြုသော ဖက်ဒရယ်ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို လုပ်ဆောင်သွားရန် တဖက်သတ် ရွေးချယ်ခဲ့ပုံရသည်။ ထိုကဲ့သို့ ရွေးချယ်မှုသည်ပင် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီအား လိုလားကြသော တခြားသော ဒီမိုကရက်တစ်နှင့် လူမျိုးစု နိုင်ငံရေးအင်အားစုများ၏ ဦးစားပေးမှုနှင့် သိသာစွာ ကွဲလွဲနေပေသည်။"
↑ "၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ၆၂ ဦး ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ MUP အတည်ပြု" (in Burmese)၊ Mon News Agency၊ 27-07-2020။
↑ မွန်ပြည်နယ်တွင် NLD (၃၁) နေရာနှင့် MUP (၁၁) နေရာ အနိုင်ရရှိ. Open. “(၂၀၂၀) ပြည့်နှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲအတွက် မွန်ပြည်နယ်တွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ (NLD) မှ (၃၁) ဦး နှင့် မွန်ညီညွှတ်ရေးပါတီမှ (၁၁) ဦးအနိုင်ရရှိခဲ့ပါသည်။ မွန်ပြည်နယ်၏ ကိုယ်စားလှယ်များတွင် ကျား၊မ ပါဝင်မှုမှာ ကျား – ၃၁ ဦး (၇၃.၈၁%) မ – ၁၁ ဦး (၂၇.၁၉%) ဖြစ်ပါသည်။ (တိုင်းရင်းသားကိုယ်စားလှယ်များမပါဝင်သေးပါ)”
↑ ^၅.၀ ^၅.၁ Beech၊ Hannah။ "Myanmar’s Leader, Daw Aung San Suu Kyi, Is Detained Amid Coup"၊ The New York Times၊ 31 January 2021။
↑ စံ၊ စိုင်းထွန်း။ "သံဖြူဇရပ် မဲရလဒ်စာရွက်စာတမ်းများ UEC ထုတ်မပေးသဖြင့် MUP ကိုယ်စားလှယ်များက နိုင်ငံတော်သမ္မတထံ တင်ပြသွားမည်"၊ BNI Multimedia Group၊ 14 December 2020။ "“အချက်အလက် အချို့ရှိတယ် အဲတာတွေကို ခိုင်မာအောင်လုပ်ဖို့အတွက် စာရွက်စာတမ်းတောင်းတယ်။ သူတို့က မခိုင်မာရင်မတောင်းနဲ့ ဆိုတော့ ခိုင်မာနေမှတော့ ဘာလို့တောင်းတော့မှာလဲ။ ဟိုဘက်က တပ်ဘက်က တောင်းတာတော ဘာတွေ မသိဘူး။ ဒီတစ်ကြိမ်စဉ်စားထားတာ တိုင်ပင်ပြောဆိုထားကြတာက ရှိတဲ့အချက်တွေကြောင့် သံသယဖြစ်တယ်။ ဘယ်လိုဆက်လက်အရေးယူမလဲဆိုတာ သမ္မတရုံးကို စာတင်တာမျိုး ထုတ်ပြန်စာ ထုတ်တာမျိုး လုပ်သွားမယ်” ဟု MUP ပါတီမှ သံဖြူဇရပ်မြို့နယ် ပြည်နယ်လွှတ်တော် မဲဆန္ဒနယ်(၁) ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သူ ဦးထွန်းမြင့်ကျော်က ဆိုသည်။"
↑ Analysis of Burmese election 2020. Open.
↑ Bee Htaw Monzel:" Analysis of Burmese 2020 Election based on data from Union Electoral Commission (UEC). (5 January 2021).
↑ "NLD အနိုင်ရအမတ်ကို မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ အမှုဖွင့်" (in Burmese)၊ RFA လွတ်လပ်တဲ့အာရှအသံ၊ 27-11-2020။ "အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် NLD ကိုယ်စားပြု မွန်ပြည်နယ်၊ ကျိုက်မရောမြို့နယ် ပြည်နယ်မဲဆန္ဒနယ်အမှတ်(၁) မှာ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ပြီး အနိုင်ရရှိခဲ့တဲ့ ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ဒေါ်ခင်မျိုးမြင့်ကို မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ MUP ရဲ့ ဗဟိုကော်မတီဝင်တစ်ဦးက ကျိုက်မရောမြို့နယ်၊ ချောင်းနှစ်ခွနယ်မြေရဲစခန်းမှာ တိုင်တန်းပြီး အမှုဖွင့်ထားပါတယ်။ မဲရုံတွေမှာ မဲစာရင်းမပါသူတွေကို ရွေးကောက်ပွဲနေ့မှာ မဲထည့်ဖို့ ဖိအားပေးတယ်ဆိုပြီး သက်သေတွေရှိနေတယ် လို့ မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ ဗဟိုကော်မတီဝင် မိစုမွန်က စွပ်စွဲပြီး နိုဝင်ဘာလ ၂၃ ရက်နေ့က အမှုဖွင့်တိုင်ကြားထား တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ “မဲစာရင်းမပါတဲ့သူတွေကို မဲလာထည့်ခိုင်းတယ်။ အတင်းထည့်ခိုင်းတယ် ဒါကတစ်ချက်။ နောက်တစ်ချက်က ကိုယ့်ရဲ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ပါဝါအာဏာကို သုံးပြီးတော့ ပြည်သူကို ခြိမ်းခြောက်တယ်။ နောက်တစ် ချက်က မဲရုံရဲ့ပရဝုဏ်အတွင်းမှာ ပေ ၂၀၊ ၃၀ လောက်အကွာကနေပြီးတော့ ခြိမ်းခြောက်တယ်၊ သောင်းကျန်း တယ်။ ဒါတွေကို ပြောနေတာပေါ့နော် အဲဒီအချက်တွေကြောင့် ကျွန်မတို့က အမှုဖွင့်ရခြင်းဖြစ်တယ်” ဒေါ်ခင်မျိုးမြင့်ဟာ NLD ကနေ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ကျိုက်မရောမြို့နယ် ပြည်နယ်အမှတ်(၁) ကိုယ်စားလှယ် တစ်ဦးလည်းဖြစ်၊ အခု ရွေးကောက်ပွဲမှာလည်း ဒီမဲဆန္ဒနယ်မြေကနေ ထပ်မံအနိုင်ရရှိထားပါတယ်။ ဒေါ်ခင်မျိုးမြင့် က တိုင်းဒေသကြီး (သို့မဟုတ်) ပြည်နယ်လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲဥပဒေ ပုဒ်မ ၆၁ နဲ့ ၆၂ ပြဌာန်းချက်ကို ဖောက် ဖျက်ကျူးလွန်ထားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပတဲ့နေ့ မဲရုံပရဝုဏ်အတွင်း ဆူညံမှုတွေဖြစ်ပေါ်နေတာကို မျက်မြင်တွေ့ရှိခဲ့သူ အတ္ထရံကျေးရွာအုပ်စု၊ ပေါလောကျေးရွာ ဦးညာဏ်ထွန်းကတော့ အခုလို ရှင်းပြပါတယ်။ “မနက်ပိုင်းကတော့ အတ္ထရံအုပ်စုနဲ့ ကျွန်တော်နဲ့အတူတူပဲ မဲလာထည့်တယ်။ တန်းစီနေကြတာပဲ။ သူတို့ နောက်ပိုင်းမှာ မဲထည့်လို့မရဘူး။ သူ့နာမည်မပါလို့ စာရင်းမပါလို့ ပြန်သွားကြတာ တစ်ဖွဲ့တော့ တွေ့တယ်။ ၁၁ နာရီကျော်ကျော်လောက်ကျတော့ ဒေါ်ခင်မျိုးမြင့်ကားဝင်လာတော့ ကျွန်တော်တွေ့ လိုက်တယ်။ ကားအဖြူ ရောင်လေးနဲ့။ အနောက်ကတစ်စီးတော့ သူ့အဖွဲ့ကားလား။ ဘယ်သူ့ကားလဲဆိုတာ ကျွန်တော်မသိဘူး။ ပြန် သွားတဲ့တစ်ဖွဲ့က နောက်ထပ်ကားတစ်စီးနဲ့ ပြန်ဝင်လာတာတွေ့တယ်။ အဲဒီမှာ မဲထည့်ဖို့ပြောနေကြတာပေါ့။ အဲဒီမှာ ထည့်လို့မရဘူးဆိုပြီးတော့ ဒေါ်ခင်မျိုးမြင့်က သူကတော့ အသံအကျယ် ကြီးပြောနေတာပေါ့။ ဆူညံ နေတာပေါ့။ အဲဒါနဲ့ ကျွန်တော်လည်း နားထောင်နေတာပေါ့”"
↑ "အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီနှင့် မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ တွေ့ဆုံမည့်နေရာ ညှိနှိုင်းမရသည့်အတွက် တွေ့ဆုံပွဲ ပျက်ပြယ်" (in Burmese)၊ Eleven Media Group Co., Ltd.၊ 04-01-2021။ "NLD ပါတီအနေဖြင့် ပြည်နယ်များသို့ သွားရောက်ပြီး တိုင်းရင်းသား နိုင်ငံရေးပါတီများနှင့် တွေ့ဆုံသည့်အခါတွင် ပြည်နယ်တွေမှာရှိသည့် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ အလုပ်အမှုဆောင်အဖွဲ့ ပြည်နယ်ရုံးများတွင်သာ တွေ့ဆုံရန် ညွန်ကြားချက်ရှိကြောင်း လက်ရှိ အာဏာရပါတီဖြစ်သည့် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင် ကော်မတီဝင် နှင့် တိုင်းရင်းသားပါတီများနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ဒေါက်တာအောင်မိုးညို က ပြောကြားသည်။ ၎င်းကဆက်လက်ပြီး "ကျွန်တော်တို့ မြစ်ကြီးနားတုန်းလည်း တိုင်းရင်းသားပါတီ သုံးပါတီဖြစ်တဲ့ ကချင်ပြည်နယ် ပြည်သူ့ပါတီ၊ လီဆူးအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ၊ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီသစ် (ကချင်) တွေနဲ့ တွေ့တုန်းကလည်း ပြည်နယ်ရုံးတွေမှာဘဲ တွေ့တာပါဘဲ။ ပြောရရင် ကျွန်တော်တို့ကလည်း ကိုယ်ပြည်နယ်ရုံးမှာ လာတွေ့ပေမယ့် အထက်စီးက အနိုင်ကျင့်တာမျိုးလည်း မရှိပါဘူး။ လေးလေးစားစားနဲ့ ခင်ခင်မင်မင် ရင်းရင်းနှီးနှီးပါဘဲ။ သူတို့ တင်ပြတာတွေကို ကျွန်တော်တို့က ဘာမှ ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်မှ မရှိဘူး။ ဘာပေးမယ်၊ ညာပေးမယ် ပြောတာတွေ မရှိဘူး။ သူတို့တင်ပြတဲ့ အထဲမှာလည်း ကျွန်တော်တို့ လုပ်ပေးနိုင်တာတွေ မပါဘူး။ တချို့ကိစ္စတွေမှာ ဖယ်ဒရယ်ကိစ္စတို့ ၊ ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးကိစ္စတို့၊ လက်နက်ကိုင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးတို့ အဲ့ဒါတွေပေါ့လေ။ အဲ့ဒီကိစ္စတွေက ပြည်ထောင်စုက ရှင်းရမယ့် ကိစ္စတွေဘဲလေ။ ဒါကို ကျွန်တော်တို့ ဘာမှလုပ်ပေးမယ်။ မလုပ်ပေးဘူး မပြောခဲ့ပါဘူး။ အစ်ကိုကြီးတို့ ညီလေးတို့ တင်ပြချင်တာ တင်ပြ၊ ပါတီဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်ကို တင်ပြပေးမယ်လို့ဘဲ ပြောခဲ့တာပါ" ဟု ပြောကြားသည်။ (...) "နောက်တစ်ချက်က ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက် မနက် ၉ နာရီမှာတွေ့ဖို့ သဘောတူကြောင်းကို ကျွန်တော်က အကြောင်းပြန်ခဲ့ပါတယ်။ နောက်တစ်ချက်က တွေ့ဆုံမယ့်နေရာကိုတော့ နှစ်ဖက်စလုံးက အဆင်ပြေနိုင်အောင်၊ အကယ်၍ NLD ဘက်က ကျွန်တော်တို့ရုံးကိုလာပြီးတော့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးလိုတဲ့ ဆန္ဒရှိမယ်ဆိုရင်လည်း ကျွန်တော်တို့က ကြိုဆိုတွေ့ဆုံပေးမယ်၊ အကယ်၍ ကျွန်တော်တို့ရုံးကို လာဖို့အခက်အခဲ ဖြစ်မယ်ဆိုရင်လည်း ကြားတစ်နေရာ၊ တတိယနေရာ တစ်နေရာမှာ တွေ့ဆုံနိုင်အောင် စီစဉ်ပေးပါလို့ ကျွန်တော်က အကြောင်းပြန်ခဲ့ပါတယ်။ တတိယနေရာမှာ တွေ့ဆုံမယ်ဆိုတဲ့အကြောင်းကို ဇန်နဝါရီ ၂ ရက် ညနေ ၄ နာရီကျော်အထိကို သုံးကြိမ်ဆက်သွယ်ပြီးတော့ မေတ္တာရပ်ခံခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီမေတ္တာရပ်ခံချက်အပေါ်မှာ မွန်ပြည်နယ် NLD ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာခင်ဆောင်ကနေ တတိယနေရာမှာ လက်ခံတွေ့ဆုံမလား။ မတွေ့ဆုံဘူး ဆိုတာကို အခုလက်ရှိအချိန်အထိ တရားဝင် အကြောင်းပြန်လာခြင်း မရှိသေးပါဘူး" ဟု နိုင်လယိတမ က ပြောကြားသည်။"
↑ "NLD နဲ့ မွန်ပါတီဆွေးနွေးပွဲပျက်" (in Burmese)၊ VOA News၊ 04-01-2021။ "မွန်ပြည်နယ် မော်လမြိုင်မြို့ကို ရောက်နေတဲ့ ဒေါက်တာအောင်မိုးညို ဦးဆောင်တဲ့ NLD ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ဟာ MUP ပါတီကိုယ်စားလှယ်တွေနဲ့ ဒီကနေ့တွေ့ဆုံဖို့ စီစဉ်ထားပေမဲ့ တွေ့မယ့်နေမယ့်နေရာ ရွေးချယ်ရာမှာ သဘောတူညီမှု မရခဲ့တာကြောင့် ပျက်ပြားသွားပါတယ်။ နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ NLD ပါတီ အနိုင်ရခဲ့ပြီးနောက် ဒီမိုကရေစီ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု ပေါ်ထွန်းရေး လက်တွဲဆောင်ရွက်ဖို့ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေကို ကမ်းလှမ်းခဲ့ပြီးနောက် ဒီနှစ်ဆန်းကစလို့ တိုင်းရင်းသား ပါတီတွေနဲ့ တွေ့ဆုံနေတာပါ။ ဒါပေမဲ့လည်း မွန်တိုင်းရင်းသား ပါတီ MUP နဲ့ တွေ့ဆုံမယ့် အစီအစဉ်ကတော့ အထမမြောက်ခဲ့ဘူးလို့ MUP မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီတွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး နိုင်လယီတမကပြောပါတယ်။ “သူတို့ဘက်က NLD ပြည်နယ်ရုံးမှာတွေ့ဖို့ ကျနော်တို့ကိုကမ်းလှမ်းတယ်။ ကျနော်တို့ဘက်က ပါတီချင်းအပြန်လှန်လေးစားမှု အပြန်အလှန် တန်းတူထားရှိမှုအပေါ်အခြေခံပြီး ကျနော်တို့က တတိယနေရာတခုခုမှာ တွေ့ဆုံနိုင်ဖို့အတွက် ကျနောတို့ NLD ပါတီကို ၃ ကြိမ်တိတိမေတ္တာရပ်ခံခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီ ၃ ကြိမ်တိတိမေတ္တာရပ်ခံတဲ့အပေါ်မှာ တတိယနေရာမှာ တွေ့မလား၊ မတွေ့ဘူးလားဆိုတာ ဒီအချိန်ထိက NLD ဘက်က တရားဝင် ကျနော်တို့ကို အကြောင်းပြန်တာမျိုး မရှိသေးပါဘူး။ အခုဆွေးနွေးပွဲက NLD ဘက်က ဖျက်သိမ်းလိုက်ပြီးလား ကျနော်တို့ဘက်ကို တရားဝင် အကြောင်းပြန်တာမျိုး မရှိသေးဘူး။ သူတို့ NLD ပြည်နယ် ပါတီရုံးက လွဲရင် တခြားနေရာမှာ ဘယ်နေရာမှမတွေ့ဘူး အခြေအနေမှာ အဆင်မပြေမှုတွေ ရှိခဲ့ကြပါတယ်။” NLD ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကအနေနဲ့ ပါတီဗဟိုက ချမှတ်ထားတဲ့အတိုင်း ပါတီပြည်နယ်ရုံးမှာပဲ တွေဆုံဖို့ စောင့်ဆိုင်းနေပြီး မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ ကိုယ်စားလှယ်တွေ မလာတာကြောင့် တွေ့ဆုံမယ့် အစီအစဉ် ပျက်ရတာလို့လည်း ဒေါက်တာအောင်မိုးညိုက သတင်းထောက်တွေကို ပြောခဲ့ပါတယ်။"
↑ "အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီနှင့် မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ တွေ့ဆုံမည့်နေရာ ညှိနှိုင်းမရသည့်အတွက် တွေ့ဆုံပွဲ ပျက်ပြယ်" (in Burmese)၊ Mm7news၊ 04-01-2021။ "အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချူပ်မှ "နောင်အနာဂတ်မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ရှေးရှုရမည့် ပြည်ထောင်စုအရေးကိစ္စ" နှင့် ပတ်သက်၍ အောက်ဖော်ပြပါ တိုင်းရင်းသားနိုင်ငံရေးပါတီများသို့ ပေးပို့လိုက်သည့် စာ... ၁။ လားဟူအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ ၂။ ကယန်းအမျိုးသားပါတီ ၃။ ကရင်ပြည်သူ့ပါတီ ၄။ တအာင်း(ပလောင်) အမျိုးသားပါတီ ၅။ ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ ၆။ ဖလုံ - စဝေါ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ ၇။ ကမန်အမျိုးသား တိုးတက်ရေးပါတီ ၈။ ခမီအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးပါတီ ၉။ မြိုတိုင်းရင်းသားပါတီ ၁၀။ တိုင်းလိုင်(ရှမ်းနီ) အမျိုးသားများဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေ ပါတီ ၁၁။ အရှိုချင်းအမျိုးသားပါတီ ၁၂။ ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ၁၃။ ဓနုတိုင်းရင်းသားလူမျိုးများဒီမိုကရေစီပါတီ ၁၄။ ဇိုမီးဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ ၁၅။ ရှမ်းပြည်ကိုးကန့်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ ၁၆။ ကချင်အမျိုးသားကွန်ဂရက်ပါတီ ၁၇။ ထားဝယ်တိုင်းရင်းသားများပါတီ ၁၈။ ပြည်ထောင်စုပအိုဝ်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ် (ပ.အ.မ.ဖ)ပါတီ ၁၉။ ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ ၂၀။ ခူမီး(ခမီး)အမျိုးသားပါတီ ၂၁။ ကရင်အမျိုးသား ပါတီ ၂၂။ မြိုအမျိုးသားဒီမိုကရေစီပါတီ ၂၃။ ဓနုအမျိုးသားများအဖွဲ့ချုပ် ပါတီ ၂၄။ ရှမ်းနီ(တိုင်းလျန်)သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ [Shan-ni Solidarity Party(SSP)] ၂၅။ လော်ဝေါ်အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေး ပါတီ ၂၆။ အာခါအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးပါတီ ၂၇။ ဇိုတိုင်းရင်းသားဒေသ ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ ၂၈။ အမျိုးသမီးပါတီ (မွန်) ၂၉။ ဒိုင်းနက်လူမျိုးများ တိုးတက်ရေးပါတီ ၃၀။ ရခိုင်ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ပါတီ ၃၁။ ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ [Arakan Front Party(AFP)] ၃၂။ ကချင်ပြည်နယ်ပြည်သူ့ပါတီ [Kachin State People`s Party(KSPP)] ၃၃။ ချင်းအမျိုးသားဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ်ပါတီ(Chin National League For Democracy Party) ၃၄။ မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ (Mon Unity Party) ၃၅။ ချင်းတိုင်းရင်းသားများပါတီ [Chin National Party (CNP)] ၃၆။ ဒီမိုကရေစီပါတီသစ်(ကချင်) [New Democracy Party (Kachin)] [N.D.P (Kachin)] ၃၇။ နာဂအမျိုးသားပါတီ [Naga National Party (NNP)] ၃၈။ အင်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ (Inn National League Party) ၃၉။ ကချင်အမျိုးသားပါတီ (Kachin National Party)"
↑ "တပ်မတော်သတင်းမှန်ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့က မီဒီယာများအားတွေ့ဆုံ၍ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲပြုလုပ်"၊ Tatmadaw Information Team၊ 26 January 2021။ "ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပပြီးနောက် ပြန်လည်ဆန်းစစ်ရာတွင် တရားမျှတမှုမရှိသည့်အခြေအနေများ၊ မရိုးသားမှုများကို တွေ့ရှိရသဖြင့် ဝေဖန်ထောက်ပြမှုများကို လုပ်ဆောင်နေရခြင်းဖြစ် ကြောင်း၊ ဥပဒေကို မိမိလိုရာဆွဲ၍ လုပ်ဆောင်ခြင်းများတွင် မသင့်လျှော်ကြောင်း၊ ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည့် အမှားအယွင်းများကို ထောက်ပြရခြင်းမှာ မိမိတို့နိုင်ငံ ရွေးကောက်ပွဲ၏ ဂုဏ်သိက္ခာကို များစွာထိခိုက်စေနိုင်မည်ဖြစ်သည့်အတွက် ဝေဖန်ထောက်ပြနေခြင်းဖြစ်ကြောင်း” ဖြင့် ပြောကြားခဲ့ကြောင်း၊ တပ်မတော်အနေဖြင့် နိုင်ငံအတွင်းရှိ မြို့နယ် ၃၁၄ မြို့နယ်အား စာရင်းဇယားအရ စနစ်တကျစိစစ်ပြီး ထပ်နေသည့်မဲစာရင်းများ၊ မသမာမှုပြုနိုင်သည့် မဲစာရင်းများကို ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၃ ရက်နေ့မှ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁၆ ရက်အထိ အကြိမ် ၂၀ ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြောင်း၊ မြို့နယ်တစ်ခုချင်းအတွင်း မဲမသမာမှု ဖြစ်နိုင်သည့်စာရင်းများ ဖြစ်ပြီး မဲမသမာမှုပြုနိုင်သည့်စာရင်း စုစုပေါင်း ၇၆၂၃၇၂၅ ဦးရှိသည်ကို တွေ့ရှိရပါကြောင်း၊ တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်တစ်ခုချင်း အတွင်းရှိသည့် မြို့နယ်တစ်ခုနှင့် တစ်ခုအကြား ထပ်နေသည့်မဲစာရင်းများကိုလည်း ၂၅ ရက်နေ့တွင် အပြီးသတ် ထုတ်ပြန်ပေးခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း ၁၀၇၀၁၀၀ ဦးဖြစ်ကာ မဲသမာမှု ပြုနိုင်သည့်စာရင်း ၈ သန်း ကျော်ဖြစ်ပါကြောင်း။" ^{[permanent dead link]}
↑ အာဏာမသိမ်းဘူးလို့ ‘မပြောနိုင်’ ဟု တပ်မတော် ခြိမ်းခြောက်
↑ ခွား၊ စောဖိုး။ "တပ်မတော်စွပ်စွဲသလို ရွေးကောက်ပွဲ မဲမသမာမှု မရှိခဲ့ကြောင်း ကော်မရှင် တုံ့ပြန်"၊ RFA News၊ 28 January 2021။ "ရွေးကောက်ပွဲ အငြင်းပွားမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တပ်မတော်က တောင်းဆိုထားသလို ကော်မရှင်နဲ့ အစိုးရတို့ အမြန်ညှိနှိုင်း အဖြေရှာကြဖို့ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဟာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေအရ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာ ပေးအပ်ခံထားရတဲ့အဖွဲ့ဖြစ်ပြီး ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာကိစ္စရပ်တွေကို လက်ရှိအာဏာရ အစိုးရနဲ့ ညှိနှိုင်းရမယ်လို့ ဥပဒေမှာပြဌာန်းထားတာ မရှိဘူးလို့လည်း ကော်မရှင်က ပြောပါတယ်။"
↑ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ထံသို့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ပေးပို့ခဲ့တဲ့စာ (in Burmese) (2021-02-01). “တပ်မတော်၏လိုလားချက် ရက်စွဲ ၂၈.၁.၂၀၂၁ ၁။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ နိုဝင်္ဘာလ (၈) ရက်နေ့တွင် ကျင်းပပြလုပ်ခဲ့သည့် ရွေးကောက်ပွဲနှင့် ပတ်သက်၍ မူလမဲစာရင်းများအား မြို့နယ်အဆင့်၊ တိုင်းနှင့် ပြည်နယ်အဆင့်နှင့် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာအရ မဲစာရင်းများအား ပြန်လည်စိစစ်ခဲ့ရာ ယနေ့အထိ အမည်စာရင်း ထပ်နေခြင်း၊ မှတ်ပုံတင်အမှတ်တူညီနေခြင်း၊ အသက် (၁၀၀) နှစ် ကျော်နေသူများစွာ ပါဝင်နေခြင်း စသဖြင့် အချက်အလက်တူများ ဖော်ထုတ် စိစစ်တွေ့ရှိရပါသည်။ တွေ့ရှိချက်အရ စာရင်းထပ်နေမှုသည် (၁၀,၄၈၂,၁၁၆) ဦးခန့် ထပ်နေသဖြင့် အဆိုပါ မသင်္ကာဖွယ်တွေ့ရှိမှုအပေါ် ပြန်လည်၍ အဖွဲ့စုံဖြင့် စစ်ဆေးပေးရန်။ ၂။ ထိုသို့ မဲစာရင်း ထပ်နေမှုအား စစ်ဆေးရာတွင် "UEC" မှ အဓိက ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သော်လည်း "UEC" အား ယုံကြည်ရသည့်အဆင့် မရှိသဖြင့် "UEC" အသစ်အား အသစ်ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းပေးရန်နှင့် ဖွဲ့စည်းရာတွင် တပ်မတော်၏ အကြံပြုသည့် သမာသမတ်ရှိသည့် လူပုဂ္ဂိုလ်များကိုလည်း ထဲ့သွင်း ဖွဲ့စည်းပေးရန်။ ၃။ မဲစာရင်းများ မသင်္ကာဖွယ် အမြောက်အများ ကိန်းဂဏန်းမှားယွင်းမှုအပေါ် "UEC" ကော်မရှင်အဖွဲ့ အသစ်ဖြင့် စစ်ဆေးစဉ်ကာလအတွင်း တတိယအကြိမ်လွှတ်တော် ခေါ်ယူကျင်းပမှုအား နိုင်ငံတော် သမ္မတ၏ အခွင့်အာဏာအရ ဆိုင်းငံ့ပေးပါရန်နှင့် လိုလားချက်များအား ယနေ့ (၂၈.၁.၂၀၂၁) ရက်နေ့မှ စတင် ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ပါရန်။ ၄။ တပ်မတော်၏ စစ်ဆေးတွေ့ရှိချက် ဦးစီးဇယားတစ်စုံကိုလည်း ဤစာနှင့်အတူ ပူးတွဲပေးပို့ပါသည်။ ၅။ တပ်မတော်၏ လိုလားချက်အပေါ် တုန့်ပြန်အရေးယူ ဆောင်ရွက်ခြင်းမပြုပါက ၂၀၀၈ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေနှင့်အညီ တပ်မတော်မှ ဆက်လက် ဆောင်ရွက်သွားမည် ဖြစ်ပါသည်။ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကိုယ်စား)”
↑ "ရွေးကောက်ပွဲရလဒ် လက်ခံကြဖို့ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူတွေ တိုက်တွန်း"၊ RFA News၊ 29 January 2021။ "၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲအကြိုကာလ လုပ်ငန်းစဉ်တွေကစလို့ ရွေးကောက်ပွဲအလွန်ကာလ အထိ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ PACE၊ လွတ်လပ်မျှတသော ရွေးကောက်ပွဲများဆိုင်ရာပံ့ပိုးရေးကွန်ရက်အဖွဲ့ (MYNFREL)၊ နယူးမြန်မာဖောင်ဒေးရှင်း၊ ဖန်တီးအိမ် စတဲ့ စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့ ၁၂ ဖွဲ့က ကြေညာချက်ထုတ်လိုက်တာပါ။"
↑ "တပ်မတော်ကို သံဃမဟာနာယကနဲ့ နိုင်ငံတကာသံရုံးတွေ ဝေဖန်တိုက်တွန်း"၊ RFA News၊ 29 January 2021။
↑ "ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို မထောက်ခံဖို့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကို တပ်မတော် တိုက်တွန်း"၊ RFA News၊ 31 January 2021။ "တပ်မတော်အနေနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့အညီ ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းတွေနဲ့အညီဖြစ်ဖို့ လုပ်ဆောင်သွားမယ်လို့ တပ်မတော်ရဲ့ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ပြောထားပေမယ့် ဘာဆက်လုပ်မယ်ဆိုတာကို သေသေချာချာပြောမထားပါဘူး"
↑ "ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး ဥပဒေကဲ့သို့ အာဏာတည်သောအမိန့် အမိန့်အမှတ်(၁/၂၀၂၁) ၁၃၈၂ ခုနှစ်၊ ပြာသိုလပြည့်ကျော် ၅ ရက် (၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်)"၊ Tatmadaw Information Team၊ 1 February 2021။ 29 August 2022 တင်နိဿဲဏအ် စၟဳစၟတ်တုဲ။ Archived from the original on 9 April 2023။
↑ "The Republic of the Union of Myanmar The Office of the President Order Number (1/2021) February 1, 2021The Republic of the Union of Myanmar The Office of the President Order Number (1/2021) February 1, 2021"၊ Tatmadaw Information Team၊ 1 February 2021။
↑ Myanmar military stages coup, declares state of emergency for a year (in en) (1 February 2021).
↑ Foundation, Thomson Reuters. Aung San Suu Kyi and other leaders arrested, party spokesman says. Archived from the original on 1 February 2021။ Retrieved on 29 August 2022။
↑ "Myanmar military says it is taking control of the country"၊ Associated Press၊ 1 February 2021။
↑ ด่วน! ชาว 'เมียนมา' ชู 3 นิ้วบุกประท้วงหน้าสถานทูต ต้านรัฐประหารในประเทศ (in th) (1 February 2021).
↑ Myanmar’s military stages coup d’etat: Live news. Retrieved on 1 February 2021။
↑ Myanmar workers in Japan protest against Tatmadaw’s actions (1 February 2021). Archived from the original on 1 February 2021။ Retrieved on 29 August 2022။
↑ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို အနုနည်းအာဏာဖီဆန်မှု တချို့ရှိလာခြင်း (in my).
↑ Mandalay citizens protest against Tatmadaw rule (2021-02-04). Archived from the original on 2021-02-04။ Retrieved on 2022-08-29။
↑ Four arrested in Mandalay after street protest against military coup (in en).
↑ Nay Pyi Taw, Mandalay healthcare staff to join 'Civil Disobedience Campaign' (2 February 2021). Archived from the original on 3 February 2021။ Retrieved on 29 August 2022။
↑ Myanmar Medics Prepare Civil Disobedience Against Military Rule (in en-US) (2 February 2021).
↑ Thailand's Amata halts $1bn Myanmar property project after coup (in en-GB).
↑ After coup, medical workers spearhead civil disobedience campaign (in en-US) (2021-02-02).
↑ Myanmar doctors stop work to protest coup as UN considers response (3 February 2021).
↑ Anti-coup protests ring out in Myanmar's main city (2 February 2021).
↑ Myanmar coup latest: UN Security Council stops short of issuing statement (in en-GB).
↑ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို အနုနည်းအာဏာဖီဆန်မှု တချို့ရှိလာခြင်း (in my).
↑ Myanmar military announces new State Administration Council (2 February 2021). Archived from the original on 3 February 2021။ Retrieved on 29 August 2022။
↑ SNLD, DPNS reject offer to participate in new government.
↑ ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ( ၁၄ / ၂၀၂၁) ၁၃၈၂ ခုနှစ်၊ ပြာသိုလပြည့်ကျော် ၇ ရက် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၃ ရက် (in my). Tatmadaw Information Team. Archived from the original on 7 March 2021။ Retrieved on 29 August 2022။
↑ ^၄၂.၀ ^၄၂.၁ မန်းငြိမ်းမောင်၊ ဦးသိန်းညွန့်နဲ့ ဦးခင်မောင်ဆွေတို့ကို တပ်မတော်နေရာပေး (in my). Radio Free Asia.
↑ ^၄၃.၀ ^၄၃.၁ "SNLD, DPNS reject offer to participate in new government"၊ Elevenmyanmar news၊ 6 February 2021။
↑ "အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီမှာ ပါဝင်ဖို့ စစ်အစိုးရကမ်းလှမ်းချက် မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ လက်ခံ"၊ RFA၊ ၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁။
↑ "အာဏာသိမ်း အစိုးရ၏ ကမ်းလှမ်းမှုကို ငြင်းဆန်လိုက်သည့် အရှိုချင်းအမျိုးသားပါတီ"၊ ဧရာဝတီသတင်းဌာန၊ ၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁။
↑ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီမှာ ပါဝင်ဖို့ စစ်အစိုးရကမ်းလှမ်းချက် မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ လက်ခံ (in Burmese) (6 February 2021). “"ကျွန်တော်တို့ သမိုင်းအတွေ့အကြုံအရ ကျွန်တော်တို့ ပြီးခဲ့တဲ့ သမိုင်းမှာ အပြန်အလှန် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်တဲ့ လမ်းကြောင်းမှာ သွေးမြေကျခဲ့တယ်။ ပြည်သူတွေ ဒုက္ခရောက်ခဲ့တယ်။ အဲဒီတော့ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်တဲ့ လမ်းကြောင်းက ကျွန်တော်တို့က အဲဒီနည်းနဲ့ နိုင်ငံရေးပြသနာကို အဖြေရှာလို့ မရဘူး။ အဲ့ဒီလိုထိပ်တိုက် အဖြေရှာလို့ မရတဲ့အတွက် နိုင်ငံရေးပြဿနာကို နိုင်ငံရေးနည်းနဲ့ ဖြေရှင်းဖို့လိုတယ်လို့ အဲဒီလို သုံးသပ် စဉ်းစားတယ်" "နောက်တစ်ခု ကျွန်တော်တို့ ရည်မှန်းထားတဲ့ ပါတီရဲ့ နိုင်ငံရေးမူဝါဒ၊ မျှော်မှန်းထားတဲ့ ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စုကို နိုင်ငံရေးစားပွဲဝိုင်းမှာ နိုင်ငံရေးနည်းနဲ့ ဆွေး‌နွေးအဖြေရှာဖို့လိုအပ်တယ်။ နောက်ပြီး ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအောက်မှာ ပေးထားချက်တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ အခွင့်အရေးကို ခံစားနိုင်ဖို့က ထိပ်တိုက်သွေးယိုတဲ့ လမ်းကြောင်းကို မသွားဘဲနဲ့ ဆွေ‌နွေးညှိနှိုင်းတဲ့ အပြန်အလှန် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းပြီး အဖြေရှာတဲ့ လမ်းကြောင်းကို ရှာတဲ့အတွက် အဲဒီ နိုင်ငံတော် စီမံအုပ်ချုပ်ရေး‌ ကောင်စီကို ကျွန်တော်တို့ ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် စေလွှတ်ဖို့ ပါတီရဲ့ ဗဟိုကော်မတီဝင်တွေ အားလုံးက သဘောတူခဲ့တယ်" … လို့ နိုင်လယိတမက ပြောပါတယ်။”
↑ မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ ဗဟိုကော်မတီ အရေးပေါ်အစည်းအဝေး ပြုလုပ်မည်၊ အာဏာသိမ်း စစ်အစိုးရ၏ ကောင်စီဝင် ကမ်းလှမ်းချက် လက်ခံ မခံ ပြန်လည်ဆွေးနွေးမည်ဟု ဆို (in Burmese) (9 February 2021).
↑ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီမှာ ပါဝင်/မဝင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချမည့် မွန်ပါတီ အစည်းအဝေး ရက်ရွှေ့ (in Burmese) (13 February 2021). Archived from the original on 23 March 2023။ Retrieved on 29 August 2022။
↑ စစ်အစိုးရကမ်းလှမ်းချက် မွန်ပါတီလက်ခံမှု ပါတီတွင်း ကန့်ကွက်ခဲ့သူ CEC ၁၀ ဦး ရှိခဲ့ဟု ဆို၊ ကန့်ကွက်သူ မရှိဆိုသည်မှာ မမှန်ကြောင်း ပြော (in Burmese) (15 February 2021). Archived from the original on 22 February 2021။ Retrieved on 29 August 2022။ “ဒေါက်တာမင်းစိုးလင်း – အစည်းအဝေးတက်ရောက်သူ ၃၈ ယောက်မှာ ကန့်ကွက်သူ ၁၀ ယောက်၊ ထောက်ခံသူ ၂၆ ယောက်၊ ကြားနေ ၂ ယောက် ရှိခဲ့ပါတယ်။ ကန့်ကွက်သူ မရှိဆိုတာကိုတော့ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ လက်မခံပါဘူး။”
↑ မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ အတွင်းရေးမှူး (၃) နိုင်စိုးမြင့်နှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခြင်း (in Burmese) (15 February 2021). Archived from the original on 7 April 2023။ Retrieved on 29 August 2022။
↑ နစကကောင်စီတွင်ဆက်လက်ပါဝင်သွားရန် MUP ဗဟိုကော်မတီဝင် ၃ ပုံ ၂ ပုံကျော် ထောက်ခံအတည်ပြု (in Burmese) (16 March 2021). “အစည်းအဝေးတက်ရောက်သူ ဗဟိုကော်မတီဝင် ၉၀ ဦးအနက် ပျက်ကွက်သူ ၄ ဦး၊ ကန့်ကွက်မဲ ၂၆ မဲနှင့် ထောက်ခံမဲ ၆၀ တို့ဖြင့် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်၏ ယခင်ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဆက်လက်အတည်ပြုခဲ့သည်။”
↑ နိုင်ငံရေးပါတီများမှတ်ပုံတင်ခြင်း ဥပဒေ. Union Election Commission (26 January 2023). Retrieved on 26 January 2023။
↑ မာန်, ဝဏ္ဏ (18 February 2023). " သၟာန်ဇာန်လဝ် ဗော်ညဳသၟဟ်မန် နာဲတာန်ယှိုဲ. Open.
↑ " "သမာန်သွဟ် နာဲထောန်လောန်". Independent Mon News Agency (Interview). Interviewed by ဌာန်ပရိုင်ဗၠးၜးမန်. Burma: Independent Mon News Agency. 7 September 2023. Retrieved 7 September. သွဟ် - အခိၚ်တေံဂှ်တှ်ေ ဗော်ညဳသၟဟ်မန် (MUP) မွဲရနွံ၊ နကဵုခမဳသၚ်ကီု တၠပညာတအ်ကီု သီုဖအိုတ်ဂှ် ပကောံ တုဲတှ်ေ ဒှ်အာဗော်ညဳသၟဟ်မန်၊ လက္ကရဴဏံ အကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် (ကံင် သဳပၞာန်) တအ် (သီ) ထိၚ်ထောံအဝဵုတုဲ သွဟ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ်လေဝ် ဟွံသ္ပသမ္တီရလေဝ်၊ ဟွံသ္ပသမ္တီ တုဲတှ်ေ ညးစၞးလုပ်လဝ် ပေါဲရုဲမာဲ နူကဵု (ဗော်) MUP ဂှ်လေဝ် ဟွံလုပ်အဝေါင်ရ အဓိပ္ပါယ် ဍေံဒှ်အာဗီုဂှ်ရ။ မွဲ ပၠန်ဂှ်တှ်ေ လက်ထက် (ကံင်သဳပၞာန်) နစကလၟုဟ်ဂှ်တှ်ေ နူကဵု ကဝ်မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲ UEC တေံ ညးတအ်ပတိတ်ကၠုင်လဝ်သၞောဝ်တၟိရ၊ အတိုၚ်သၞောဝ်တၟိ ညးတအ် ပတိတ်လဝ်ဂှ်တှ်ေ ဗော် MUP ပိုယ်တအ်ဂှ် အလုံကၟိန်ဍုၚ်အာဟွံဂွံဂှ်ရ နကဵုဗော် MUP ဂှ် ညးတအ်ဒးက္လေင်ပ္တိုန်လဝ်စရင် စၞးတွဵု ရးဍုၚ်မန်ရဂွံ၊ ပါဲနူဂှ်မ္ဂး ရးတၞင်သဳကီု ဗဂေါကီု ဒေသကရေၚ်ကီု ဂွံပတန်ဗော်ဂှ် ယၟုတုပ် ဟွံဂွံ ပုဟ်လေဝ်။ ဇေတ်တ်တေံ မိက်ဂွံတၚ်ယၟုတၞဟ်ခြာဟွံသေၚ်၊ ယၟုဂှ် ဗော် MUP ရ၊ MUP တွဵုရး ကရေၚ်၊ ဆဂး နူကဵုညးတအ် (UEC) ဟွံကဵုအခေါၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒးပြံင်သၠာဲထောံယၟု ဗော်မန်တော တက်ရောင်။ မူဝါဒကီု ပရေၚ်ဒတူလိုၚ် ကီုဂှ် တုပ်ပ်ရ။ {{cite interview}}: Check date values in: |access-date= (help)
↑ နိုင်ငံရေးပါတီများတည်ထောင်ခွင့်၊ မှတ်ပုံတင်ခွင့်လျှောက်ထားခြင်းနှင့် ပါတီဖျက်သိမ်းခြင်းတို့နှင့်စပ်လျဉ်း၍ ကြေညာခြင်း. Open (29 March 2023).
↑ "Can Myanmar's New 'People's Defense Force' Succeed?"၊ 6 May 2021။
↑ "Myanmar junta designates shadow government as 'terrorist' group"၊ 8 May 2021။
↑ Win၊ Tun Tun။ "စစ်မှုထမ်းရန် ဖိတ်ခေါ်နေသည့် မွန်ပြည်နယ်ကာကွယ်ရေးတပ်၊ မြောက်ပိုင်းဒေသ တာဝန်ခံ နိုင်ကိုသူအား ဆက်သွယ် မေးမြန်းခြင်း"၊ Mizzima Daily၊ 19 May 2022။
↑ အောင်၊ ရဲမာန်။ "နွေဦးတော်လှန်ရေးဟာ နောက်ဆုံးတိုက်ပွဲလို့ ယူဆတဲ့အတွက် မွန်ပြည်ကာကွယ်ရေးတပ်ကို တည်ထောင်တာပါ"၊ ငွေမောင်းသံ မီဒီယာ၊ 4 September 2022။
↑ ဒက်မိတ် ကုဂကောံပၠန်ဂတးဒေသတွဵုရးဍုင်မန်. Open (28 June 2022). “၀၂၂ခုနှစ် ဇွန်လ၂၈ရက်နေ့ နေ့လည်တစ်နာရီအချိန် မွန်ပြည်နယ်ရဲ့ အထူးတပ်ဖွဲ့ ရေးဘီလူးအဖွဲ့နှင့် မွန်ပြည်နယ်အခြေပြုတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်း MSROတို့သည် မဟာမိတ်အဖြစ် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်း စစ်ဆင်ရေးအချို့တွေကိုလည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်သလို အာဏာရှင်စနစ် အမြစ်ပြတ်သည့်မဟာမိတ်များ အတူတကွလက်တွဲ ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်းပြည်သူသို့ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာစွာ တင်ပြအပ်ပါသည်။”
↑ "ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲကို PPST အဖွဲ့ဝင် တချို့နှင့် NDAA တက်မည်"၊ CNI News၊ 07 May 2022။
↑ "စစ်ကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ နဲ့ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ တွေ့ဆုံ"၊ RFA News၊ 23 May 2022။ "စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (NMSP) တို့ မေလ ၂၃ ရက် ဒီနေ့ နေပြည်တော်မှာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရာမှာ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (NMSP) အနေနဲ့ ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေရေးဆွဲခွင့်ရဖို့နဲ့ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက် စစ်တပ်ဘက်က အာမခံချက်ပေးဖို့ တောင်းဆိုခဲ့တယ်လို့ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ နိုင်အောင်မငေးက RFA ကို ပြောပါတယ်။ ဒီတောင်းဆိုမှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌက ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲခွင့်ပေးခဲ့သလို ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက်လည်း ကတိပြုခဲ့တယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။"
↑ "နစကဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်နှင့် မွန်ပြည်သစ်ပါတီ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးဆောင်သော ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ နေပြည်တော်တွင် တွေ့ဆုံဆွေးနွေး"၊ Eleven Media Group Co., Ltd.၊ 23 May 2022။
↑ "အင်အားကြီး EAO အများစု ငြိမ်းချမ်းရေးကမ်းလှမ်းချက်ကို လက်မခံ"၊ RFA Burmese၊ 09 May 2022။ "ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲကို တက်မယ်ဆိုရင် ဒီကနေ့ မေလ ၉ ရက်မှာ နောက်ဆုံးထားပြီး စာရင်းပေးဖို့ စစ်ကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌကပြီးခဲ့တဲ့ ဧပြီ ၂၂ ရက်နေ့မှာ ဖိတ်ခေါ်ခဲ့တာပါ။ (...)KIO, KNU, KNPP စတဲ့အဖွဲ့တွေက စစ်ကောင်စီရဲ့ ကမ်းလှမ်းချက်ကို ငြင်းပယ်ထားပေမဲ့ NCA လက်မှတ်မထိုးရသေးတဲ့ ၀ပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ (UWSP)၊ ရှမ်းပြည်တိုး တက်ရေးပါတီ (SSPP) နဲ့ မိုင်းလားအဖွဲ့ (NDAA) တို့က စစ်ကောင်စီဖိတ်ခေါ်တဲ့ ငြိမ်းချမ်း ရေးဆွေးနွေးပွဲတွေကို တက်ရောက်ဖို့ ရှိနေပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ (ALP)၊ ရှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေး ကောင်စီ(RCSS)၊ ကရင်အမျိုးသားငြိမ်း ချမ်းရေးကောင်စီ(KNLA-PC)၊ ဒီမိုကရေစီ အကျိုးပြု ကရင့်တပ်မတော် ( DKBA) ၊ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (MNSP) နဲ့ ပအိုဝ်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ချုပ် (PNLO) တို့လည်း တက်ရောက်မှာပါ။ ဒီအဖွဲ့တွေဟာ NCA လက်မှတ်ထိုးအဖွဲ့တွေရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ် ဦးဆောင် အဖွဲ့ (PPST) အဖွဲ့ဝင်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။"
↑ "ဗမာပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းဖို့ SSPP က စစ်ကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌကို တိုက်တွန်း"၊ RFA Burmese၊ 27 September 2022။ "စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နဲ့ SSPP ခေါင်းဆောင်တွေ စက်တင်ဘာ ၂၆ ရက် မနေ့က နေပြည်တော် မှာ တွေ့ဆုံချိန် အခုလိုတိုက်တွန်းခဲ့တာလို့ ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီး စိုင်းဆုက ပြောပါတယ်။ “ပြည်နယ်ဘယ်နှခု ရှိရမယ်ဆိုတာမျိုး အကန့်အသတ်နဲ့ပြောတာမျိုးတော့ မဟုတ်ဘူးဗျ။ အရေးကြီးတာက ကျနော်တို့ နိုင်ငံရေးအရတန်းတူတယ်လို့ပြောရင် ဗမာလူမျိုးကကော။ အခုက တိုင်းတစ်တိုင်းနဲ့ ပြည်နယ်တစ်ခုကို တန်းတူတယ်ဆိုပြီး ပြောတဲ့အခါ ဖက်ဒရယ် စနစ်နဲ့ မကိုက်ညီဘူး ဖြစ်နေတယ်။ ဘယ်နှပြည်နယ်ဖြစ်ဖြစ် တစ်ပြည်နယ်နဲ့ တစ်ပြည်နယ်က တန်းတူရမယ်” SSPP ရဲ့ ဆွေးနွေးမှုကို စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌက တစ်စုံတစ်ရာ တုံ့ပြန်တာ မရှိဘူးလို့ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးစိုင်းဆုက ပြောပါတယ်။"
↑ "နစက ဥက္ကဋ္ဌနှင့် မွန်ပြည်သစ်ပါတီ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးဆောင်သည့် ငြိမ်းချမ်းရေးကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တို့ ဒုတိယအကြိမ် တွေ့ဆုံဆွေးနွေး"၊ Eleven Media Group Co., Ltd.၊ 11 October 2022။ "ထို့နောက် မွန်ပြည်သစ်ပါတီ(NMSP) ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌနှင့် အဖွဲ့ဝင်များက ဒုတိယအကြိမ် ငြိမ်းချမ်းရေး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခွင့်ရပြီး မည်သည့်ကန့်သတ်ချက်မျှမထားရှိဘဲ ဆွေးနွေးခွင့်ရရှိသည့်အတွက် အားရကျေးဇူးတင်ရှိသည့် အခြေအနေများ၊ မွန်ပြည်သစ်ပါတီအနေဖြင့် တစ်နိုင်ငံလုံးငြိမ်းချမ်းရေးရရှိရေးကို ရည်မှန်းချက်ထားပြီး ငြိမ်းချမ်းရေး လမ်းကြောင်းပေါ်တွင် အစဉ်တစိုက်ပါဝင်လျှောက်လှမ်းနေသည့် အခြေအနေများ၊ နိုင်ငံရေးအရ ဖြစ်ပေါ်လာသည့် သဘောထားကွဲလွဲမှုများကို နိုင်ငံရေးအရသာ ဆွေးဆွေးဖြေရှင်းရေးကိုလည်း ရပ်တည်လျက်ရှိသည့် အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်၍ သဘောထားအမြင်များကို တင်ပြဆွေးနွေးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ ဆွေးနွေးတင်ပြမှုများနှင့်ပတ်သက်၍ နစက ဥက္ကဋ္ဌက ဒီမိုကရေစီစနစ်တွင် လွှတ်တော်သည် နိုင်ငံရေးအရ အမြင့်ဆုံးဖြစ်ပြီး တိုင်းရင်းသားများအနေဖြင့်လည်း မိမိတို့ဒေသ၏ အခွင့်အရေးများကို တရားဥပဒေနှင့်အညီ တောင်းဆိုနိုင်ရေးအတွက် နိုင်ငံရေးစင်မြင့် လွှတ်တော်တွင် ပိုမိုပါဝင်လာရမည်ဖြစ်သည့် အခြေအနေများ၊ ပါတီများကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာကြည့်ပါက နိုင်ငံရေးကို အခြေခံသည့်ပါတီ၊ ဒေသကို ကိုယ်စားပြုသည့်ပါတီ၊ တိုင်းရင်းသားကို ကိုယ်စားပြုသည့်ပါတီ ဟူ၍ရှိပြီး မိမိတို့ တစ်ဖွဲ့တည်း၊ တစ်ပါတီတည်း ကြည့်၍မရဘဲ ပြည်ထောင်စုစိတ်ဖြင့် ပြည်ထောင်စုအကျိုးကို ရှေးရှုဆောင်ရွက်ကြရန် လိုသည့် အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်၍ ပြန်လည်ဆွေးနွေးပြောကြားပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များ၊ ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးဆိုင်ရာကိစ္စများနှင့်ပတ်သက်၍ နှစ်ဖက်အမြင်များကို အပြန်အလှန် ဆွေးနွေးခဲ့ကြကြောင်း သိရသည်။ အဆိုပါ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ(NMSP) ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးဆောင်သည့် ငြိမ်းချမ်းရေး ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီမှ ဖွဲ့စည်းပေးထားသည့် ကောင်စီဝင်များ ပါဝင်သည့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့၊ အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွှတ်ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှု ညှိနှိုင်းရေးကော်မတီတို့နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးမှုများကို ဆက်လက်ပြုလုပ်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။"
↑ "ဗမာပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းဖို့ SSPP က စစ်ကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌကို တိုက်တွန်း"၊ RFA Burmese၊ 27 September 2022။ "စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နဲ့ SSPP ခေါင်းဆောင်တွေ စက်တင်ဘာ ၂၆ ရက် မနေ့က နေပြည်တော် မှာ တွေ့ဆုံချိန် အခုလိုတိုက်တွန်းခဲ့တာလို့ ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီး စိုင်းဆုက ပြောပါတယ်။ “ပြည်နယ်ဘယ်နှခု ရှိရမယ်ဆိုတာမျိုး အကန့်အသတ်နဲ့ပြောတာမျိုးတော့ မဟုတ်ဘူးဗျ။ အရေးကြီးတာက ကျနော်တို့ နိုင်ငံရေးအရတန်းတူတယ်လို့ပြောရင် ဗမာလူမျိုးကကော။ အခုက တိုင်းတစ်တိုင်းနဲ့ ပြည်နယ်တစ်ခုကို တန်းတူတယ်ဆိုပြီး ပြောတဲ့အခါ ဖက်ဒရယ် စနစ်နဲ့ မကိုက်ညီဘူး ဖြစ်နေတယ်။ ဘယ်နှပြည်နယ်ဖြစ်ဖြစ် တစ်ပြည်နယ်နဲ့ တစ်ပြည်နယ်က တန်းတူရမယ်” SSPP ရဲ့ ဆွေးနွေးမှုကို စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌက တစ်စုံတစ်ရာ တုံ့ပြန်တာ မရှိဘူးလို့ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးစိုင်းဆုက ပြောပါတယ်။"
↑ "" နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ၊ နိုင်ငံတော်ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့တို့နှင့် မွန်ပြည်သစ်ပါတီတို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်"၊ Men3၊ 15 October 2022။ "၂၀၂၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ (၁၂) ရက်နေ့မှ (၁၄)ရက်နေ့အထိ နိုင်ငံတော်ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့နှင့် (၃) ရက်တာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရာတွင် နိုင်ငံတော်ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးအဖွဲ့မှ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈) ဇယား (၁) ပြည်ထောင်စုဥပဒေပြုစာရင်း၊ ဇယား(၂) တိုင်းဒေသကြီး (သို့) ပြည်နယ်ဥပဒေပြုစာရင်း (၉) ကြိမ်မြောက် JICM ဆုံးဖြတ်ချက်ပါ ဆက်လက်ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးရမည့် ၂၀၂၀ အလွန် အဆင့်လိုက် လုပ်ငန်းစဉ်များနှင့် အဆင့်လိုက် အကောင်းအထည်ဖော်မှုများ (ဇယား-၂)၊ ပြည်ထောင်စုသဘောတူစာချုပ် အစိတ်အပိုင်း (၁၊ ၂၊ ၃)တို့ပါ သဘောတူညီမှုများအား ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈ ခုနှစ်)၊ တည်ဆဲဥပဒေများနှင့် ကိုက်ညီမှုမှရှိ မရှိတို့ကို ရှင်းလင်းဆွေးနွေးခဲ့ပါသည်။ အထက်နံပါတ် (၃)ပါ အချက်များအား မွန်ပြည်သစ်ပါတီမှ မရှင်းလင်းသည်တို့ကို ပြန်လည်မေးမြန်းဆွေးနွေးပြီး မိမိတို့ပါတီအတွင်း အသေးစိတ်ဆွေးနွေးပြင်ဆင်ရန် လိုအပ်နေပါသဖြင့် နောက်ဆက်လက် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးသွားရန် သဘောတူလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပါကြောင်း ထုတ်ပြန်အပ်ပါသည်။"
↑ ^၆၉.၀ ^၆၉.၁ ^၆၉.၂ "နိုင်ငံတော်၏ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ် ဦးဆောင်အဖွဲ့ (PPST) အဖွဲ့ဝင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၅ ဖွဲ့၏ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တို့ ဒုတိယနေ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေး"၊ Myanmar National Portal၊ 28 December 2022။
↑ "စစ်ကောင်စီနဲ့ အပစ်ရပ်အဖွဲ့တွေ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲ လေးရက်ကြာကျင်းပ"၊ BBC Burmese၊ 29 December 2022။ "RCSS နဲ့ NMSP တို့မတက် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရာပြည့် ဦးဆောင်တဲ့ စစ်ကောင်စီ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့နဲ့ အပစ်ရပ် လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၅ ဖွဲ့ တို့ နေပြည်တော်မှာ ဒီဇင်ဘာ ၂၇ ရက်က စလို့နေပြည်တော်မှာတွေ့ဆုံနေပြီး ဒီဆွေးနွေးပွဲကိုဒီဇင်ဘာ၃၀ ရက်နေ့အထိ လေးရက်ကြာပြုလုပ်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်ရေးအတွက် ဖိတ်ခေါ်ထားတဲ့ ဒီဆွေးနွေးပွဲမှာ PPST ထဲက စစ်ကောင်စီနဲ့ အရင်တွေ့ဆုံပွဲတွေမှာ ပါဝင်တဲ့ နှစ်ဖွဲ့ကတော့ နှစ်ဖွဲ့ကတော့ ဒီဆွေးနွေးပွဲကို တက်ရောက်လာတာမရှိပါဘူး။ “မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေးပြဿနာကို အင်အားသုံးမဖြေရှင်းဘဲနဲ့ စားပွဲခုံပေါ်မှာဖြေရှင်းရေးဆိုတဲ့ NCA ကနေ ဆင်းသက်လာတဲ့အစဥ်အလာအရပဲ ဒီကိစ္စတွေအပေါ်မှာ ကျွန်မတို့ဆွေးနွေး နေခြင်းဖြစ်ပါတယ်” လို့ ဆွေးနွေးပွဲကိုတက်ရောက်နေတဲ့ ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက် ရေး ပါတီ(ALP) ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကပြောပါတယ်။ ပထမနေ့က နှစ်ဘက်ညှိနှိုင်းသဘောတူ ထားတဲ့ အစီအစဉ် ၈ ရပ်ကို ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ရက်နေ့မှာ စတင်ဆွေးနွေးနေကြတာပါ။ (...) ပြီးခဲ့တဲ့နိုဝင်ဘာလတုန်းက ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ် ဦးဆောင်အဖွဲ့(PPST)ဟာ ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ချင်းမိုင်မြို့မှာ စစ်ကောင်စီနဲ့ အလွတ်သဘောဆွေးနွေးဖို့ စတင် အဆိုပြု ကမ်းလှမ်းခဲ့ပေမယ့် စစ်ကောင်စီဘက်က အဲဒီအချိန်တုန်းက လက်မခံခဲ့ပါဘူး။ အဲဒီနောက် စစ်ကောင်စီဘက်ကဦးစီးကျင်းပတဲ့ ဒီဇင်ဘာ ၂၇ ရက် အခုကျင်းပနေတဲ့ နေပြည်တော်ဆွေးနွေး ပွဲအတွက် PPSTအဖွဲ့ဝင် ၇ဖွဲ့ကို ပြန်ဖိတ်ကြားခဲ့ပေမဲ့ သျှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကောင်စီ RCSS နဲ့ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ(NMSP) တို့က ဆွေးနွေးပွဲ မတက်ရောက်တော့တာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။"
↑
"" ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ် ဦးဆောင်အဖွဲ့ (PPST) အဖွဲ့ဝင်၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ EAOs (၅)ဖွဲ့၏ ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်"၊ တိုင်းရင်းသားများအဖွဲ့၊ 29 December 2022။ "ယင်းသဘောတူညီချက် (၄) ချက်တွင် ယေဘူယျအားဖြင့် အောက်ပါအချက်များပါဝင်ပါသည်။
1. ပါတီစုံဒီမိုကရေစဳနိုင်ငံရေးစနစ်ကို လက်ခံခြင်း
2. ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်တို့ကို အခြေခံသော ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ခြင်း
3. ပြည်ထောင်စုငြိမ်းချမ်းရေး နှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး
4. တရာဥပဒေစိုးမိုးရေး၊ ဒေသတည််ငြိမ်ရေး၊ ပါတီစုံဒီမိုကရေစီရွေးကောက်ပွဲများကျင်းပနိုင်ရေး၊ နှင့် လွတ်လပ်ခြင်း၊ တရားမျှတခြင်း၊ တိုက်ရိုက်စနစ်-လျို့ဝှက်မဲပေးစနစ်ဖြစ်ခြင်း၊ တစ်နိုင်ငံလုံး၌ တစ်ပြိုင်နက်တည်းဖြစ်ခြင်း ဟူသော ရွေးကောက်ပွဲစံချိန်စံညွန်းများနှင့်အညီ ဆောင်ရွက်နိုင်ရေး။
အဆိုပါ သဘောတူညီချက် (၄) ချက်အနက် (၂၀၀၈)ဖွဲ့စည််းပုံအခြေခံဥပဒေကို ပြင်ဆင်ရန် (၁၀)ချက်ပါဝင်ပြီး၊ ၄င်း (၁၀)ချက်ပါ ပြင်ဆက်မည့်စာတမ်းကို "အဆိုပြုချက် (မူကြမ်း) များအဖြစ် ထားရှိရန် နှစ်ဦနှစ်ဖက် သဘောတူခဲ့ကြပါသည်။"
↑ ဒီမိုကရေစီနှင့်ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသော ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရာတွင် ဖွဲ့စည်းပုံအ ခြေခံဥပဒေ(၂၀၀၈)ခုနှစ်မှ အခြေခံကျသောပုဒ်မများကိုပြင်ဆင်နိုင်ရန် NSPNC နှင့် NMSP တို့ဆွေးနွေး (in my) (13 February 2023). “ဒီမိုကရေစီနှင့်ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အ ခြေခံသော ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရာတွင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ(၂၀၀၈)ခုနှစ်မှ အခြေခံကျသောပုဒ်မများကို ပြင်ဆင်နိုင်ရေးနှင့်နှစ်ဖက်ဆွေးနွေးလိုသည့် အဆိုပြုချက်များကို တက်ရောက်လာကြသူများက မိမိတို့၏သဘောထားများ၊လိုလားချက်များကို ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းခဲ့ကြသည်။”
↑ နိုင်ငံတော်၏ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့နှင့် မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (NMSP) ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးဆောင်သော ငြိမ်းချမ်းရေးကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ တတိယနေ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေး (in my) (15 February 2023). Archived from the original on 25 February 2023။ Retrieved on 25 February 2023။ “တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲတွင် ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးကိစ္စများ၊ မွန်စာပေသင်ကြားရေးကိစ္စများနှင့် အထွေထွေကိစ္စရပ်များ ဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီး ၃ ရက်တာ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းချက်များအရ နှစ်ဖက်သဘောတူညီချက်များ ရယူနိုင်ရန် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းကြပြီး အပြီးသတ်ရရှိလာသည့် သဘော တူညီချက်များကို အတည်ပြုလက်မှတ်ရေးထိုးကာ အပြန်အလှန် လဲလှယ်ကြသည်။”
↑ " ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်ရေးနှင့် ညီလာခံကျင်းပရေး NSPNC နှင့် NCA-S EAO (၅) ဖွဲ့ ဆွေးနွေး (in my) (27 June 2023). “၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေမှ ပြင်ဆင်လိုသောအချက်များ၊ ယခင် ဆွေးနွေးပွဲများမှ သဘောတူထားသည့် အချက်များအား အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးကိစ္စ၊ ငြိမ်းချမ်းရေး ညီလာခံကျင်းပရေးကိစ္စ၊ ဒေသတည်ငြိမ်ရေးကိစ္စနှင့် မူးယစ်ဆေးဝါးတိုက်ဖျက်ရေးကိစ္စတို့ကို အပြန် အလှန် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းခဲ့ကြကြောင်း သိရသည်။”
↑ {{Cite web|date=10 july 2023|title=မွန်ပြည်သစ်ပါတီ၏ နေပြည်တော်ခရီးစဉ်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ တွေ့ဆုံ မေးမြန်းချက်|url=https://www.facebook.com/plugins/video.php?height=314&href=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2FNMSP.Info%2Fvideos%2F1325437954717315%2F&show_text=false&width=560&t=0"|website=ပရိုင်ဍုင်မန်တၟိ|language=မန်|quote=}
↑ {{Cite web|date=10 july 2023|title=မြေပြင်လှုပ်ရှားမှုများ တွေ့လာရသည့် မွန်ပြည်သစ်တပ်များ|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/07/27/371945.html?fbclid=IwAR0XusDPxn4nw31lLHlz6yMMnjnHKThD25zwL12d8CXTlhgu_UFnrV4n7AA%7Cwebsite=ဧရာဝတီ%7Clanguage=ဗၟာ%7Cquote=NMSP ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည့် မကြာသေးသည့် ဇူလိုင်လ ၅ ရက်နှင့် ၆ ရက်နေ့တွင် နေပြည်တော်၌ စစ်ကောင်စီကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့နှင့် ဆွေးနွေးခဲ့ပြီး မွန်ရွာများအတွင်း NMSP တပ်များဝင်ရောက်ခွင့်ရရေး သဘောတူညီချက် တစုံတရာ ရခဲ့ခြင်း ဖြစ်နိုင်ကြောင်း ဒေါက်တာပညာ့မွန်က ဆိုသည်။ ၎င်းက “အရင်ကလည်း မွန်ပြည်သူတွေက မွန်ပြည်သစ်ပါတီကို လုံခြုံရေးပေးဖို့ တောင်းဆိုထားတယ်။ အဲဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး SAC က ခွင့်မပြုဘူး။ မွန်ပြည်သစ်ပါတီဟာ သူတို့ထိန်းချုပ်နယ်မြေကလွဲရင် သွားလာလို့မရဘူး။ အခုကျတော့ သူတို့ ဒီတခေါက် နေပြည်တော်ကို သွားပြီးတော့ SAC နဲ့ တွေ့ပြီး စစ်ရေး ၊ လုံခြုံရေး ပေးရေးဆိုတဲ့ အခွင့်အရေးတွေ တောင်းဆိုလာတယ်လို့ သုံးသပ်မိပါတယ်” ဟုဆိုသည်။}
↑ လဴ, ဗညာ (20-10-2023). (Interview). Interviewed by မိဒေဝဳဆာန်. ပရိုင်ဍုင်မန်တၟိ " https://www.facebook.com/plugins/video.php?height=314&href=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2FNMSP.Info%2Fvideos%2F3686162091704621%2F&show_text=false&width=560&t=0". Retrieved 20-10-2023. {{cite interview}}: Check date values in: |access-date= and |date= (help); Missing or empty |title= (help)
↑ "မွန်ပြည်သစ်ပါတီ(စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး)၏ ထုတ်ပြန်ကြေငြာချက်"၊ New Mon State Party - AD၊ February 14, 2024။
↑ "" width="500" မွန်ပြည်သူထံသို့ အသိပေးအကြောင်းကြားခြင်း"၊ New Mon State Party၊ February 14, 2024။
↑ Ramanya၊ Ravika။ "ပရေင်ဟီုတွဟ် ကျာ်ဇၞော်အစာ ရာဝိက"၊ February 14, 2024။
↑ "" မွန်ငြိမ်းချမ်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့၏ ထုတ်ပြန်ချက်"၊ Than Lwin Times၊ 10 October 2022။ "မွန်ပြည်သစ်ပါတီကနေ ခွဲထွက်ထားတဲ့ မွန်ငြိမ်းချမ်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဟာ စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ လက်တွဲပြီး ဌာနေ ပြည်သူ့စစ်အဖြစ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမယ်လို့ အောက်တိုဘာလ (၁၀) ရက်နေ့မှာ ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်ပါတယ်။ မွန်ငြိမ်းချမ်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ကတော့ မွန်ပြည်နယ်အတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုအန္တရာယ်တွေကို ကာကွယ်ဖို့အတွက် ပြည်သူ့စစ်အဖြစ် ပြောင်းလဲ ဆောင်ရွက်ရတာလို့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်မှန်သမျှကို ပြတ်သားစွာကန့်ကွက် ရှုတ်ချပြီး ပြည်သူတွေရဲ့ နေ့စဉ် လူမှုဘဝအေးချမ်း တည်ငြိမ်ရေးအတွက် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားမယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။"
↑ မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (MSFC) အကြောင်း. Open (November 15, 2023). “နွေဦးတော်လှန်ရေးကာလအတွင်း ထူထောင်ခဲ့သည့် မွန်ပြည်ကြားကာလ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကော်မီတီ (Mon State Interim Coordinating Committee-MSICC) အနေဖြင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက် အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီတွင်လည်းကောင်း၊ အမျိုးသားညီညွတ် ရေးအစိုးရတွင်လည်းကောင်း တက်တက်ကြွကြွပါဝင်ခဲ့ပေသည်။ ပထမအကြိမ်ပြည်သူ့ညီလာခံတွင် ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီပဋိညာဉ် အစိတ်အပိုင်း(၁) နှင့် အစိတ်အပိုင်း (၂) တို့အား အတည်ပြုလိုက်ပြီဖြစ်သည့်အတွက် MSICC အနေဖြင့် ပဋိညာဉ်ပါ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ၏ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်အခွင့်အရေးနှင့် မိမိပြည်နယ် အတွင်း အာဏာ (၃)ရပ် တည်တန့်ရေးအတွက် လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ရမည့်တာဝန် အများအပြားရှိနေသည့် အတွက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကော်မီတီအဆင့်မှ ပြည်နယ်ဖက်ရယ်ကောင်စီအဆင့်သို့ တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းကာ ပဋိညာဉ် (၂) ရပ်စလုံးအား အကောင်အထည်ဖော်သွားမည်ဖြစ်သည်။”
↑ Rehmonnya Institute for Civic Engagement - RICE (July 1, 2023). " ခေတ်သစ် ကရင်နီပြည် အစိုးရ နှင့် မွန်နိုင်ငံရေးရေချိန် (Report). Open. p. 4. Retrieved July 2, 2023. ပေါက်ကြားလာသော သတင်းအရင်းအမြစ်တစ်ခုအရ (KNU) ဒုစစ်ဉီးစီးချုပ် ဘောကျော်ဟဲ ဦးဆောင်၍ တပ်မှူးများညီလာခံတစ်ရပ်ကို ခေါ်ယူကျင်းပခဲ့ပြီး ထိုညီလာခံမှ တပ်မဟာ(၈)ကို တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြောင်း RICE သုတေသီတစ်ဦးက စုံစမ်းသိရှိထားသည်။ KNU/KNLA ၏ တပ်မဟာ(၆) လက်အောက်ခံ တပ်ရင်း (၂၇)၊ တပ်ရင်း (၂၈) နှင့် တပ်ရင် (၂၉) တို့ ကို လည်းကောင်း၊ ယင်အပြင် အင်အား ၅၀၀ နီးပါခန့်ရှိသော ကျားဖြူစစ်ကြောင်း၊ ဒေါနစစ်ကြောင်း၊ နဂါးနီစစ်ကြောင်းနှင့် တောင်ညိုစစ်ကြောင်းတို့ကိုလည်းကောင်း တပ်မဟာ(၈) လက်အောက်ခံအဖြစ် ထည့်သွင်းဖွဲ့စည်း သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ တပ်မဟာ(၈)၏ ယာယီတပ်မဟာမှူးအဖြစ် တပ်ရင်း(၂၇) ၏ တပ်ရင်းမှူး ရန်နိုင် (ခ) နယ်ဒါထူးက တာဝန်ယူသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြပါရှိသည်။ {{cite report}}: Check |author-link= value (help); External link in |author-link= (help)
↑ ^၈၄.၀ ^၈၄.၁ ရယ်, စော (October 2, 2024). KNDF တပ်ဖွဲ့ဝင် ပြောပြတဲ့ ရှမ်းမြောက်စစ်ပွဲအတွေ့အကြုံ. Open.
↑ "" ဂကောံရပ်လွဟ်မွဲဂကောံ အာတ်မိက်လဝ်သြန်ကွာန်၊ ညးဒးညးဒုင်ရဟာ ညးဇၞော်ကွာန်ဟီု"၊ Kaowao News Group၊ 3 June 2023။ "“ပရူဏံ ဗော်ဍုင်မန်တၟိကီု လပါ်အလဵုအသဳကီု ပိုဲလဴစလဝ်တုဲ ညးတံတီမံင်ရ၊ ညးဒးညးဒုင်ကေတ်တ်ရဟာ ဟွံမင်မွဲရံင်စံင်ညးသ္ကံရဟာ ပ္ဍဲကဵုပွိုင်ဍုင်ရေဝ်သၠုင်ကျာကီု ရေဝ်သၟဝ်ကျာကီု ဂကောံပၠန်ဂတးမွဲက္ဍိုပ် ရေးပြောက်ကျား YGS ဂှ် ဇၟာပ်ဥက္ကဌကွာန် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးကွာန်ဂှ်တှ်ေ ဍေံအာတ်ဓရင်လဝ်သြန်” ညးဇၞော်ကွာန်မွဲဟီုရ။ ဆဂး လ္တူပရေင်ဏံဒဒှ်နွံဗီုလဵု နူဌာန်ပရိုင်ကဴဝဴ သ္ပဒတန်ဟွံဂွံဏီ။ အကြာဏံ ဂကောံရပ်လွဟ်လဵုဟွံတီ အာတ်မိက်လဝ်သြန်ကု ညးဇၞော်ကွာန်ပါင်မ္ရဵု(ပါင်မဟေဝ်) ၄၀၀ ကိုဋ်နွံမံင်တုဲ ဂွံဗၠးဘဲလမျီုဂှ် ဥက္ကဌကွာန်ဒးဂြိပ်ပါဲအာမွဲဒၞာဲရဂှ် ရဲကွာန်မွဲတၠ ဟီုရ။ ပြည်သူ့စစ်တြေံ နာဲပါန်ယှိုဲ ရဲကွာန်သၞေဟ်ကာ (ဍုင်ရေဝ်သြင်မွဲလပါ်တေံ) ဂျောန် ၂ နူတနေံဗတမ် ၇ နာဍဳ အဃောကလေင်စဴသ္ရိ တိတ်ကၠုင်နူခုင်ဝေင်ဘိလိယက်ဂှ် ဒးဒုင်ပန် ၄ လစုတ်တုဲ ချိုတ်လဝ်ဒၞာဲဂှ် ဂွံပရိုင်ရ"
↑ ^၈၆.၀ ^၈၆.၁ ^၈၆.၂ "" ကမ်းနီ နှင့် အနီးတဝိုက်ရှိ ကျေးရွာများ မီးရှိူ့ခဲ့ရသည့် ဖြစ်စဉ်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်"၊ ခရိုင်အလုပ်အမှုဆောင် ကော်မတီ သထုံခရိုင် မွန်ပြည်သစ်ပါတီ၊ 29 January 2023။
↑ ^၈၇.၀ ^၈၇.၁ ^၈၇.၂ "တိုက်ပွဲ နှင့် အုပ်ချုပ်ရေးမှုးအိမ်တို့ အား မီးတင်ရှို့ မှုကြောင့် ကမ်းနီအပါအဝင် မွန်ရွာ (၉) ရွာမှ ရွာလုံးကျွတ် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေရ"၊ လွတ်လပ်သော မွန်သတင်းအေဂျင်စီ၊ 26 January 2023။ "“အိမ်မီးလောင်ဖြစ်စဥ်က သူတို့ပြောတဲ့ ဒလန်ဆိုတဲ့အိမ်ကို ကရင်က မီးရှို့ရာကနေ ဒလန်မဟုတ်တဲ့အိမ်တွေကို မီးကကူးစက်သွားပြီး လောင်ကုန်တာ၊ အားလုံး အိမ် ၂၄ လုံးလောင်သွားတယ် ကမ်းနီမှာ ပြီးတော့ လက်နက်ကြီးကျပြီး လောင်သွားတာက ၂ လုံး၊ ဒီမနက်မှာက ညောင်ရိပ်သာမှာ နေအိမ်တွေ မီးလောင်တယ်” ဟု ဒေသခံတစ်ဦးက ပြောသည်။"
↑ "" ကရေင် ပဳဒဳအေပ် စံင်သ္ၚိၝောအ်မၞိဟ်ကွာန်"၊ Talagoon Nāradahongsā၊ 26 January 2023။ "တ္ၚဲဏံ (၂၆-၀၁-၂၀၂၃) ဒပ်ကရေင်ကေုာံပဳဒဳအေတ်တအ် ထပ်လုပ်စံင်သ္ၚိၝောံမၞိဟ်ကွာန်တုဲ ကောန်ကွာန်သှ်ေသၟေဟ်တအ် နွံတဴဒၟံင်ပ္ဍဲကွာန်တေံ လုပ်ပြာ်ပလိုတ် ဍေံတအ်ဟွံကဵုအခေါင်ပလိုတ်ရ။ သ္ၚိကရပ် ဇိုင်သ္ၚိတူဂှ် ဍေံတအ် စကာပက်ဍာ်ရ ဂွိင်သ္ၚိတၞဟ်တူဗက်အာ ဂွံအခေါင်ဆၜိုတ်ဏံရ။"
↑ "" ကရေင် ပဳဒဳအေပ် စံင်သ္ၚိၝောအ်မၞိဟ်ကွာန်"၊ Ka Thi၊ 26 January 2023။ "ရပ်ကျေးအုပ်ချုပ်ရေးမှူးအိမ်မှပစ္စည်းတွေကိုကားနဲ့အပြည့်သယ်ပြီးအိမ်အားမီးရှို့လိုက်သည်ဟုရွာသားများမှပြောကြားနေခြင်း"
↑ "" ဂကောံရီုဗင်ဘဲပၞာန် ပွိုင်ဍုင်ကအ်ကြိက်"၊ အအာ၊ 26 January 2023။ "ခမဳသၚ် ကေုာံ ဒကာ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကအ်ကြိက်တံ ကောံဓရီုပ္ဍဲဘာကွာန်ကအ်ဂူတုဲ (၂၅-၁-၂၉၂၃)ဂှ် ရန်တၟံကဵုဂွံဗိုၚ်ရီုဗၚ်ညးပါဲဒဴဘဲပၞာန်တံတုဲ ပံက်လဝ်ဂကောံဂကောံရီုဗၚ်ဘဲပၞာန်ရ"
↑ "" ပၞာန်ၜါလပါ်တအ် ဆုတ်ပါဲတိတ် နူကဵုကွာန်ကအ်ဗိုတ်"၊ ရာမညဌာနဳ၊ 27 January 2023။ "ပၞာန်ၜါလ္ပာ်တအ် ဆုတ်ပဲါတိတ်နူကဵု ဒေသကွာန်ကအ်ဗိုတ်(ကာန်နဳ) ယျ မၞိဟ်တြုံတြုံတအ် ယောန်ကလေၚ်စဴကၠုၚ်ကွာန်ညးတအ် သိုက်သိုက်ယျ။ စိုတ်ဖေက်လုပ်မံၚ်တုဲ ကဵုမံၚ်ပရိုၚ်ညးကအ် ပရိုၚ်ဟွံဍာံတုဲ မွဲဏှမွဲဏှ ဒးဂြိပ်မံၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုအလန်ရ။ ပရိုၚ်ဒဒှ်ဍာံဂှ် ပိုဲတအ် ဘိုၚ်ပလံၚ်ကဵု ညးတအ်ညိ။"
↑ "" ဒြပ်ရတ် ဒးဒုင်ကၠတ်ဂၠံက်"၊ Ka Thi၊ 27 January 2023။
↑ "" ခေါဇာမြို့မြန်မာစစ်တပ်မှ လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုကြောင့် အမျိုးသမီးတစ်ဦး ဦးခေါင်းထိမှန်ပွဲချင်းပြီးသေဆုံး"၊ Kaowao News Group၊ June 16, 2023။ "ယနေ့ ဇွန် ၁၆ ရက် မွန်းလွဲ ၃ နာရီခွဲအချိန်ခန့်တွင် ခေါဇာမြို့အခြေစိုက် ခလရ(၃၁) မှ ပစ်ခတ်လာသော လက်နက်ကြီးတစ်လုံး မြို့၏အနောက်ဘက်အရပ်ရှိ ဝင်းတမော့(ကျောက်အိုင်) ရွာနေ မိဌေးကြည် အသက် (၄၀) နှစ် နိုင်အောင်၊ မိလှတို့၏သမီး ဦးခေါင်းထိမှန်၍ ပွဲချင်းပြီးသေဆုံးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။"
↑ "" ရေးမြို့နယ်၊ ဒူးယားကျေးရွာ မြို့ဟောင်းသုဿာန်တွင် ပစ်ခတ်မှုများဖြစ်ပွားခဲ့ရာ အမျိုးသားတစ်ဦး သေဆုံးပြီး၊ အမျိုးသမီးတစ်ဦး ကျည်ထိမှန် ဒဏ်ရာရရှိ"၊ Kaowao News Group၊ June 26, 2023။ "ဇွန်လ (၂၂) ရက် နံနက် (၁၀) နာရီအချိန်ခန့်ကလည်း ရေးမြို့နယ် လမိုင်းမြို့နေ ဒေါ်ခင်စန်းကြွယ် ဆိုသူ အမျိုးသမီးတစ်ဦးကိုလည်း ရေးဘီလူးအဖွဲ့က လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သေးကြောင်း သိရသည်။"
↑ "" ဌာနရုင်အလဵုအသီ နွံမံင်လ္တူဍုင်လၟိုင်တံဂှ် သ္ဒးဆုဲပြံင်ထောံပ္ဍဲလ္တူဍုင်ရေဝ်"၊ Kaowao News Group၊ June 26, 2023။ ""ဌာနပရေင်ထတ်ယုက်မွဲရ ပံက်လဝ်တုဲတှ်ေ ရုင်သှ်ေတံဂှ်ကၟာတ်လဝ်ဖအိုတ်ရ ဆေင်စပ်ကဵုပရေင်ကေမၠာန်တံဂှ် ပြံင်ကၠောန်မံင်ပ္ဍဲဍုင်ရေဝ်အိုတ်ယျ ရဲကမၠောန်အလဵုအသဳ(၀န်ထမ်း)တံစဂှ်လေဝ် ဒးဆုဲပြံင် ဒးအာတိုန်ကၠောန်မံင်ပ္ဍဲဍုင်ရေဝ်တေံဖအိုတ်ရ သာ်ဏံညးတံဟီုရ။ ရုၚ်တၞးကောန်ဍုင်(မှတ်ပုံတၚ်)လ္တူဍုင်လၟိုင် ကၟာတ်လဝ်တုဲ တုဲကၠုင် ဂိတုဂျောန် စၟတ်တ္ၚဲ (၂၂)တေံလေဝ် ဂကောံလကိုဟ်တံ ဟိုတ်နူပန်ထောံနကဵုလွဟ်တုဲ မၞိဟ်ဗြဴ ညးမရေင်တၠုင် ကၠောန်မံင်ကဵု တၞးကောန်ဍုၚ်(မှတ်ပုံတင်) မွဲတၠ အိုတ်အာလမျီုဒးချိုတ်အာ နွံမံင်ကီုရ " ရုင်ဌာနတံ ဟိုတ်နူဒးကၟာတ်လဝ်တုဲ ဒးအာကၠောန်မံင်ပ္ဍဲဍုင်ရေဝ်တေံဂှ် ဟွံပြေပြံင်ရ ဒးအာဒးကၠုင်မံင်တံဂှ်လေဝ် စိုပ်မံင်ကဆံင် ဟွံဂံင်ဖျေံစိုတ်တံ ဒှ်မံင်ရ" သာ်ဏံ ညးဒေသဍုင်လၟိုင်တံဟီုရ။"
↑ "" ညးတာလျိုင်တြးပၟတ်လလဳ SMD ဒဵုကြေင် ဂကောံ KNU/PDF ကော်ဏာအာတ်မိက်လဝ်သြန်အကံက်"၊ Kaowao News Group၊ June 26, 2023။ "သွက်ဂွံကေတ်သြန်အကံက် အထံက်ပင်ဂးတုဲ ဂကောံ KNU/PDF တံ ကော်ဏာအာတ်မိက်လဝ်သြန် ကုညးတာလျိုင် မာန်နေဂျာတြးပၟတ်ဓါတ်လလဳ Southern Myanmar Development-SMD မွဲတၠ ကေုာံ သီုရဲရပ်စရင်သြန် ၂ တၠတံ နူကဵုရုင်ကမၠောန် သၞေဟ်ပြင်ဗ္တဳ ကွာန်ဒဵုကြေင် ပ္ဍဲဂျောန် ၂၄ အခိင်သဝ်တ္ရဲဂှ် ဟွံကလေင်ဗၠးစဴဏီ ဂွံပရိုင်ရ။"
↑ "" မြန်မာစစ်တပ်အဖွဲ့စုံစစ်ကြောင်းနှင့် KNU/PDF တို့ နှစ်ကရင်ရဲစခန်းတွင် ၄ နာရီကြာခန့်တိုက်ပွဲဖြစ်ပွား၊ စစ်ရဟတ်ယာဥ် လာရောက်ပစ်ကူပေး၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာသေဆုံးမှုများ အတည်မပြုနိုင်သေးဟုဆို"၊ Kaowao News Group၊ June 25, 2023။ "ယနေ့နေ့လည်ပိုင်းက နှစ်ဖက်အပြန်အလှန်တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေစဥ်အတွင်း အမတ ၃၁၇ ဝယ်ဖယ်အခြေစိုက် အမြောက်တပ်ရင်းမှ ပစ်ခတ်လာသော လက်နက်ကြီးတစ်လုံး နေအိမ်တစ်အိမ်ထိမှန်သဖြင့် အိမ်သား ၄ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိပြီး မိန်းခလေးတစ်ဦးသေဆုံးခဲ့ကြောင်း လူနာယာဥ်ပို့ဆောင်နေသော နှစ်ကရင်ပရဟိတအသင်းဝင်တစ်ဦးက ပြောသည်။ ၄င်းက “လေယာဥ်မလာခင် အမြောက်တပ်က လက်နက်ကြီးကျလာတယ် အဲဒီအိမ်က အသက် ၁၆ နှစ်သမီး ပွဲချင်းပြီးသေတယ်၊ သားယောကျ်ား ဒဏ်ရာပြင်းထန်၊ အဖေက ဒူးခေါင်းရိုးကျိုး၊ အမေလည်းဒဏ်ရာရ၊ ကျန်တဲ့နေရာတွေ တိုက်ပွဲဖြစ်တဲ့နေရာ လေယာဥ်ဗုံးထိတဲ့နေရာ ပစ်ခတ်တဲ့နေရာမှာ လူတွေထိခိုက်သေဆုံးတာ အများကြီးရှိနိုင်သေးတယ် လောလောဆယ် သတင်းမရသေးဘူး” ဟု ပြောသည်။"
↑ "" ရေးမြို့နယ်၊ ဒူးယားကျေးရွာ မြို့ဟောင်းသုဿာန်တွင် ပစ်ခတ်မှုများဖြစ်ပွားခဲ့ရာ အမျိုးသားတစ်ဦး သေဆုံးပြီး၊ အမျိုးသမီးတစ်ဦး ကျည်ထိမှန် ဒဏ်ရာရရှိ"၊ Kaowao News Group၊ June 26, 2023။ "ရေးမြို့နယ်၊ ဒူးယားကျေးရွာအုပ်စု၊ မြို့ဟောင်းသုဿာန်တွင် ယနေ့မွန်းလွဲပိုင်းအချိန်က နာရေးပို့ဆောင်စဉ် ပစ်ခတ်မှုများဖြစ်ပွားခဲ့ရာ အမျိုးသားတစ်ဦး သေဆုံးပြီး၊ အမျိုးသမီးတစ်ဦး ကျည်ထိမှန် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း ဒေသခံများထံမှ သိရသည်။ ယနေ့ ဇွန်လ (၂၆) ရက် အဆိုပါ ပစ်ခတ်မှုအတွင်း သေဆုံးခဲ့သည့် အမျိုးသားမှာ မြို့ဟောင်းကုန်းရပ်နေ အသက် (၆၄) နှစ်အရွယ် ဦးစိုးအောင် ဆိုသူဖြစ်ပြီး၊ သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခံရသည့်အတွက် လည်ပင်းဝဲဘက်ကျည်ဖောက်ဝင်ဒဏ်ရာ (၁) ချက်၊ မေးစေ့ အောက်ကျည်ဖောက်ဝင်ဒဏ်ရာ (၁) ချက်၊ ဝဲ/ယာရင်အုံ ကျည်ဖောက်ထွက်ဒဏ်ရာ (၄) ချက်၊ ဝဲခါး ကျည်ဖောက်ဝင်ဒဏ်ရာ (၁) ချက်၊ ကျောကုန်းကျည်ဖောက်ဝင်ဒဏ်ရာ (၃) ချက်၊ ယာပေါင်ကျည်ဖောက် ဝင်ဒဏ်ရာ (၁) ချက်တို့ရရှိခဲ့ကာ အခင်းဖြစ်ရာ နေရာ၌ပင် သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဒေသခံတစ်ဦးက ပြောကြားသည်။"
↑ "" သံဖြူဇရပ် - ရေး ကားလမ်းတွင် ခရီးသည်တင်မှန်လုံယာဉ်တစ်စီးပေါ်မှ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်ဆိုသည့် ရဲအသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများအား KNU/KNLA/PDF ပူးပေါင်းအဖွဲ့မှ သိမ်းဆည်း မီးရှိူ့ခဲ့"၊ Kaowao News Group၊ June 27, 2023။ "KNU/KNLA/PDF ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့မှ ရေးမြို့နယ်၊ ဘေးလမိုင်းရွာအနီးရှိ သံဖြူဇရပ် - ရေး ကားလမ်းတွင် စစ်ဆေးနေစဥ် ရွှေစင်စင်္ကြာခရီးသည်တင်ကားဖြင့် တင်ဆောင်လာသည့် ရဲအသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့ကြောင်း၊ ထိုသို့ သိမ်းဆည်းရမိသည့် ရဲအသုံးအဆောင် ပစ္စည်းများအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်ထားသည်။"
↑ "" ခေါဇာမြို့အနီးတဝိုက်ရှိ ဥယျာဉ်ခြံများအတွင်း နေထိုင်ခြင်းမပြုရန် စစ်ကောင်စီတပ်မှ လိုက်လံကြေငြာခဲ့"၊ Kaowao News Group၊ July 1, 2023။ "ရေးမြို့နယ် ခေါဇာမြို့အနီးတဝိုက်ရှိ ရော်ဘာ၊ ကွမ်းသီး၊ ဒူးရင်း၊ ကွမ်း အစရှိသော နှစ်ရှည် နှင့် ဥယျာဉ်ခြံများအတွင်း နေထိုင်ခြင်းမပြုရန် စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ ခလရ - ၃၁ တပ်မှ ဇွန်လ (၃၀) ရက် မွန်းလွဲပိုင်းက အသံချဲ့စက်ဖြင့် လိုက်လံကြေငြာခဲ့ကြောင်း ဒေသခံများ၏ ပြောကြားချက်များအရ သိရသည်။"
↑ " width="500" ပရေင်ပန်ပှော် ပ္ဍဲဒေသပွဳပွူ ကွာန်ၜါသွာင် ပွိုင်ဍုင်ကျာ်မြဟ်ဂှ် ညးဒေသတအ် ဒးဒုင်ကၟာတ်လဝ်ဂၠံင်. Open (November 13, 2022).
↑ " ဌာနဒုင်တဲ ညးပါဲဒဴဘဲပၞာန် ဘာလွဳမာန်ရတ်မန်. Open (November 22, 2022). “ပ္ဍဲဒၞဲါဌာနဒုင်တဲညးပါဲဒဴဘဲပၞါန် ဘာလွဳမာန်ရတ်မန် ဍုင်ကၟာဝက်ဂှ် မၞိဟ်လဵုဟွံရုဲ ကွာန်လဵုဟွံရုဲ ကၠုင်ဇူဒီုမာန်ကီု ၊ ဟိုတ်နူဒှ်မံင်အခိင်ဥတုၜိုဟ်ဂံက်တုဲ နွံပၟိက်မံင်ကဵု ယာတ်လ္တက်ကီု ၊ ပြဟ်ဟ်ဏံ ပ္ဍဲဌာနဒုင်တဲညးပါဲဒဴဘဲပၞါန် ပ္ဍဲဘာလွဳမာန်ရတ်မန် ဍုင်ကၟာဝက်ဂှ် ညးပါဲဒဴဘဲပၞါန် နွံဒၟံင် (၆၀) တၠပြင်င်ကီုရောင် ဂွံတီကေတ်ရ။”
↑ " ကင်မင်ဒဒန်ၜဳအတ္ထရံ (ၜဳကဍတ်) ထီုပ္ကဴမၠဵု ဒဒုင်ဗတိုက်တုဲ ကတဵုဒှ်ပရေင်ပန်ပှော်. Open (November 27, 2022). “ပ္ဍဲဂိတုကထိုန် (၁၅) မံက် အခိင်လဒေါဝ်တ္ၚဲ ၜိုတ် (၁၂) နာဍဳဂှ် ကင်ပၞါန်ဗၟာ မင်ဒဒန်ၜဳအတ္ထရံ (ၜဳကဍတ်) ထီုပ္ကဴမၠဵု ပွိုင်ဍုင်ကျာ်မြဟ် ဒဒုင်ဗတိုက်တုဲ ပရေင်ပန်ပှော်ကတဵုဒှ်လဝ်ရောင် ညးဒေသဂှ်ဟီုရ။ ပရေင်ပန်ပှော်ဏံဂှ် နူလပါ်ပၞါန်ကရေင်ကဵုဒပ်ပံင်ကောံတအ် လုပ်ဗတိုက် ကင်ပၞါန်ဗၟာ မင်ဒဒန်ၜဳအတ္ထရံ (ၜဳကဍတ်) ထီုပ္ကဴမၠဵုတုဲ ပရေင်ပန်ပှော်ကတဵုဒှ်အာ ၜိုတ်(၂၀)မိနေတ် ရောင် ဟီုရ။ ဟိုတ်နူပရေင်ပန်ပှော်ဏံဂှ် နူလပါ်ပၞါန်ဗၟာတအ် ကလေင်ထပ်ဗပေင်လဝ်ဒြဟတ်ပၞါန်တုဲ ထပ်ကလေင်ပန်ဘမံင်ကဵုလွဟ်နွံရောင် ဟီုရ။ အသိင်ပရေင်ပန်ပှော် လပါ်ကွာန်ၜါသွာင် ကွာန်မတေဲတေံဂှ် လပါ်ဒေသဒဵုသာဲဏံလေဝ် ပၞါန်ကရေင်ကဵုဒပ်ပံင်ကောံတအ် ချဳဒရာင်မံင် လပါ်ရုင်စက်တိဗဳလာတ် MCL ဂှ် နူပၞါန်ဗၟာတအ် ပန်ပလံင်နင်မံင်လွဟ်ဇၞော်တုဲ ညးဒေသကွာန်ကအ်ဒုန်ကအ်ပၞဟ်တအ် ဒးပဲါဓလေတ်မံင်ဘဲပၞါန်နွံရောင် ဟီုရ။”
↑ "" ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ဇက်ကေတ်ဏာ ကပေါတ် သုင်စောဲသ္ၚိ ညးဒေသကျာ်မြဟ်တအ် ဗွဲမဂၠိုင်ဂၠင်နွံ"၊ Independent Mon News Agency၊ 29 December 2023။ "ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် ကေတ်ဏာကပေါတ် ဒြပ်ရတ်ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲကွာန်မတေဲဂှ် ဒဒှ်ဍာံဍာံရဟာ သၟာန် ကေတ်အဆက် ကောန်ကွာန်မတေဲ မွဲတၠဂှ် ဂလာန်တၠဂုဏ်အ္စာ ဂုဏ်အဇ္ဇ ဟီုဏာဂှ် ဒှ်ဂလာန်ဍာံဍာံရရောၚ် ညးဒေသ မွဲတၠ ဟီုကၠုင်သာ်ဝွံရ။ “ဂလာန်ဂုဏ်အ္စာ အဇ္ဇ ဟီုဏာဂှ် ဍာံမံၚ်ရ၊ ဂကောံရပ်လွဟ်လ္ပာ်တေံ ကၠုၚ်လေဝ် ၜိုတ်ဍေံကေတ်ဂှ် ကေတ်ဏာ ဆဂး လ္ပာ်တေံဂှ် ကဵုကာဟွံသေၚ်ဍေံကေတ်ဏာ ဆညိညရ၊ ဒပ်ပၞာန်ကၠုၚ်ကဵုကာဂွံ နွံသီုကာဂှ် ဇက်ကေတ်ဏာကပေါတ် ဒြပ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် သက်ဟီုဟွံမွဲရ။ ကပေါတ်ဒြပ်ရတ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် လေၚ်ဒိုက်အာအိုတ်ရ” သာ်ဏအ် ညးဒေသမွဲတၠ ဟီုထ္ၜးရ။ ကပေါတ်ဒြပ်ရတ်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် ကေတ်ဏာဂှ် မပ္တံကဵု ကဠာဍာ်ဂံက်ဂံက်၊ ခုၚ်ဂဇအ်၊ ခုၚ်သတဳ၊ ကွဳလိုန်ဓါတ် ကပေါတ်သုၚ်စောဲပ္ဍဲသ္ၚိနာနာဂှ် နူကဵုဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် ဖ္ဍိုက်ကေတ်ဏာအဓမ္မတုဲ ကွာန်တၟံဗြဴဂှ် မွဲအရာပ်၊ ကွာန်မတေဲဂှ် ဒးလဝ် သီုအလုံမွဲကွာန်ရောၚ် ညးဒေသဂှ် သ္ဂးရ။ စပ်ကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဒးဒုၚ်မံၚ်ဘဲပေါဲပၞာန် က္တဵုဒှ်မံၚ်ဒဒိုက်တ္ၚဲဏံဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကီု၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူမန် မှာဇန် ခမဳသၚ် သွာၚ်နာနာ တာလျိုၚ်နွံမံၚ်ရောၚ်ဂှ်လေဝ် ညးဒေသတအ်ကီု ညးရီုဗင်ဒၟံင်ကုညးဒဴပၞာန်တအ်ကီု ဟီုဂးမံင်အိုတ်ရ။ ဒေသၜါသွာင်ဝွံ စတမ်နူတနေံတေံ ဒဳဇြေမ်ဗာ ၂၈ ဂှ်တုဲ ပေါဲဗ္တိုက်အကြာဒပ်ပၞာန်ကရေင် ပံၚ်တောဲတအ်ကဵု ဒပ်ပၞာန် ဗၟာတအ် က္တဵုဒှ်ပၠန်တုဲ မကမ်လွဟ်အမၠံက်ဒတုံစှ်ေလဝ် အကြာစမြိုၚ်သ္ၚိ၊ စမြိုၚ်ဘာနွံဂှ်ရ သ္ရိဒၟံင်ညးဍုင်ကွာန်ဒေသတအ် လီုသရိုဟ်လီုလာ်အာလဝ်နွံရောၚ် အတိုင်ညးဒေသတအ် လဴနင်လဝ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။ ဒေသကွာန်တၟံဗြဴ ကွာန်မတေဲ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်မြဟ် ကွာန်မွဲဒမြိပ်ကွာန်ဆက်စပ်ဗၞတ် (၇)ကွာန်ဝွံ တုဲကၠုၚ်ဂိတုနဝ်ဝေမ် ဗာ ၁၀ တုဲကၠုၚ်တေံ ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဂကူကရေင် ပံၚ်တောဲတအ် လုပ်ပန်ပှော် ဗဒိုပ်ကံၚ်သဳပၞာန် ဒၞာဲဒဒန်ၜါသွာၚ်ဂှ်တုဲ နူအခိၚ်တေံ စဵုကဵုလၟုဟ် ညးဍုၚ်ကွာန်မၞုံပ္ဍဲဒေသကွာန်မွဲဒမြိပ်ဂှ် ဒးဂြိပ်ဒဴမံၚ်ဘဲပၞာန်ဖိုဟ်ရ။"
↑ "" ကရပ်ဘာစှ်တန် ပ္ဍဲဍုၚ်ကၟာ၀က် ဟိုတ်နူမခတိုဟ် ခတိုဟ်တုဲ ဂကောံဒပ်မၚ်ကွာန်(ပြည်သူစစ်)မွဲတၠချိုတ်အာတုဲ မွဲတၠဂှ်ဒးအာ၀ပ်"၊ Kaowao News Group၊ June 23, 2023။ "ဂိတုဂျောန် စၟတ်တ္ၚဲ ၂၂ အခိၚ်ၑိုတ်(၃)နာဍီကလေၚ်ပြၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ကၟာ၀က် ကရပ်ဘာစှ်တန်ပ္ဍဲတာဲကၚ်ဂီုကၠီုဂှ် ဟိုတ်နူမခတိုဟ် ခတိုဟ်အာတုဲ ဒပ်မၚ်ကွာန်(ပြည်သူစစ်) ချိုတ်အာမွဲတၠ ဒးအာ၀ပ်မွဲတၠနွံဂှ် ညးတေံသမွဲတၠဟီုလ၀်ကဵုဋ္ဌာန်ပရိုၚ်ကဴ၀ဴနွံ ဂွံတီကေတ်ရ၊"
↑ "မိုင်းခွဲဖျက်ဆီးခံရသည့် ကျုံအိတ်တံတားအား စစ်ဆေးရန် သွားရောက်ခဲ့သည့် ဌာနဆိုင်ရာ ၃၀ ဦးနီးပါး ပစ်ခတ်ခံရပြီး ထိခိုက်သေဆုံးမှုများရှိခဲ့"၊ Kaowao News Group၊ June 29, 2023။ "ယနေ့ နံနက် (၄) နာရီခွဲအချိန်ခန့်က ရန်ကုန် - မော်လမြိုင်ကားလမ်း သထုံမြို့နယ် နှင့် ဘီးလင်းမြို့နယ်ကြားရှိ မိုင်းခွဲဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသည့် ကျုံအိတ်တံတား အား စစ်ဆေးရန် သွားရောက်ခဲ့သည့် ဌာနဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူများအားလက်နက်ကိုင်များမှ ပစ်ခတ်ခဲ့သည့်အတွက် ဝန်ထမ်း ၃၀ ဦးနီးပါး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိကာ သေဆုံးမှုများ ရှိခဲ့ကြောင်း လူမှုကူညီကယ်ဆယ်ရေး အဖွဲ့များ ထံမှ သိရသည်။ KNU/PDF ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့က ယနေ့နံနက် ၈ နာရီမထိုးခင်မိနစ်ပိုင်းအလိုတွင် Drop Bone (၅)လုံး လာရောက်ကြဲချ တိုက်ခိုက်သဖြင့် မြန်မာစစ်တပ်မှ ၁၂ ဦးထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိပြီး အရာရှိငယ်တစ်ဦးမှလွဲ၍ ကျန် မစိုးရိမ်ရဒဏ်ရာ၊ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် ၉ ဦး မစိုးရိမ်ရဒဏ်ရာ၊ ထွေ/အုပ် ( ၂) ဦး အားလုံး မစိုးရိမ်ရ ဒဏ်ရာ မီးသတ် ၃ ဦး မစိုးရိမ်ရ ဒဏ်ရာ၊ ရွှေသံလွင် ဝန်ထမ်း (၂) ဦး ဒဏ်ရာမစိုးရိမ်ရ စုစုပေါင်း ၂၈-ဦး အသီးသီး ဒဏ်ရာရရှိပြီး သထုံခရိုင်ပြည်သူ့ ဆေးရုံသို့ ပို့ဆောင်ထားရှိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။"

[Ein-1] ၁.၀ ^၁.၁ "မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ လွှတ််တော်နေရာတွေ ပိုရလာ" (in Burmese)၊ VOA၊ 10-11-2020။ "မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ အတွင်းရေးမှူး (၁) နိုင်လယီတမကပြောပါတယ်။ “ဒီလာမယ့် နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းမှာ မူလက ပါတီရဲ့ရပ်တည်ချက်ပါ လွှတ်တော်နိုင်ငံရေးလမ်းကြောင်းနဲ့ လွှတ်တော် ပြင်ပနိုင်ငံရေးလမ်းကြောင်းကို နှစ်လမ်းစလုံးသွားဖို့ ရှိတယ်။ လွှတ်တော်အတွင်းမှာဆိုလို့ရှိရင် အဓိက ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရေးအတွက်ကို တိုင်းရင်းသားအင်အားစုတွေနဲ့ ဒီမိုကရက်တစ်အင်အားစုတွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး တော့ အဲဒီအခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်နိုင်ရေး ကျနော်တို့ လွှတ်တော်အတွင်းမှာ ကြိုးပမ်းမယ်။ လွှတ်တော်ပြင်ပမှာ ၂၁ ရာစု ပင်လုံညီလာခံ ကဲသို့သော အားလုံးပါဝင်တဲ့ နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးပွဲမှာ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုရဲ့ အခြေခံမူကို တည်ဆောက်နိုင်ဖို့အတွက် ကျနော်တို့ ရည်မှန်းထားတယ်။” မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီဟာ ရွေးကောက်ပွဲအလွန်မှာ ညွန့်ပေါင်းအစိုးရဖွဲ့စည်းနိုင်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်တွေရှိနေတယ်လို့လည်း နိုင်လယီတမက ပြောပါတယ်။ “ညွန့်ပေါင်းအစိုးရဆိုတာက ကျနော်တို့ နိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေးလိုအပ်ချက်တခုလို့ အနိုင်ရတဲ့ပါတီက အဲဒီလိုရပ်တည်ချက် ရှိခဲ့မယ်ဆိုရင်တော့ ညွန့်ပေါင်းအစိုးရတော့ဖြစ်ကောင်းဖြစ်လာနိုင်မယ်။ သို့သော် အနိုင်ရပါတီက ဒီရပ်တည်ချက် ဒီခံယူချက် မရှိဘူးဆိုလို့ရှိရင်တော့ ညွန့်ပေါင်းဖွဲ့စည်းနိုင်ရေး အလားအလာက နည်းပါးသွားပါလိမ့်မယ်။”"

[2] "အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီသည် ဒီမိုကရေစီအတွက်လား၊ ဖက်ဒရယ်အတွက်လား" (in Burmese)၊ The Transnational Institute (TNI)၊ 07-10-2020။ "အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီမှ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲ ကြေညာစာတမ်း၏ ‘တိုင်းရင်းသားများအရေးနှင့် ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးခေါင်းစဉ်’ (အခန်း-၁)၊ ပုဒ်မ (၃) တွင် ‘လွတ်လပ်ခွင့်၊ တန်းတူရေး နှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် စသည့် မူဝါဒများကို အခြေခံ၍ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုကြီး ကို တည်ထောင်ရန် ကြိုးပမ်းသွားမည်’ ဟု ဖော်ပြထားသည်။သို့သော် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲကြေညာစာတမ်း၏ ‘တိုင်းရင်းသားများ အရေးနှင့် ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးခေါင်းစဉ်’ (အခန်း-၁)၊ ပုဒ်မ(၁) တွင်တော့ ‘တန်းတူညီမျှသောနိုင်ငံသားအခွင့်အရေးများနှင့်ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ရရှိပြီး ဒီမိုကရေစီ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး’ ဟုသာ ဖော်ပြထားပေသည်။ ထိုကဲ့သို့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်၏ ရွေးကောက်ပွဲကြေညာချက်တွင် အသုံးအနှုန်းပြောင်းလဲ ခဲ့ခြင်းသည် စကားလုံးဆိုင်ရာရွေးချယ်မှု အပြောင်းအလဲမျှမဟုတ်၊ ပါတီ၏ဖက်ဒရယ်နှင့် ဒီမိုကရေစီပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများဆီသို့ ဦးတည်ချက်ကိုပါ ပြောင်းလဲလိုက်ခြင်းပင် ဖြစ်ပေ သည်။ ဒီမိုကရေစီစနစ်၏ အရိုးရှင်းဆုံးအဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုမှုမှာ မဲအများစု၊ လူအများစုမှ အုပ်ချုပ်ခြင်း ဖြစ်ပြီး၊ ဖက်ဒရယ်စနစ်ဟူသည် ပြည်ထောင်စု၏ အစိတ်အပိုင်းအသီးသီးမှ တစ်ခုချင်း နှင့်ပူးပေါင်းအုပ်ချုပ်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုအားဖြင့် ဆိုလျှင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ၏ ဒီမိုကရေစီဖက်ဒရယ် ဟူသော အသုံအနူန်းအား ရွေးချယ်မှုသည် ဖက်ဒရယ်စနစ်အား အများစု၏သဘောထားအတိုင်းသာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲ သွားမည်ဟူသော ညွှန်းဆိုချက်ပင်ဖြစ်ပေသည်။ တခြားတဖက်တွင် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ဟူသည် ပြည်ထောင်စု၏ဒေသနှင့် လူမျိုးအသီးသီးမှ တန်းတူစွာပါဝင်ကြခြင်းဖြင့် ဒီမိုကရေစီပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများအား ပြုလုပ်ခြင်းကို ဆိုလိုပါသည်။အဆိုပါ မူဝါဒများအား တရားဝင်လူသိရှင်ကြားပြောကြားကြသည်များတော့ ယခုအချိန်အထိ မရှိသေးပေ။ သို့သော်အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီအနေဖြင့် နိုင်ငံတွင်း လူများစုဖြစ်သာ ဗမာ လူမျိုးစု၏ ဆန္ဒသဘောထားကိုသာ အခြေပြုသော ဖက်ဒရယ်ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို လုပ်ဆောင်သွားရန် တဖက်သတ် ရွေးချယ်ခဲ့ပုံရသည်။ ထိုကဲ့သို့ ရွေးချယ်မှုသည်ပင် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီအား လိုလားကြသော တခြားသော ဒီမိုကရက်တစ်နှင့် လူမျိုးစု နိုင်ငံရေးအင်အားစုများ၏ ဦးစားပေးမှုနှင့် သိသာစွာ ကွဲလွဲနေပေသည်။"

[3] "၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ၆၂ ဦး ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ MUP အတည်ပြု" (in Burmese)၊ Mon News Agency၊ 27-07-2020။

[4] မွန်ပြည်နယ်တွင် NLD (၃၁) နေရာနှင့် MUP (၁၁) နေရာ အနိုင်ရရှိ. Open. “(၂၀၂၀) ပြည့်နှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲအတွက် မွန်ပြည်နယ်တွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ (NLD) မှ (၃၁) ဦး နှင့် မွန်ညီညွှတ်ရေးပါတီမှ (၁၁) ဦးအနိုင်ရရှိခဲ့ပါသည်။ မွန်ပြည်နယ်၏ ကိုယ်စားလှယ်များတွင် ကျား၊မ ပါဝင်မှုမှာ ကျား – ၃၁ ဦး (၇၃.၈၁%) မ – ၁၁ ဦး (၂၇.၁၉%) ဖြစ်ပါသည်။ (တိုင်းရင်းသားကိုယ်စားလှယ်များမပါဝင်သေးပါ)”

[:0-5] ၅.၀ ^၅.၁ Beech၊ Hannah။ "Myanmar’s Leader, Daw Aung San Suu Kyi, Is Detained Amid Coup"၊ The New York Times၊ 31 January 2021။

[6] စံ၊ စိုင်းထွန်း။ "သံဖြူဇရပ် မဲရလဒ်စာရွက်စာတမ်းများ UEC ထုတ်မပေးသဖြင့် MUP ကိုယ်စားလှယ်များက နိုင်ငံတော်သမ္မတထံ တင်ပြသွားမည်"၊ BNI Multimedia Group၊ 14 December 2020။ "“အချက်အလက် အချို့ရှိတယ် အဲတာတွေကို ခိုင်မာအောင်လုပ်ဖို့အတွက် စာရွက်စာတမ်းတောင်းတယ်။ သူတို့က မခိုင်မာရင်မတောင်းနဲ့ ဆိုတော့ ခိုင်မာနေမှတော့ ဘာလို့တောင်းတော့မှာလဲ။ ဟိုဘက်က တပ်ဘက်က တောင်းတာတော ဘာတွေ မသိဘူး။ ဒီတစ်ကြိမ်စဉ်စားထားတာ တိုင်ပင်ပြောဆိုထားကြတာက ရှိတဲ့အချက်တွေကြောင့် သံသယဖြစ်တယ်။ ဘယ်လိုဆက်လက်အရေးယူမလဲဆိုတာ သမ္မတရုံးကို စာတင်တာမျိုး ထုတ်ပြန်စာ ထုတ်တာမျိုး လုပ်သွားမယ်” ဟု MUP ပါတီမှ သံဖြူဇရပ်မြို့နယ် ပြည်နယ်လွှတ်တော် မဲဆန္ဒနယ်(၁) ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သူ ဦးထွန်းမြင့်ကျော်က ဆိုသည်။"

[7] Analysis of Burmese election 2020. Open.

[8] Bee Htaw Monzel:" Analysis of Burmese 2020 Election based on data from Union Electoral Commission (UEC). (5 January 2021).

[9] "NLD အနိုင်ရအမတ်ကို မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ အမှုဖွင့်" (in Burmese)၊ RFA လွတ်လပ်တဲ့အာရှအသံ၊ 27-11-2020။ "အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် NLD ကိုယ်စားပြု မွန်ပြည်နယ်၊ ကျိုက်မရောမြို့နယ် ပြည်နယ်မဲဆန္ဒနယ်အမှတ်(၁) မှာ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ပြီး အနိုင်ရရှိခဲ့တဲ့ ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ဒေါ်ခင်မျိုးမြင့်ကို မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ MUP ရဲ့ ဗဟိုကော်မတီဝင်တစ်ဦးက ကျိုက်မရောမြို့နယ်၊ ချောင်းနှစ်ခွနယ်မြေရဲစခန်းမှာ တိုင်တန်းပြီး အမှုဖွင့်ထားပါတယ်။ မဲရုံတွေမှာ မဲစာရင်းမပါသူတွေကို ရွေးကောက်ပွဲနေ့မှာ မဲထည့်ဖို့ ဖိအားပေးတယ်ဆိုပြီး သက်သေတွေရှိနေတယ် လို့ မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ ဗဟိုကော်မတီဝင် မိစုမွန်က စွပ်စွဲပြီး နိုဝင်ဘာလ ၂၃ ရက်နေ့က အမှုဖွင့်တိုင်ကြားထား တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ “မဲစာရင်းမပါတဲ့သူတွေကို မဲလာထည့်ခိုင်းတယ်။ အတင်းထည့်ခိုင်းတယ် ဒါကတစ်ချက်။ နောက်တစ်ချက်က ကိုယ့်ရဲ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ပါဝါအာဏာကို သုံးပြီးတော့ ပြည်သူကို ခြိမ်းခြောက်တယ်။ နောက်တစ် ချက်က မဲရုံရဲ့ပရဝုဏ်အတွင်းမှာ ပေ ၂၀၊ ၃၀ လောက်အကွာကနေပြီးတော့ ခြိမ်းခြောက်တယ်၊ သောင်းကျန်း တယ်။ ဒါတွေကို ပြောနေတာပေါ့နော် အဲဒီအချက်တွေကြောင့် ကျွန်မတို့က အမှုဖွင့်ရခြင်းဖြစ်တယ်” ဒေါ်ခင်မျိုးမြင့်ဟာ NLD ကနေ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ကျိုက်မရောမြို့နယ် ပြည်နယ်အမှတ်(၁) ကိုယ်စားလှယ် တစ်ဦးလည်းဖြစ်၊ အခု ရွေးကောက်ပွဲမှာလည်း ဒီမဲဆန္ဒနယ်မြေကနေ ထပ်မံအနိုင်ရရှိထားပါတယ်။ ဒေါ်ခင်မျိုးမြင့် က တိုင်းဒေသကြီး (သို့မဟုတ်) ပြည်နယ်လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲဥပဒေ ပုဒ်မ ၆၁ နဲ့ ၆၂ ပြဌာန်းချက်ကို ဖောက် ဖျက်ကျူးလွန်ထားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပတဲ့နေ့ မဲရုံပရဝုဏ်အတွင်း ဆူညံမှုတွေဖြစ်ပေါ်နေတာကို မျက်မြင်တွေ့ရှိခဲ့သူ အတ္ထရံကျေးရွာအုပ်စု၊ ပေါလောကျေးရွာ ဦးညာဏ်ထွန်းကတော့ အခုလို ရှင်းပြပါတယ်။ “မနက်ပိုင်းကတော့ အတ္ထရံအုပ်စုနဲ့ ကျွန်တော်နဲ့အတူတူပဲ မဲလာထည့်တယ်။ တန်းစီနေကြတာပဲ။ သူတို့ နောက်ပိုင်းမှာ မဲထည့်လို့မရဘူး။ သူ့နာမည်မပါလို့ စာရင်းမပါလို့ ပြန်သွားကြတာ တစ်ဖွဲ့တော့ တွေ့တယ်။ ၁၁ နာရီကျော်ကျော်လောက်ကျတော့ ဒေါ်ခင်မျိုးမြင့်ကားဝင်လာတော့ ကျွန်တော်တွေ့ လိုက်တယ်။ ကားအဖြူ ရောင်လေးနဲ့။ အနောက်ကတစ်စီးတော့ သူ့အဖွဲ့ကားလား။ ဘယ်သူ့ကားလဲဆိုတာ ကျွန်တော်မသိဘူး။ ပြန် သွားတဲ့တစ်ဖွဲ့က နောက်ထပ်ကားတစ်စီးနဲ့ ပြန်ဝင်လာတာတွေ့တယ်။ အဲဒီမှာ မဲထည့်ဖို့ပြောနေကြတာပေါ့။ အဲဒီမှာ ထည့်လို့မရဘူးဆိုပြီးတော့ ဒေါ်ခင်မျိုးမြင့်က သူကတော့ အသံအကျယ် ကြီးပြောနေတာပေါ့။ ဆူညံ နေတာပေါ့။ အဲဒါနဲ့ ကျွန်တော်လည်း နားထောင်နေတာပေါ့”"

[10] "အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီနှင့် မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ တွေ့ဆုံမည့်နေရာ ညှိနှိုင်းမရသည့်အတွက် တွေ့ဆုံပွဲ ပျက်ပြယ်" (in Burmese)၊ Eleven Media Group Co., Ltd.၊ 04-01-2021။ "NLD ပါတီအနေဖြင့် ပြည်နယ်များသို့ သွားရောက်ပြီး တိုင်းရင်းသား နိုင်ငံရေးပါတီများနှင့် တွေ့ဆုံသည့်အခါတွင် ပြည်နယ်တွေမှာရှိသည့် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ အလုပ်အမှုဆောင်အဖွဲ့ ပြည်နယ်ရုံးများတွင်သာ တွေ့ဆုံရန် ညွန်ကြားချက်ရှိကြောင်း လက်ရှိ အာဏာရပါတီဖြစ်သည့် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင် ကော်မတီဝင် နှင့် တိုင်းရင်းသားပါတီများနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ဒေါက်တာအောင်မိုးညို က ပြောကြားသည်။ ၎င်းကဆက်လက်ပြီး "ကျွန်တော်တို့ မြစ်ကြီးနားတုန်းလည်း တိုင်းရင်းသားပါတီ သုံးပါတီဖြစ်တဲ့ ကချင်ပြည်နယ် ပြည်သူ့ပါတီ၊ လီဆူးအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ၊ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီသစ် (ကချင်) တွေနဲ့ တွေ့တုန်းကလည်း ပြည်နယ်ရုံးတွေမှာဘဲ တွေ့တာပါဘဲ။ ပြောရရင် ကျွန်တော်တို့ကလည်း ကိုယ်ပြည်နယ်ရုံးမှာ လာတွေ့ပေမယ့် အထက်စီးက အနိုင်ကျင့်တာမျိုးလည်း မရှိပါဘူး။ လေးလေးစားစားနဲ့ ခင်ခင်မင်မင် ရင်းရင်းနှီးနှီးပါဘဲ။ သူတို့ တင်ပြတာတွေကို ကျွန်တော်တို့က ဘာမှ ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်မှ မရှိဘူး။ ဘာပေးမယ်၊ ညာပေးမယ် ပြောတာတွေ မရှိဘူး။ သူတို့တင်ပြတဲ့ အထဲမှာလည်း ကျွန်တော်တို့ လုပ်ပေးနိုင်တာတွေ မပါဘူး။ တချို့ကိစ္စတွေမှာ ဖယ်ဒရယ်ကိစ္စတို့ ၊ ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးကိစ္စတို့၊ လက်နက်ကိုင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးတို့ အဲ့ဒါတွေပေါ့လေ။ အဲ့ဒီကိစ္စတွေက ပြည်ထောင်စုက ရှင်းရမယ့် ကိစ္စတွေဘဲလေ။ ဒါကို ကျွန်တော်တို့ ဘာမှလုပ်ပေးမယ်။ မလုပ်ပေးဘူး မပြောခဲ့ပါဘူး။ အစ်ကိုကြီးတို့ ညီလေးတို့ တင်ပြချင်တာ တင်ပြ၊ ပါတီဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်ကို တင်ပြပေးမယ်လို့ဘဲ ပြောခဲ့တာပါ" ဟု ပြောကြားသည်။ (...) "နောက်တစ်ချက်က ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက် မနက် ၉ နာရီမှာတွေ့ဖို့ သဘောတူကြောင်းကို ကျွန်တော်က အကြောင်းပြန်ခဲ့ပါတယ်။ နောက်တစ်ချက်က တွေ့ဆုံမယ့်နေရာကိုတော့ နှစ်ဖက်စလုံးက အဆင်ပြေနိုင်အောင်၊ အကယ်၍ NLD ဘက်က ကျွန်တော်တို့ရုံးကိုလာပြီးတော့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးလိုတဲ့ ဆန္ဒရှိမယ်ဆိုရင်လည်း ကျွန်တော်တို့က ကြိုဆိုတွေ့ဆုံပေးမယ်၊ အကယ်၍ ကျွန်တော်တို့ရုံးကို လာဖို့အခက်အခဲ ဖြစ်မယ်ဆိုရင်လည်း ကြားတစ်နေရာ၊ တတိယနေရာ တစ်နေရာမှာ တွေ့ဆုံနိုင်အောင် စီစဉ်ပေးပါလို့ ကျွန်တော်က အကြောင်းပြန်ခဲ့ပါတယ်။ တတိယနေရာမှာ တွေ့ဆုံမယ်ဆိုတဲ့အကြောင်းကို ဇန်နဝါရီ ၂ ရက် ညနေ ၄ နာရီကျော်အထိကို သုံးကြိမ်ဆက်သွယ်ပြီးတော့ မေတ္တာရပ်ခံခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီမေတ္တာရပ်ခံချက်အပေါ်မှာ မွန်ပြည်နယ် NLD ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာခင်ဆောင်ကနေ တတိယနေရာမှာ လက်ခံတွေ့ဆုံမလား။ မတွေ့ဆုံဘူး ဆိုတာကို အခုလက်ရှိအချိန်အထိ တရားဝင် အကြောင်းပြန်လာခြင်း မရှိသေးပါဘူး" ဟု နိုင်လယိတမ က ပြောကြားသည်။"

[11] "NLD နဲ့ မွန်ပါတီဆွေးနွေးပွဲပျက်" (in Burmese)၊ VOA News၊ 04-01-2021။ "မွန်ပြည်နယ် မော်လမြိုင်မြို့ကို ရောက်နေတဲ့ ဒေါက်တာအောင်မိုးညို ဦးဆောင်တဲ့ NLD ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ဟာ MUP ပါတီကိုယ်စားလှယ်တွေနဲ့ ဒီကနေ့တွေ့ဆုံဖို့ စီစဉ်ထားပေမဲ့ တွေ့မယ့်နေမယ့်နေရာ ရွေးချယ်ရာမှာ သဘောတူညီမှု မရခဲ့တာကြောင့် ပျက်ပြားသွားပါတယ်။ နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ NLD ပါတီ အနိုင်ရခဲ့ပြီးနောက် ဒီမိုကရေစီ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု ပေါ်ထွန်းရေး လက်တွဲဆောင်ရွက်ဖို့ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေကို ကမ်းလှမ်းခဲ့ပြီးနောက် ဒီနှစ်ဆန်းကစလို့ တိုင်းရင်းသား ပါတီတွေနဲ့ တွေ့ဆုံနေတာပါ။ ဒါပေမဲ့လည်း မွန်တိုင်းရင်းသား ပါတီ MUP နဲ့ တွေ့ဆုံမယ့် အစီအစဉ်ကတော့ အထမမြောက်ခဲ့ဘူးလို့ MUP မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီတွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး နိုင်လယီတမကပြောပါတယ်။ “သူတို့ဘက်က NLD ပြည်နယ်ရုံးမှာတွေ့ဖို့ ကျနော်တို့ကိုကမ်းလှမ်းတယ်။ ကျနော်တို့ဘက်က ပါတီချင်းအပြန်လှန်လေးစားမှု အပြန်အလှန် တန်းတူထားရှိမှုအပေါ်အခြေခံပြီး ကျနော်တို့က တတိယနေရာတခုခုမှာ တွေ့ဆုံနိုင်ဖို့အတွက် ကျနောတို့ NLD ပါတီကို ၃ ကြိမ်တိတိမေတ္တာရပ်ခံခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီ ၃ ကြိမ်တိတိမေတ္တာရပ်ခံတဲ့အပေါ်မှာ တတိယနေရာမှာ တွေ့မလား၊ မတွေ့ဘူးလားဆိုတာ ဒီအချိန်ထိက NLD ဘက်က တရားဝင် ကျနော်တို့ကို အကြောင်းပြန်တာမျိုး မရှိသေးပါဘူး။ အခုဆွေးနွေးပွဲက NLD ဘက်က ဖျက်သိမ်းလိုက်ပြီးလား ကျနော်တို့ဘက်ကို တရားဝင် အကြောင်းပြန်တာမျိုး မရှိသေးဘူး။ သူတို့ NLD ပြည်နယ် ပါတီရုံးက လွဲရင် တခြားနေရာမှာ ဘယ်နေရာမှမတွေ့ဘူး အခြေအနေမှာ အဆင်မပြေမှုတွေ ရှိခဲ့ကြပါတယ်။” NLD ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကအနေနဲ့ ပါတီဗဟိုက ချမှတ်ထားတဲ့အတိုင်း ပါတီပြည်နယ်ရုံးမှာပဲ တွေဆုံဖို့ စောင့်ဆိုင်းနေပြီး မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ ကိုယ်စားလှယ်တွေ မလာတာကြောင့် တွေ့ဆုံမယ့် အစီအစဉ် ပျက်ရတာလို့လည်း ဒေါက်တာအောင်မိုးညိုက သတင်းထောက်တွေကို ပြောခဲ့ပါတယ်။"

[12] "အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီနှင့် မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ တွေ့ဆုံမည့်နေရာ ညှိနှိုင်းမရသည့်အတွက် တွေ့ဆုံပွဲ ပျက်ပြယ်" (in Burmese)၊ Mm7news၊ 04-01-2021။ "အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချူပ်မှ "နောင်အနာဂတ်မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ရှေးရှုရမည့် ပြည်ထောင်စုအရေးကိစ္စ" နှင့် ပတ်သက်၍ အောက်ဖော်ပြပါ တိုင်းရင်းသားနိုင်ငံရေးပါတီများသို့ ပေးပို့လိုက်သည့် စာ... ၁။ လားဟူအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ ၂။ ကယန်းအမျိုးသားပါတီ ၃။ ကရင်ပြည်သူ့ပါတီ ၄။ တအာင်း(ပလောင်) အမျိုးသားပါတီ ၅။ ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ ၆။ ဖလုံ - စဝေါ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ ၇။ ကမန်အမျိုးသား တိုးတက်ရေးပါတီ ၈။ ခမီအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးပါတီ ၉။ မြိုတိုင်းရင်းသားပါတီ ၁၀။ တိုင်းလိုင်(ရှမ်းနီ) အမျိုးသားများဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေ ပါတီ ၁၁။ အရှိုချင်းအမျိုးသားပါတီ ၁၂။ ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ၁၃။ ဓနုတိုင်းရင်းသားလူမျိုးများဒီမိုကရေစီပါတီ ၁၄။ ဇိုမီးဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ ၁၅။ ရှမ်းပြည်ကိုးကန့်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ ၁၆။ ကချင်အမျိုးသားကွန်ဂရက်ပါတီ ၁၇။ ထားဝယ်တိုင်းရင်းသားများပါတီ ၁၈။ ပြည်ထောင်စုပအိုဝ်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ် (ပ.အ.မ.ဖ)ပါတီ ၁၉။ ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ ၂၀။ ခူမီး(ခမီး)အမျိုးသားပါတီ ၂၁။ ကရင်အမျိုးသား ပါတီ ၂၂။ မြိုအမျိုးသားဒီမိုကရေစီပါတီ ၂၃။ ဓနုအမျိုးသားများအဖွဲ့ချုပ် ပါတီ ၂၄။ ရှမ်းနီ(တိုင်းလျန်)သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ [Shan-ni Solidarity Party(SSP)] ၂၅။ လော်ဝေါ်အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေး ပါတီ ၂၆။ အာခါအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးပါတီ ၂၇။ ဇိုတိုင်းရင်းသားဒေသ ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ ၂၈။ အမျိုးသမီးပါတီ (မွန်) ၂၉။ ဒိုင်းနက်လူမျိုးများ တိုးတက်ရေးပါတီ ၃၀။ ရခိုင်ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ပါတီ ၃၁။ ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ [Arakan Front Party(AFP)] ၃၂။ ကချင်ပြည်နယ်ပြည်သူ့ပါတီ [Kachin State People`s Party(KSPP)] ၃၃။ ချင်းအမျိုးသားဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ်ပါတီ(Chin National League For Democracy Party) ၃၄။ မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ (Mon Unity Party) ၃၅။ ချင်းတိုင်းရင်းသားများပါတီ [Chin National Party (CNP)] ၃၆။ ဒီမိုကရေစီပါတီသစ်(ကချင်) [New Democracy Party (Kachin)] [N.D.P (Kachin)] ၃၇။ နာဂအမျိုးသားပါတီ [Naga National Party (NNP)] ၃၈။ အင်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ (Inn National League Party) ၃၉။ ကချင်အမျိုးသားပါတီ (Kachin National Party)"

[13] "တပ်မတော်သတင်းမှန်ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့က မီဒီယာများအားတွေ့ဆုံ၍ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲပြုလုပ်"၊ Tatmadaw Information Team၊ 26 January 2021။ "ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပပြီးနောက် ပြန်လည်ဆန်းစစ်ရာတွင် တရားမျှတမှုမရှိသည့်အခြေအနေများ၊ မရိုးသားမှုများကို တွေ့ရှိရသဖြင့် ဝေဖန်ထောက်ပြမှုများကို လုပ်ဆောင်နေရခြင်းဖြစ် ကြောင်း၊ ဥပဒေကို မိမိလိုရာဆွဲ၍ လုပ်ဆောင်ခြင်းများတွင် မသင့်လျှော်ကြောင်း၊ ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည့် အမှားအယွင်းများကို ထောက်ပြရခြင်းမှာ မိမိတို့နိုင်ငံ ရွေးကောက်ပွဲ၏ ဂုဏ်သိက္ခာကို များစွာထိခိုက်စေနိုင်မည်ဖြစ်သည့်အတွက် ဝေဖန်ထောက်ပြနေခြင်းဖြစ်ကြောင်း” ဖြင့် ပြောကြားခဲ့ကြောင်း၊ တပ်မတော်အနေဖြင့် နိုင်ငံအတွင်းရှိ မြို့နယ် ၃၁၄ မြို့နယ်အား စာရင်းဇယားအရ စနစ်တကျစိစစ်ပြီး ထပ်နေသည့်မဲစာရင်းများ၊ မသမာမှုပြုနိုင်သည့် မဲစာရင်းများကို ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၃ ရက်နေ့မှ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁၆ ရက်အထိ အကြိမ် ၂၀ ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြောင်း၊ မြို့နယ်တစ်ခုချင်းအတွင်း မဲမသမာမှု ဖြစ်နိုင်သည့်စာရင်းများ ဖြစ်ပြီး မဲမသမာမှုပြုနိုင်သည့်စာရင်း စုစုပေါင်း ၇၆၂၃၇၂၅ ဦးရှိသည်ကို တွေ့ရှိရပါကြောင်း၊ တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်တစ်ခုချင်း အတွင်းရှိသည့် မြို့နယ်တစ်ခုနှင့် တစ်ခုအကြား ထပ်နေသည့်မဲစာရင်းများကိုလည်း ၂၅ ရက်နေ့တွင် အပြီးသတ် ထုတ်ပြန်ပေးခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း ၁၀၇၀၁၀၀ ဦးဖြစ်ကာ မဲသမာမှု ပြုနိုင်သည့်စာရင်း ၈ သန်း ကျော်ဖြစ်ပါကြောင်း။" ^{[permanent dead link]}

[14] အာဏာမသိမ်းဘူးလို့ ‘မပြောနိုင်’ ဟု တပ်မတော် ခြိမ်းခြောက်

[15] ခွား၊ စောဖိုး။ "တပ်မတော်စွပ်စွဲသလို ရွေးကောက်ပွဲ မဲမသမာမှု မရှိခဲ့ကြောင်း ကော်မရှင် တုံ့ပြန်"၊ RFA News၊ 28 January 2021။ "ရွေးကောက်ပွဲ အငြင်းပွားမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တပ်မတော်က တောင်းဆိုထားသလို ကော်မရှင်နဲ့ အစိုးရတို့ အမြန်ညှိနှိုင်း အဖြေရှာကြဖို့ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဟာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေအရ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာ ပေးအပ်ခံထားရတဲ့အဖွဲ့ဖြစ်ပြီး ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာကိစ္စရပ်တွေကို လက်ရှိအာဏာရ အစိုးရနဲ့ ညှိနှိုင်းရမယ်လို့ ဥပဒေမှာပြဌာန်းထားတာ မရှိဘူးလို့လည်း ကော်မရှင်က ပြောပါတယ်။"

[16] ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ထံသို့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ပေးပို့ခဲ့တဲ့စာ (in Burmese) (2021-02-01). “တပ်မတော်၏လိုလားချက် ရက်စွဲ ၂၈.၁.၂၀၂၁ ၁။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ နိုဝင်္ဘာလ (၈) ရက်နေ့တွင် ကျင်းပပြလုပ်ခဲ့သည့် ရွေးကောက်ပွဲနှင့် ပတ်သက်၍ မူလမဲစာရင်းများအား မြို့နယ်အဆင့်၊ တိုင်းနှင့် ပြည်နယ်အဆင့်နှင့် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာအရ မဲစာရင်းများအား ပြန်လည်စိစစ်ခဲ့ရာ ယနေ့အထိ အမည်စာရင်း ထပ်နေခြင်း၊ မှတ်ပုံတင်အမှတ်တူညီနေခြင်း၊ အသက် (၁၀၀) နှစ် ကျော်နေသူများစွာ ပါဝင်နေခြင်း စသဖြင့် အချက်အလက်တူများ ဖော်ထုတ် စိစစ်တွေ့ရှိရပါသည်။ တွေ့ရှိချက်အရ စာရင်းထပ်နေမှုသည် (၁၀,၄၈၂,၁၁၆) ဦးခန့် ထပ်နေသဖြင့် အဆိုပါ မသင်္ကာဖွယ်တွေ့ရှိမှုအပေါ် ပြန်လည်၍ အဖွဲ့စုံဖြင့် စစ်ဆေးပေးရန်။ ၂။ ထိုသို့ မဲစာရင်း ထပ်နေမှုအား စစ်ဆေးရာတွင် "UEC" မှ အဓိက ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သော်လည်း "UEC" အား ယုံကြည်ရသည့်အဆင့် မရှိသဖြင့် "UEC" အသစ်အား အသစ်ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းပေးရန်နှင့် ဖွဲ့စည်းရာတွင် တပ်မတော်၏ အကြံပြုသည့် သမာသမတ်ရှိသည့် လူပုဂ္ဂိုလ်များကိုလည်း ထဲ့သွင်း ဖွဲ့စည်းပေးရန်။ ၃။ မဲစာရင်းများ မသင်္ကာဖွယ် အမြောက်အများ ကိန်းဂဏန်းမှားယွင်းမှုအပေါ် "UEC" ကော်မရှင်အဖွဲ့ အသစ်ဖြင့် စစ်ဆေးစဉ်ကာလအတွင်း တတိယအကြိမ်လွှတ်တော် ခေါ်ယူကျင်းပမှုအား နိုင်ငံတော် သမ္မတ၏ အခွင့်အာဏာအရ ဆိုင်းငံ့ပေးပါရန်နှင့် လိုလားချက်များအား ယနေ့ (၂၈.၁.၂၀၂၁) ရက်နေ့မှ စတင် ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ပါရန်။ ၄။ တပ်မတော်၏ စစ်ဆေးတွေ့ရှိချက် ဦးစီးဇယားတစ်စုံကိုလည်း ဤစာနှင့်အတူ ပူးတွဲပေးပို့ပါသည်။ ၅။ တပ်မတော်၏ လိုလားချက်အပေါ် တုန့်ပြန်အရေးယူ ဆောင်ရွက်ခြင်းမပြုပါက ၂၀၀၈ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေနှင့်အညီ တပ်မတော်မှ ဆက်လက် ဆောင်ရွက်သွားမည် ဖြစ်ပါသည်။ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် (ကိုယ်စား)”

[17] "ရွေးကောက်ပွဲရလဒ် လက်ခံကြဖို့ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူတွေ တိုက်တွန်း"၊ RFA News၊ 29 January 2021။ "၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲအကြိုကာလ လုပ်ငန်းစဉ်တွေကစလို့ ရွေးကောက်ပွဲအလွန်ကာလ အထိ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ PACE၊ လွတ်လပ်မျှတသော ရွေးကောက်ပွဲများဆိုင်ရာပံ့ပိုးရေးကွန်ရက်အဖွဲ့ (MYNFREL)၊ နယူးမြန်မာဖောင်ဒေးရှင်း၊ ဖန်တီးအိမ် စတဲ့ စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့ ၁၂ ဖွဲ့က ကြေညာချက်ထုတ်လိုက်တာပါ။"

[18] "တပ်မတော်ကို သံဃမဟာနာယကနဲ့ နိုင်ငံတကာသံရုံးတွေ ဝေဖန်တိုက်တွန်း"၊ RFA News၊ 29 January 2021။

[19] "ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို မထောက်ခံဖို့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကို တပ်မတော် တိုက်တွန်း"၊ RFA News၊ 31 January 2021။ "တပ်မတော်အနေနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့အညီ ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းတွေနဲ့အညီဖြစ်ဖို့ လုပ်ဆောင်သွားမယ်လို့ တပ်မတော်ရဲ့ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ပြောထားပေမယ့် ဘာဆက်လုပ်မယ်ဆိုတာကို သေသေချာချာပြောမထားပါဘူး"

[20] "ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး ဥပဒေကဲ့သို့ အာဏာတည်သောအမိန့် အမိန့်အမှတ်(၁/၂၀၂၁) ၁၃၈၂ ခုနှစ်၊ ပြာသိုလပြည့်ကျော် ၅ ရက် (၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်)"၊ Tatmadaw Information Team၊ 1 February 2021။ 29 August 2022 တင်နိဿဲဏအ် စၟဳစၟတ်တုဲ။ Archived from the original on 9 April 2023။

[21] "The Republic of the Union of Myanmar The Office of the President Order Number (1/2021) February 1, 2021The Republic of the Union of Myanmar The Office of the President Order Number (1/2021) February 1, 2021"၊ Tatmadaw Information Team၊ 1 February 2021။

[22] Myanmar military stages coup, declares state of emergency for a year (in en) (1 February 2021).

[:1-23] Foundation, Thomson Reuters. Aung San Suu Kyi and other leaders arrested, party spokesman says. Archived from the original on 1 February 2021။ Retrieved on 29 August 2022။

[24] "Myanmar military says it is taking control of the country"၊ Associated Press၊ 1 February 2021။

[Thaiprotest-25] ด่วน! ชาว 'เมียนมา' ชู 3 นิ้วบุกประท้วงหน้าสถานทูต ต้านรัฐประหารในประเทศ (in th) (1 February 2021).

[26] Myanmar’s military stages coup d’etat: Live news. Retrieved on 1 February 2021။

[27] Myanmar workers in Japan protest against Tatmadaw’s actions (1 February 2021). Archived from the original on 1 February 2021။ Retrieved on 29 August 2022။

[28] စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို အနုနည်းအာဏာဖီဆန်မှု တချို့ရှိလာခြင်း (in my).

[29] Mandalay citizens protest against Tatmadaw rule (2021-02-04). Archived from the original on 2021-02-04။ Retrieved on 2022-08-29။

[30] Four arrested in Mandalay after street protest against military coup (in en).

[31] Nay Pyi Taw, Mandalay healthcare staff to join 'Civil Disobedience Campaign' (2 February 2021). Archived from the original on 3 February 2021။ Retrieved on 29 August 2022။

[32] Myanmar Medics Prepare Civil Disobedience Against Military Rule (in en-US) (2 February 2021).

[:9-33] Thailand's Amata halts $1bn Myanmar property project after coup (in en-GB).

[:8-34] After coup, medical workers spearhead civil disobedience campaign (in en-US) (2021-02-02).

[35] Myanmar doctors stop work to protest coup as UN considers response (3 February 2021).

[36] Anti-coup protests ring out in Myanmar's main city (2 February 2021).

[37] Myanmar coup latest: UN Security Council stops short of issuing statement (in en-GB).

[38] စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို အနုနည်းအာဏာဖီဆန်မှု တချို့ရှိလာခြင်း (in my).

[mmtimes-39] Myanmar military announces new State Administration Council (2 February 2021). Archived from the original on 3 February 2021။ Retrieved on 29 August 2022။

[:5-40] SNLD, DPNS reject offer to participate in new government.

[:14-41] ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ( ၁၄ / ၂၀၂၁) ၁၃၈၂ ခုနှစ်၊ ပြာသိုလပြည့်ကျော် ၇ ရက် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၃ ရက် (in my). Tatmadaw Information Team. Archived from the original on 7 March 2021။ Retrieved on 29 August 2022။

[:3-42] ၄၂.၀ ^၄၂.၁ မန်းငြိမ်းမောင်၊ ဦးသိန်းညွန့်နဲ့ ဦးခင်မောင်ဆွေတို့ကို တပ်မတော်နေရာပေး (in my). Radio Free Asia.

[reject-43] ၄၃.၀ ^၄၃.၁ "SNLD, DPNS reject offer to participate in new government"၊ Elevenmyanmar news၊ 6 February 2021။

[44] "အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီမှာ ပါဝင်ဖို့ စစ်အစိုးရကမ်းလှမ်းချက် မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ လက်ခံ"၊ RFA၊ ၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁။

[aye-45] "အာဏာသိမ်း အစိုးရ၏ ကမ်းလှမ်းမှုကို ငြင်းဆန်လိုက်သည့် အရှိုချင်းအမျိုးသားပါတီ"၊ ဧရာဝတီသတင်းဌာန၊ ၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁။

[46] အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီမှာ ပါဝင်ဖို့ စစ်အစိုးရကမ်းလှမ်းချက် မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ လက်ခံ (in Burmese) (6 February 2021). “"ကျွန်တော်တို့ သမိုင်းအတွေ့အကြုံအရ ကျွန်တော်တို့ ပြီးခဲ့တဲ့ သမိုင်းမှာ အပြန်အလှန် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်တဲ့ လမ်းကြောင်းမှာ သွေးမြေကျခဲ့တယ်။ ပြည်သူတွေ ဒုက္ခရောက်ခဲ့တယ်။ အဲဒီတော့ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်တဲ့ လမ်းကြောင်းက ကျွန်တော်တို့က အဲဒီနည်းနဲ့ နိုင်ငံရေးပြသနာကို အဖြေရှာလို့ မရဘူး။ အဲ့ဒီလိုထိပ်တိုက် အဖြေရှာလို့ မရတဲ့အတွက် နိုင်ငံရေးပြဿနာကို နိုင်ငံရေးနည်းနဲ့ ဖြေရှင်းဖို့လိုတယ်လို့ အဲဒီလို သုံးသပ် စဉ်းစားတယ်" "နောက်တစ်ခု ကျွန်တော်တို့ ရည်မှန်းထားတဲ့ ပါတီရဲ့ နိုင်ငံရေးမူဝါဒ၊ မျှော်မှန်းထားတဲ့ ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စုကို နိုင်ငံရေးစားပွဲဝိုင်းမှာ နိုင်ငံရေးနည်းနဲ့ ဆွေး‌နွေးအဖြေရှာဖို့လိုအပ်တယ်။ နောက်ပြီး ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအောက်မှာ ပေးထားချက်တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ အခွင့်အရေးကို ခံစားနိုင်ဖို့က ထိပ်တိုက်သွေးယိုတဲ့ လမ်းကြောင်းကို မသွားဘဲနဲ့ ဆွေ‌နွေးညှိနှိုင်းတဲ့ အပြန်အလှန် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းပြီး အဖြေရှာတဲ့ လမ်းကြောင်းကို ရှာတဲ့အတွက် အဲဒီ နိုင်ငံတော် စီမံအုပ်ချုပ်ရေး‌ ကောင်စီကို ကျွန်တော်တို့ ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် စေလွှတ်ဖို့ ပါတီရဲ့ ဗဟိုကော်မတီဝင်တွေ အားလုံးက သဘောတူခဲ့တယ်" … လို့ နိုင်လယိတမက ပြောပါတယ်။”

[47] မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ ဗဟိုကော်မတီ အရေးပေါ်အစည်းအဝေး ပြုလုပ်မည်၊ အာဏာသိမ်း စစ်အစိုးရ၏ ကောင်စီဝင် ကမ်းလှမ်းချက် လက်ခံ မခံ ပြန်လည်ဆွေးနွေးမည်ဟု ဆို (in Burmese) (9 February 2021).

[48] စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီမှာ ပါဝင်/မဝင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချမည့် မွန်ပါတီ အစည်းအဝေး ရက်ရွှေ့ (in Burmese) (13 February 2021). Archived from the original on 23 March 2023။ Retrieved on 29 August 2022။

[49] စစ်အစိုးရကမ်းလှမ်းချက် မွန်ပါတီလက်ခံမှု ပါတီတွင်း ကန့်ကွက်ခဲ့သူ CEC ၁၀ ဦး ရှိခဲ့ဟု ဆို၊ ကန့်ကွက်သူ မရှိဆိုသည်မှာ မမှန်ကြောင်း ပြော (in Burmese) (15 February 2021). Archived from the original on 22 February 2021။ Retrieved on 29 August 2022။ “ဒေါက်တာမင်းစိုးလင်း – အစည်းအဝေးတက်ရောက်သူ ၃၈ ယောက်မှာ ကန့်ကွက်သူ ၁၀ ယောက်၊ ထောက်ခံသူ ၂၆ ယောက်၊ ကြားနေ ၂ ယောက် ရှိခဲ့ပါတယ်။ ကန့်ကွက်သူ မရှိဆိုတာကိုတော့ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ လက်မခံပါဘူး။”

[50] မွန်ညီညွတ်ရေးပါတီ အတွင်းရေးမှူး (၃) နိုင်စိုးမြင့်နှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခြင်း (in Burmese) (15 February 2021). Archived from the original on 7 April 2023။ Retrieved on 29 August 2022။

[51] နစကကောင်စီတွင်ဆက်လက်ပါဝင်သွားရန် MUP ဗဟိုကော်မတီဝင် ၃ ပုံ ၂ ပုံကျော် ထောက်ခံအတည်ပြု (in Burmese) (16 March 2021). “အစည်းအဝေးတက်ရောက်သူ ဗဟိုကော်မတီဝင် ၉၀ ဦးအနက် ပျက်ကွက်သူ ၄ ဦး၊ ကန့်ကွက်မဲ ၂၆ မဲနှင့် ထောက်ခံမဲ ၆၀ တို့ဖြင့် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်၏ ယခင်ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဆက်လက်အတည်ပြုခဲ့သည်။”

[party-52] နိုင်ငံရေးပါတီများမှတ်ပုံတင်ခြင်း ဥပဒေ. Union Election Commission (26 January 2023). Retrieved on 26 January 2023။

[53] မာန်, ဝဏ္ဏ (18 February 2023). " သၟာန်ဇာန်လဝ် ဗော်ညဳသၟဟ်မန် နာဲတာန်ယှိုဲ. Open.

[54] " "သမာန်သွဟ် နာဲထောန်လောန်". Independent Mon News Agency (Interview). Interviewed by ဌာန်ပရိုင်ဗၠးၜးမန်. Burma: Independent Mon News Agency. 7 September 2023. Retrieved 7 September. သွဟ် - အခိၚ်တေံဂှ်တှ်ေ ဗော်ညဳသၟဟ်မန် (MUP) မွဲရနွံ၊ နကဵုခမဳသၚ်ကီု တၠပညာတအ်ကီု သီုဖအိုတ်ဂှ် ပကောံ တုဲတှ်ေ ဒှ်အာဗော်ညဳသၟဟ်မန်၊ လက္ကရဴဏံ အကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် (ကံင် သဳပၞာန်) တအ် (သီ) ထိၚ်ထောံအဝဵုတုဲ သွဟ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ်လေဝ် ဟွံသ္ပသမ္တီရလေဝ်၊ ဟွံသ္ပသမ္တီ တုဲတှ်ေ ညးစၞးလုပ်လဝ် ပေါဲရုဲမာဲ နူကဵု (ဗော်) MUP ဂှ်လေဝ် ဟွံလုပ်အဝေါင်ရ အဓိပ္ပါယ် ဍေံဒှ်အာဗီုဂှ်ရ။ မွဲ ပၠန်ဂှ်တှ်ေ လက်ထက် (ကံင်သဳပၞာန်) နစကလၟုဟ်ဂှ်တှ်ေ နူကဵု ကဝ်မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲ UEC တေံ ညးတအ်ပတိတ်ကၠုင်လဝ်သၞောဝ်တၟိရ၊ အတိုၚ်သၞောဝ်တၟိ ညးတအ် ပတိတ်လဝ်ဂှ်တှ်ေ ဗော် MUP ပိုယ်တအ်ဂှ် အလုံကၟိန်ဍုၚ်အာဟွံဂွံဂှ်ရ နကဵုဗော် MUP ဂှ် ညးတအ်ဒးက္လေင်ပ္တိုန်လဝ်စရင် စၞးတွဵု ရးဍုၚ်မန်ရဂွံ၊ ပါဲနူဂှ်မ္ဂး ရးတၞင်သဳကီု ဗဂေါကီု ဒေသကရေၚ်ကီု ဂွံပတန်ဗော်ဂှ် ယၟုတုပ် ဟွံဂွံ ပုဟ်လေဝ်။ ဇေတ်တ်တေံ မိက်ဂွံတၚ်ယၟုတၞဟ်ခြာဟွံသေၚ်၊ ယၟုဂှ် ဗော် MUP ရ၊ MUP တွဵုရး ကရေၚ်၊ ဆဂး နူကဵုညးတအ် (UEC) ဟွံကဵုအခေါၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒးပြံင်သၠာဲထောံယၟု ဗော်မန်တော တက်ရောင်။ မူဝါဒကီု ပရေၚ်ဒတူလိုၚ် ကီုဂှ် တုပ်ပ်ရ။ {{cite interview}}: Check date values in: |access-date= (help)

[55] နိုင်ငံရေးပါတီများတည်ထောင်ခွင့်၊ မှတ်ပုံတင်ခွင့်လျှောက်ထားခြင်းနှင့် ပါတီဖျက်သိမ်းခြင်းတို့နှင့်စပ်လျဉ်း၍ ကြေညာခြင်း. Open (29 March 2023).

[56] "Can Myanmar's New 'People's Defense Force' Succeed?"၊ 6 May 2021။

[57] "Myanmar junta designates shadow government as 'terrorist' group"၊ 8 May 2021။

[mizzima-58] Win၊ Tun Tun။ "စစ်မှုထမ်းရန် ဖိတ်ခေါ်နေသည့် မွန်ပြည်နယ်ကာကွယ်ရေးတပ်၊ မြောက်ပိုင်းဒေသ တာဝန်ခံ နိုင်ကိုသူအား ဆက်သွယ် မေးမြန်းခြင်း"၊ Mizzima Daily၊ 19 May 2022။

[59] အောင်၊ ရဲမာန်။ "နွေဦးတော်လှန်ရေးဟာ နောက်ဆုံးတိုက်ပွဲလို့ ယူဆတဲ့အတွက် မွန်ပြည်ကာကွယ်ရေးတပ်ကို တည်ထောင်တာပါ"၊ ငွေမောင်းသံ မီဒီယာ၊ 4 September 2022။

[60] ဒက်မိတ် ကုဂကောံပၠန်ဂတးဒေသတွဵုရးဍုင်မန်. Open (28 June 2022). “၀၂၂ခုနှစ် ဇွန်လ၂၈ရက်နေ့ နေ့လည်တစ်နာရီအချိန် မွန်ပြည်နယ်ရဲ့ အထူးတပ်ဖွဲ့ ရေးဘီလူးအဖွဲ့နှင့် မွန်ပြည်နယ်အခြေပြုတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်း MSROတို့သည် မဟာမိတ်အဖြစ် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်း စစ်ဆင်ရေးအချို့တွေကိုလည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်သလို အာဏာရှင်စနစ် အမြစ်ပြတ်သည့်မဟာမိတ်များ အတူတကွလက်တွဲ ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်းပြည်သူသို့ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာစွာ တင်ပြအပ်ပါသည်။”

[61] "ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲကို PPST အဖွဲ့ဝင် တချို့နှင့် NDAA တက်မည်"၊ CNI News၊ 07 May 2022။

[62] "စစ်ကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ နဲ့ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ တွေ့ဆုံ"၊ RFA News၊ 23 May 2022။ "စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (NMSP) တို့ မေလ ၂၃ ရက် ဒီနေ့ နေပြည်တော်မှာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရာမှာ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (NMSP) အနေနဲ့ ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေရေးဆွဲခွင့်ရဖို့နဲ့ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက် စစ်တပ်ဘက်က အာမခံချက်ပေးဖို့ တောင်းဆိုခဲ့တယ်လို့ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ နိုင်အောင်မငေးက RFA ကို ပြောပါတယ်။ ဒီတောင်းဆိုမှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌက ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲခွင့်ပေးခဲ့သလို ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက်လည်း ကတိပြုခဲ့တယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။"

[63] "နစကဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်နှင့် မွန်ပြည်သစ်ပါတီ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးဆောင်သော ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ နေပြည်တော်တွင် တွေ့ဆုံဆွေးနွေး"၊ Eleven Media Group Co., Ltd.၊ 23 May 2022။

[64] "အင်အားကြီး EAO အများစု ငြိမ်းချမ်းရေးကမ်းလှမ်းချက်ကို လက်မခံ"၊ RFA Burmese၊ 09 May 2022။ "ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲကို တက်မယ်ဆိုရင် ဒီကနေ့ မေလ ၉ ရက်မှာ နောက်ဆုံးထားပြီး စာရင်းပေးဖို့ စစ်ကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌကပြီးခဲ့တဲ့ ဧပြီ ၂၂ ရက်နေ့မှာ ဖိတ်ခေါ်ခဲ့တာပါ။ (...)KIO, KNU, KNPP စတဲ့အဖွဲ့တွေက စစ်ကောင်စီရဲ့ ကမ်းလှမ်းချက်ကို ငြင်းပယ်ထားပေမဲ့ NCA လက်မှတ်မထိုးရသေးတဲ့ ၀ပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ (UWSP)၊ ရှမ်းပြည်တိုး တက်ရေးပါတီ (SSPP) နဲ့ မိုင်းလားအဖွဲ့ (NDAA) တို့က စစ်ကောင်စီဖိတ်ခေါ်တဲ့ ငြိမ်းချမ်း ရေးဆွေးနွေးပွဲတွေကို တက်ရောက်ဖို့ ရှိနေပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးပါတီ (ALP)၊ ရှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေး ကောင်စီ(RCSS)၊ ကရင်အမျိုးသားငြိမ်း ချမ်းရေးကောင်စီ(KNLA-PC)၊ ဒီမိုကရေစီ အကျိုးပြု ကရင့်တပ်မတော် ( DKBA) ၊ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (MNSP) နဲ့ ပအိုဝ်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ချုပ် (PNLO) တို့လည်း တက်ရောက်မှာပါ။ ဒီအဖွဲ့တွေဟာ NCA လက်မှတ်ထိုးအဖွဲ့တွေရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ် ဦးဆောင် အဖွဲ့ (PPST) အဖွဲ့ဝင်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။"

[65] "ဗမာပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းဖို့ SSPP က စစ်ကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌကို တိုက်တွန်း"၊ RFA Burmese၊ 27 September 2022။ "စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နဲ့ SSPP ခေါင်းဆောင်တွေ စက်တင်ဘာ ၂၆ ရက် မနေ့က နေပြည်တော် မှာ တွေ့ဆုံချိန် အခုလိုတိုက်တွန်းခဲ့တာလို့ ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီး စိုင်းဆုက ပြောပါတယ်။ “ပြည်နယ်ဘယ်နှခု ရှိရမယ်ဆိုတာမျိုး အကန့်အသတ်နဲ့ပြောတာမျိုးတော့ မဟုတ်ဘူးဗျ။ အရေးကြီးတာက ကျနော်တို့ နိုင်ငံရေးအရတန်းတူတယ်လို့ပြောရင် ဗမာလူမျိုးကကော။ အခုက တိုင်းတစ်တိုင်းနဲ့ ပြည်နယ်တစ်ခုကို တန်းတူတယ်ဆိုပြီး ပြောတဲ့အခါ ဖက်ဒရယ် စနစ်နဲ့ မကိုက်ညီဘူး ဖြစ်နေတယ်။ ဘယ်နှပြည်နယ်ဖြစ်ဖြစ် တစ်ပြည်နယ်နဲ့ တစ်ပြည်နယ်က တန်းတူရမယ်” SSPP ရဲ့ ဆွေးနွေးမှုကို စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌက တစ်စုံတစ်ရာ တုံ့ပြန်တာ မရှိဘူးလို့ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးစိုင်းဆုက ပြောပါတယ်။"

[66] "နစက ဥက္ကဋ္ဌနှင့် မွန်ပြည်သစ်ပါတီ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးဆောင်သည့် ငြိမ်းချမ်းရေးကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တို့ ဒုတိယအကြိမ် တွေ့ဆုံဆွေးနွေး"၊ Eleven Media Group Co., Ltd.၊ 11 October 2022။ "ထို့နောက် မွန်ပြည်သစ်ပါတီ(NMSP) ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌနှင့် အဖွဲ့ဝင်များက ဒုတိယအကြိမ် ငြိမ်းချမ်းရေး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခွင့်ရပြီး မည်သည့်ကန့်သတ်ချက်မျှမထားရှိဘဲ ဆွေးနွေးခွင့်ရရှိသည့်အတွက် အားရကျေးဇူးတင်ရှိသည့် အခြေအနေများ၊ မွန်ပြည်သစ်ပါတီအနေဖြင့် တစ်နိုင်ငံလုံးငြိမ်းချမ်းရေးရရှိရေးကို ရည်မှန်းချက်ထားပြီး ငြိမ်းချမ်းရေး လမ်းကြောင်းပေါ်တွင် အစဉ်တစိုက်ပါဝင်လျှောက်လှမ်းနေသည့် အခြေအနေများ၊ နိုင်ငံရေးအရ ဖြစ်ပေါ်လာသည့် သဘောထားကွဲလွဲမှုများကို နိုင်ငံရေးအရသာ ဆွေးဆွေးဖြေရှင်းရေးကိုလည်း ရပ်တည်လျက်ရှိသည့် အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်၍ သဘောထားအမြင်များကို တင်ပြဆွေးနွေးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ ဆွေးနွေးတင်ပြမှုများနှင့်ပတ်သက်၍ နစက ဥက္ကဋ္ဌက ဒီမိုကရေစီစနစ်တွင် လွှတ်တော်သည် နိုင်ငံရေးအရ အမြင့်ဆုံးဖြစ်ပြီး တိုင်းရင်းသားများအနေဖြင့်လည်း မိမိတို့ဒေသ၏ အခွင့်အရေးများကို တရားဥပဒေနှင့်အညီ တောင်းဆိုနိုင်ရေးအတွက် နိုင်ငံရေးစင်မြင့် လွှတ်တော်တွင် ပိုမိုပါဝင်လာရမည်ဖြစ်သည့် အခြေအနေများ၊ ပါတီများကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာကြည့်ပါက နိုင်ငံရေးကို အခြေခံသည့်ပါတီ၊ ဒေသကို ကိုယ်စားပြုသည့်ပါတီ၊ တိုင်းရင်းသားကို ကိုယ်စားပြုသည့်ပါတီ ဟူ၍ရှိပြီး မိမိတို့ တစ်ဖွဲ့တည်း၊ တစ်ပါတီတည်း ကြည့်၍မရဘဲ ပြည်ထောင်စုစိတ်ဖြင့် ပြည်ထောင်စုအကျိုးကို ရှေးရှုဆောင်ရွက်ကြရန် လိုသည့် အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်၍ ပြန်လည်ဆွေးနွေးပြောကြားပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များ၊ ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးဆိုင်ရာကိစ္စများနှင့်ပတ်သက်၍ နှစ်ဖက်အမြင်များကို အပြန်အလှန် ဆွေးနွေးခဲ့ကြကြောင်း သိရသည်။ အဆိုပါ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ(NMSP) ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးဆောင်သည့် ငြိမ်းချမ်းရေး ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီမှ ဖွဲ့စည်းပေးထားသည့် ကောင်စီဝင်များ ပါဝင်သည့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့၊ အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွှတ်ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှု ညှိနှိုင်းရေးကော်မတီတို့နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးမှုများကို ဆက်လက်ပြုလုပ်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။"

[67] "ဗမာပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းဖို့ SSPP က စစ်ကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌကို တိုက်တွန်း"၊ RFA Burmese၊ 27 September 2022။ "စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နဲ့ SSPP ခေါင်းဆောင်တွေ စက်တင်ဘာ ၂၆ ရက် မနေ့က နေပြည်တော် မှာ တွေ့ဆုံချိန် အခုလိုတိုက်တွန်းခဲ့တာလို့ ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီး စိုင်းဆုက ပြောပါတယ်။ “ပြည်နယ်ဘယ်နှခု ရှိရမယ်ဆိုတာမျိုး အကန့်အသတ်နဲ့ပြောတာမျိုးတော့ မဟုတ်ဘူးဗျ။ အရေးကြီးတာက ကျနော်တို့ နိုင်ငံရေးအရတန်းတူတယ်လို့ပြောရင် ဗမာလူမျိုးကကော။ အခုက တိုင်းတစ်တိုင်းနဲ့ ပြည်နယ်တစ်ခုကို တန်းတူတယ်ဆိုပြီး ပြောတဲ့အခါ ဖက်ဒရယ် စနစ်နဲ့ မကိုက်ညီဘူး ဖြစ်နေတယ်။ ဘယ်နှပြည်နယ်ဖြစ်ဖြစ် တစ်ပြည်နယ်နဲ့ တစ်ပြည်နယ်က တန်းတူရမယ်” SSPP ရဲ့ ဆွေးနွေးမှုကို စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌက တစ်စုံတစ်ရာ တုံ့ပြန်တာ မရှိဘူးလို့ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးစိုင်းဆုက ပြောပါတယ်။"

[68] "" နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ၊ နိုင်ငံတော်ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့တို့နှင့် မွန်ပြည်သစ်ပါတီတို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်"၊ Men3၊ 15 October 2022။ "၂၀၂၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ (၁၂) ရက်နေ့မှ (၁၄)ရက်နေ့အထိ နိုင်ငံတော်ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့နှင့် (၃) ရက်တာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရာတွင် နိုင်ငံတော်ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးအဖွဲ့မှ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈) ဇယား (၁) ပြည်ထောင်စုဥပဒေပြုစာရင်း၊ ဇယား(၂) တိုင်းဒေသကြီး (သို့) ပြည်နယ်ဥပဒေပြုစာရင်း (၉) ကြိမ်မြောက် JICM ဆုံးဖြတ်ချက်ပါ ဆက်လက်ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးရမည့် ၂၀၂၀ အလွန် အဆင့်လိုက် လုပ်ငန်းစဉ်များနှင့် အဆင့်လိုက် အကောင်းအထည်ဖော်မှုများ (ဇယား-၂)၊ ပြည်ထောင်စုသဘောတူစာချုပ် အစိတ်အပိုင်း (၁၊ ၂၊ ၃)တို့ပါ သဘောတူညီမှုများအား ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (၂၀၀၈ ခုနှစ်)၊ တည်ဆဲဥပဒေများနှင့် ကိုက်ညီမှုမှရှိ မရှိတို့ကို ရှင်းလင်းဆွေးနွေးခဲ့ပါသည်။ အထက်နံပါတ် (၃)ပါ အချက်များအား မွန်ပြည်သစ်ပါတီမှ မရှင်းလင်းသည်တို့ကို ပြန်လည်မေးမြန်းဆွေးနွေးပြီး မိမိတို့ပါတီအတွင်း အသေးစိတ်ဆွေးနွေးပြင်ဆင်ရန် လိုအပ်နေပါသဖြင့် နောက်ဆက်လက် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးသွားရန် သဘောတူလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပါကြောင်း ထုတ်ပြန်အပ်ပါသည်။"

[peace22-69] ၆၉.၀ ^၆၉.၁ ^၆၉.၂ "နိုင်ငံတော်၏ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ် ဦးဆောင်အဖွဲ့ (PPST) အဖွဲ့ဝင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၅ ဖွဲ့၏ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တို့ ဒုတိယနေ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေး"၊ Myanmar National Portal၊ 28 December 2022။

[70] "စစ်ကောင်စီနဲ့ အပစ်ရပ်အဖွဲ့တွေ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲ လေးရက်ကြာကျင်းပ"၊ BBC Burmese၊ 29 December 2022။ "RCSS နဲ့ NMSP တို့မတက် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရာပြည့် ဦးဆောင်တဲ့ စစ်ကောင်စီ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့နဲ့ အပစ်ရပ် လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၅ ဖွဲ့ တို့ နေပြည်တော်မှာ ဒီဇင်ဘာ ၂၇ ရက်က စလို့နေပြည်တော်မှာတွေ့ဆုံနေပြီး ဒီဆွေးနွေးပွဲကိုဒီဇင်ဘာ၃၀ ရက်နေ့အထိ လေးရက်ကြာပြုလုပ်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်ရေးအတွက် ဖိတ်ခေါ်ထားတဲ့ ဒီဆွေးနွေးပွဲမှာ PPST ထဲက စစ်ကောင်စီနဲ့ အရင်တွေ့ဆုံပွဲတွေမှာ ပါဝင်တဲ့ နှစ်ဖွဲ့ကတော့ နှစ်ဖွဲ့ကတော့ ဒီဆွေးနွေးပွဲကို တက်ရောက်လာတာမရှိပါဘူး။ “မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေးပြဿနာကို အင်အားသုံးမဖြေရှင်းဘဲနဲ့ စားပွဲခုံပေါ်မှာဖြေရှင်းရေးဆိုတဲ့ NCA ကနေ ဆင်းသက်လာတဲ့အစဥ်အလာအရပဲ ဒီကိစ္စတွေအပေါ်မှာ ကျွန်မတို့ဆွေးနွေး နေခြင်းဖြစ်ပါတယ်” လို့ ဆွေးနွေးပွဲကိုတက်ရောက်နေတဲ့ ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက် ရေး ပါတီ(ALP) ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကပြောပါတယ်။ ပထမနေ့က နှစ်ဘက်ညှိနှိုင်းသဘောတူ ထားတဲ့ အစီအစဉ် ၈ ရပ်ကို ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ရက်နေ့မှာ စတင်ဆွေးနွေးနေကြတာပါ။ (...) ပြီးခဲ့တဲ့နိုဝင်ဘာလတုန်းက ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ် ဦးဆောင်အဖွဲ့(PPST)ဟာ ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ချင်းမိုင်မြို့မှာ စစ်ကောင်စီနဲ့ အလွတ်သဘောဆွေးနွေးဖို့ စတင် အဆိုပြု ကမ်းလှမ်းခဲ့ပေမယ့် စစ်ကောင်စီဘက်က အဲဒီအချိန်တုန်းက လက်မခံခဲ့ပါဘူး။ အဲဒီနောက် စစ်ကောင်စီဘက်ကဦးစီးကျင်းပတဲ့ ဒီဇင်ဘာ ၂၇ ရက် အခုကျင်းပနေတဲ့ နေပြည်တော်ဆွေးနွေး ပွဲအတွက် PPSTအဖွဲ့ဝင် ၇ဖွဲ့ကို ပြန်ဖိတ်ကြားခဲ့ပေမဲ့ သျှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကောင်စီ RCSS နဲ့ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ(NMSP) တို့က ဆွေးနွေးပွဲ မတက်ရောက်တော့တာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။"

[71] "" ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ် ဦးဆောင်အဖွဲ့ (PPST) အဖွဲ့ဝင်၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ EAOs (၅)ဖွဲ့၏ ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်"၊ တိုင်းရင်းသားများအဖွဲ့၊ 29 December 2022။ "ယင်းသဘောတူညီချက် (၄) ချက်တွင် ယေဘူယျအားဖြင့် အောက်ပါအချက်များပါဝင်ပါသည်။
ပါတီစုံဒီမိုကရေစဳနိုင်ငံရေးစနစ်ကို လက်ခံခြင်း

ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်တို့ကို အခြေခံသော ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ခြင်း

ပြည်ထောင်စုငြိမ်းချမ်းရေး နှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး

တရာဥပဒေစိုးမိုးရေး၊ ဒေသတည််ငြိမ်ရေး၊ ပါတီစုံဒီမိုကရေစီရွေးကောက်ပွဲများကျင်းပနိုင်ရေး၊ နှင့် လွတ်လပ်ခြင်း၊ တရားမျှတခြင်း၊ တိုက်ရိုက်စနစ်-လျို့ဝှက်မဲပေးစနစ်ဖြစ်ခြင်း၊ တစ်နိုင်ငံလုံး၌ တစ်ပြိုင်နက်တည်းဖြစ်ခြင်း ဟူသော ရွေးကောက်ပွဲစံချိန်စံညွန်းများနှင့်အညီ ဆောင်ရွက်နိုင်ရေး။
အဆိုပါ သဘောတူညီချက် (၄) ချက်အနက် (၂၀၀၈)ဖွဲ့စည််းပုံအခြေခံဥပဒေကို ပြင်ဆင်ရန် (၁၀)ချက်ပါဝင်ပြီး၊ ၄င်း (၁၀)ချက်ပါ ပြင်ဆက်မည့်စာတမ်းကို "အဆိုပြုချက် (မူကြမ်း) များအဖြစ် ထားရှိရန် နှစ်ဦနှစ်ဖက် သဘောတူခဲ့ကြပါသည်။"

[72] ပါတီစုံဒီမိုကရေစဳနိုင်ငံရေးစနစ်ကို လက်ခံခြင်း

[73] ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်တို့ကို အခြေခံသော ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ခြင်း

[74] ပြည်ထောင်စုငြိမ်းချမ်းရေး နှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး

[75] တရာဥပဒေစိုးမိုးရေး၊ ဒေသတည််ငြိမ်ရေး၊ ပါတီစုံဒီမိုကရေစီရွေးကောက်ပွဲများကျင်းပနိုင်ရေး၊ နှင့် လွတ်လပ်ခြင်း၊ တရားမျှတခြင်း၊ တိုက်ရိုက်စနစ်-လျို့ဝှက်မဲပေးစနစ်ဖြစ်ခြင်း၊ တစ်နိုင်ငံလုံး၌ တစ်ပြိုင်နက်တည်းဖြစ်ခြင်း ဟူသော ရွေးကောက်ပွဲစံချိန်စံညွန်းများနှင့်အညီ ဆောင်ရွက်နိုင်ရေး။

[72] ဒီမိုကရေစီနှင့်ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသော ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရာတွင် ဖွဲ့စည်းပုံအ ခြေခံဥပဒေ(၂၀၀၈)ခုနှစ်မှ အခြေခံကျသောပုဒ်မများကိုပြင်ဆင်နိုင်ရန် NSPNC နှင့် NMSP တို့ဆွေးနွေး (in my) (13 February 2023). “ဒီမိုကရေစီနှင့်ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အ ခြေခံသော ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရာတွင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ(၂၀၀၈)ခုနှစ်မှ အခြေခံကျသောပုဒ်မများကို ပြင်ဆင်နိုင်ရေးနှင့်နှစ်ဖက်ဆွေးနွေးလိုသည့် အဆိုပြုချက်များကို တက်ရောက်လာကြသူများက မိမိတို့၏သဘောထားများ၊လိုလားချက်များကို ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းခဲ့ကြသည်။”

[73] နိုင်ငံတော်၏ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့နှင့် မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (NMSP) ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးဆောင်သော ငြိမ်းချမ်းရေးကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ တတိယနေ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေး (in my) (15 February 2023). Archived from the original on 25 February 2023။ Retrieved on 25 February 2023။ “တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲတွင် ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးကိစ္စများ၊ မွန်စာပေသင်ကြားရေးကိစ္စများနှင့် အထွေထွေကိစ္စရပ်များ ဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီး ၃ ရက်တာ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းချက်များအရ နှစ်ဖက်သဘောတူညီချက်များ ရယူနိုင်ရန် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းကြပြီး အပြီးသတ်ရရှိလာသည့် သဘော တူညီချက်များကို အတည်ပြုလက်မှတ်ရေးထိုးကာ အပြန်အလှန် လဲလှယ်ကြသည်။”

[74] " ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်ရေးနှင့် ညီလာခံကျင်းပရေး NSPNC နှင့် NCA-S EAO (၅) ဖွဲ့ ဆွေးနွေး (in my) (27 June 2023). “၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေမှ ပြင်ဆင်လိုသောအချက်များ၊ ယခင် ဆွေးနွေးပွဲများမှ သဘောတူထားသည့် အချက်များအား အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးကိစ္စ၊ ငြိမ်းချမ်းရေး ညီလာခံကျင်းပရေးကိစ္စ၊ ဒေသတည်ငြိမ်ရေးကိစ္စနှင့် မူးယစ်ဆေးဝါးတိုက်ဖျက်ရေးကိစ္စတို့ကို အပြန် အလှန် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းခဲ့ကြကြောင်း သိရသည်။”

[75] {{Cite web|date=10 july 2023|title=မွန်ပြည်သစ်ပါတီ၏ နေပြည်တော်ခရီးစဉ်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ တွေ့ဆုံ မေးမြန်းချက်|url=https://www.facebook.com/plugins/video.php?height=314&href=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2FNMSP.Info%2Fvideos%2F1325437954717315%2F&show_text=false&width=560&t=0"|website=ပရိုင်ဍုင်မန်တၟိ|language=မန်|quote=}

[76] {{Cite web|date=10 july 2023|title=မြေပြင်လှုပ်ရှားမှုများ တွေ့လာရသည့် မွန်ပြည်သစ်တပ်များ|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2023/07/27/371945.html?fbclid=IwAR0XusDPxn4nw31lLHlz6yMMnjnHKThD25zwL12d8CXTlhgu_UFnrV4n7AA%7Cwebsite=ဧရာဝတီ%7Clanguage=ဗၟာ%7Cquote=NMSP ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည့် မကြာသေးသည့် ဇူလိုင်လ ၅ ရက်နှင့် ၆ ရက်နေ့တွင် နေပြည်တော်၌ စစ်ကောင်စီကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့နှင့် ဆွေးနွေးခဲ့ပြီး မွန်ရွာများအတွင်း NMSP တပ်များဝင်ရောက်ခွင့်ရရေး သဘောတူညီချက် တစုံတရာ ရခဲ့ခြင်း ဖြစ်နိုင်ကြောင်း ဒေါက်တာပညာ့မွန်က ဆိုသည်။ ၎င်းက “အရင်ကလည်း မွန်ပြည်သူတွေက မွန်ပြည်သစ်ပါတီကို လုံခြုံရေးပေးဖို့ တောင်းဆိုထားတယ်။ အဲဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး SAC က ခွင့်မပြုဘူး။ မွန်ပြည်သစ်ပါတီဟာ သူတို့ထိန်းချုပ်နယ်မြေကလွဲရင် သွားလာလို့မရဘူး။ အခုကျတော့ သူတို့ ဒီတခေါက် နေပြည်တော်ကို သွားပြီးတော့ SAC နဲ့ တွေ့ပြီး စစ်ရေး ၊ လုံခြုံရေး ပေးရေးဆိုတဲ့ အခွင့်အရေးတွေ တောင်းဆိုလာတယ်လို့ သုံးသပ်မိပါတယ်” ဟုဆိုသည်။}

[77] လဴ, ဗညာ (20-10-2023). (Interview). Interviewed by မိဒေဝဳဆာန်. ပရိုင်ဍုင်မန်တၟိ " https://www.facebook.com/plugins/video.php?height=314&href=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2FNMSP.Info%2Fvideos%2F3686162091704621%2F&show_text=false&width=560&t=0". Retrieved 20-10-2023. {{cite interview}}: Check date values in: |access-date= and |date= (help); Missing or empty |title= (help)

[78] "မွန်ပြည်သစ်ပါတီ(စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး)၏ ထုတ်ပြန်ကြေငြာချက်"၊ New Mon State Party - AD၊ February 14, 2024။

[79] "" width="500" မွန်ပြည်သူထံသို့ အသိပေးအကြောင်းကြားခြင်း"၊ New Mon State Party၊ February 14, 2024။

[80] Ramanya၊ Ravika။ "ပရေင်ဟီုတွဟ် ကျာ်ဇၞော်အစာ ရာဝိက"၊ February 14, 2024။

[81] "" မွန်ငြိမ်းချမ်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့၏ ထုတ်ပြန်ချက်"၊ Than Lwin Times၊ 10 October 2022။ "မွန်ပြည်သစ်ပါတီကနေ ခွဲထွက်ထားတဲ့ မွန်ငြိမ်းချမ်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဟာ စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ လက်တွဲပြီး ဌာနေ ပြည်သူ့စစ်အဖြစ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမယ်လို့ အောက်တိုဘာလ (၁၀) ရက်နေ့မှာ ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်ပါတယ်။ မွန်ငြိမ်းချမ်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ကတော့ မွန်ပြည်နယ်အတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုအန္တရာယ်တွေကို ကာကွယ်ဖို့အတွက် ပြည်သူ့စစ်အဖြစ် ပြောင်းလဲ ဆောင်ရွက်ရတာလို့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်မှန်သမျှကို ပြတ်သားစွာကန့်ကွက် ရှုတ်ချပြီး ပြည်သူတွေရဲ့ နေ့စဉ် လူမှုဘဝအေးချမ်း တည်ငြိမ်ရေးအတွက် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားမယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။"

[82] မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (MSFC) အကြောင်း. Open (November 15, 2023). “နွေဦးတော်လှန်ရေးကာလအတွင်း ထူထောင်ခဲ့သည့် မွန်ပြည်ကြားကာလ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကော်မီတီ (Mon State Interim Coordinating Committee-MSICC) အနေဖြင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက် အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီတွင်လည်းကောင်း၊ အမျိုးသားညီညွတ် ရေးအစိုးရတွင်လည်းကောင်း တက်တက်ကြွကြွပါဝင်ခဲ့ပေသည်။ ပထမအကြိမ်ပြည်သူ့ညီလာခံတွင် ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီပဋိညာဉ် အစိတ်အပိုင်း(၁) နှင့် အစိတ်အပိုင်း (၂) တို့အား အတည်ပြုလိုက်ပြီဖြစ်သည့်အတွက် MSICC အနေဖြင့် ပဋိညာဉ်ပါ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ၏ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်အခွင့်အရေးနှင့် မိမိပြည်နယ် အတွင်း အာဏာ (၃)ရပ် တည်တန့်ရေးအတွက် လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ရမည့်တာဝန် အများအပြားရှိနေသည့် အတွက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကော်မီတီအဆင့်မှ ပြည်နယ်ဖက်ရယ်ကောင်စီအဆင့်သို့ တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းကာ ပဋိညာဉ် (၂) ရပ်စလုံးအား အကောင်အထည်ဖော်သွားမည်ဖြစ်သည်။”

[83] Rehmonnya Institute for Civic Engagement - RICE (July 1, 2023). " ခေတ်သစ် ကရင်နီပြည် အစိုးရ နှင့် မွန်နိုင်ငံရေးရေချိန် (Report). Open. p. 4. Retrieved July 2, 2023. ပေါက်ကြားလာသော သတင်းအရင်းအမြစ်တစ်ခုအရ (KNU) ဒုစစ်ဉီးစီးချုပ် ဘောကျော်ဟဲ ဦးဆောင်၍ တပ်မှူးများညီလာခံတစ်ရပ်ကို ခေါ်ယူကျင်းပခဲ့ပြီး ထိုညီလာခံမှ တပ်မဟာ(၈)ကို တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြောင်း RICE သုတေသီတစ်ဦးက စုံစမ်းသိရှိထားသည်။ KNU/KNLA ၏ တပ်မဟာ(၆) လက်အောက်ခံ တပ်ရင်း (၂၇)၊ တပ်ရင်း (၂၈) နှင့် တပ်ရင် (၂၉) တို့ ကို လည်းကောင်း၊ ယင်အပြင် အင်အား ၅၀၀ နီးပါခန့်ရှိသော ကျားဖြူစစ်ကြောင်း၊ ဒေါနစစ်ကြောင်း၊ နဂါးနီစစ်ကြောင်းနှင့် တောင်ညိုစစ်ကြောင်းတို့ကိုလည်းကောင်း တပ်မဟာ(၈) လက်အောက်ခံအဖြစ် ထည့်သွင်းဖွဲ့စည်း သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။ တပ်မဟာ(၈)၏ ယာယီတပ်မဟာမှူးအဖြစ် တပ်ရင်း(၂၇) ၏ တပ်ရင်းမှူး ရန်နိုင် (ခ) နယ်ဒါထူးက တာဝန်ယူသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြပါရှိသည်။ {{cite report}}: Check |author-link= value (help); External link in |author-link= (help)

[mynow-84] ၈၄.၀ ^၈၄.၁ ရယ်, စော (October 2, 2024). KNDF တပ်ဖွဲ့ဝင် ပြောပြတဲ့ ရှမ်းမြောက်စစ်ပွဲအတွေ့အကြုံ. Open.

[85] "" ဂကောံရပ်လွဟ်မွဲဂကောံ အာတ်မိက်လဝ်သြန်ကွာန်၊ ညးဒးညးဒုင်ရဟာ ညးဇၞော်ကွာန်ဟီု"၊ Kaowao News Group၊ 3 June 2023။ "“ပရူဏံ ဗော်ဍုင်မန်တၟိကီု လပါ်အလဵုအသဳကီု ပိုဲလဴစလဝ်တုဲ ညးတံတီမံင်ရ၊ ညးဒးညးဒုင်ကေတ်တ်ရဟာ ဟွံမင်မွဲရံင်စံင်ညးသ္ကံရဟာ ပ္ဍဲကဵုပွိုင်ဍုင်ရေဝ်သၠုင်ကျာကီု ရေဝ်သၟဝ်ကျာကီု ဂကောံပၠန်ဂတးမွဲက္ဍိုပ် ရေးပြောက်ကျား YGS ဂှ် ဇၟာပ်ဥက္ကဌကွာန် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးကွာန်ဂှ်တှ်ေ ဍေံအာတ်ဓရင်လဝ်သြန်” ညးဇၞော်ကွာန်မွဲဟီုရ။ ဆဂး လ္တူပရေင်ဏံဒဒှ်နွံဗီုလဵု နူဌာန်ပရိုင်ကဴဝဴ သ္ပဒတန်ဟွံဂွံဏီ။ အကြာဏံ ဂကောံရပ်လွဟ်လဵုဟွံတီ အာတ်မိက်လဝ်သြန်ကု ညးဇၞော်ကွာန်ပါင်မ္ရဵု(ပါင်မဟေဝ်) ၄၀၀ ကိုဋ်နွံမံင်တုဲ ဂွံဗၠးဘဲလမျီုဂှ် ဥက္ကဌကွာန်ဒးဂြိပ်ပါဲအာမွဲဒၞာဲရဂှ် ရဲကွာန်မွဲတၠ ဟီုရ။ ပြည်သူ့စစ်တြေံ နာဲပါန်ယှိုဲ ရဲကွာန်သၞေဟ်ကာ (ဍုင်ရေဝ်သြင်မွဲလပါ်တေံ) ဂျောန် ၂ နူတနေံဗတမ် ၇ နာဍဳ အဃောကလေင်စဴသ္ရိ တိတ်ကၠုင်နူခုင်ဝေင်ဘိလိယက်ဂှ် ဒးဒုင်ပန် ၄ လစုတ်တုဲ ချိုတ်လဝ်ဒၞာဲဂှ် ဂွံပရိုင်ရ"

[nmsp-86] ၈၆.၀ ^၈၆.၁ ^၈၆.၂ "" ကမ်းနီ နှင့် အနီးတဝိုက်ရှိ ကျေးရွာများ မီးရှိူ့ခဲ့ရသည့် ဖြစ်စဉ်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်"၊ ခရိုင်အလုပ်အမှုဆောင် ကော်မတီ သထုံခရိုင် မွန်ပြည်သစ်ပါတီ၊ 29 January 2023။

[imna2-87] ၈၇.၀ ^၈၇.၁ ^၈၇.၂ "တိုက်ပွဲ နှင့် အုပ်ချုပ်ရေးမှုးအိမ်တို့ အား မီးတင်ရှို့ မှုကြောင့် ကမ်းနီအပါအဝင် မွန်ရွာ (၉) ရွာမှ ရွာလုံးကျွတ် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေရ"၊ လွတ်လပ်သော မွန်သတင်းအေဂျင်စီ၊ 26 January 2023။ "“အိမ်မီးလောင်ဖြစ်စဥ်က သူတို့ပြောတဲ့ ဒလန်ဆိုတဲ့အိမ်ကို ကရင်က မီးရှို့ရာကနေ ဒလန်မဟုတ်တဲ့အိမ်တွေကို မီးကကူးစက်သွားပြီး လောင်ကုန်တာ၊ အားလုံး အိမ် ၂၄ လုံးလောင်သွားတယ် ကမ်းနီမှာ ပြီးတော့ လက်နက်ကြီးကျပြီး လောင်သွားတာက ၂ လုံး၊ ဒီမနက်မှာက ညောင်ရိပ်သာမှာ နေအိမ်တွေ မီးလောင်တယ်” ဟု ဒေသခံတစ်ဦးက ပြောသည်။"

[88] "" ကရေင် ပဳဒဳအေပ် စံင်သ္ၚိၝောအ်မၞိဟ်ကွာန်"၊ Talagoon Nāradahongsā၊ 26 January 2023။ "တ္ၚဲဏံ (၂၆-၀၁-၂၀၂၃) ဒပ်ကရေင်ကေုာံပဳဒဳအေတ်တအ် ထပ်လုပ်စံင်သ္ၚိၝောံမၞိဟ်ကွာန်တုဲ ကောန်ကွာန်သှ်ေသၟေဟ်တအ် နွံတဴဒၟံင်ပ္ဍဲကွာန်တေံ လုပ်ပြာ်ပလိုတ် ဍေံတအ်ဟွံကဵုအခေါင်ပလိုတ်ရ။ သ္ၚိကရပ် ဇိုင်သ္ၚိတူဂှ် ဍေံတအ် စကာပက်ဍာ်ရ ဂွိင်သ္ၚိတၞဟ်တူဗက်အာ ဂွံအခေါင်ဆၜိုတ်ဏံရ။"

[89] "" ကရေင် ပဳဒဳအေပ် စံင်သ္ၚိၝောအ်မၞိဟ်ကွာန်"၊ Ka Thi၊ 26 January 2023။ "ရပ်ကျေးအုပ်ချုပ်ရေးမှူးအိမ်မှပစ္စည်းတွေကိုကားနဲ့အပြည့်သယ်ပြီးအိမ်အားမီးရှို့လိုက်သည်ဟုရွာသားများမှပြောကြားနေခြင်း"

[90] "" ဂကောံရီုဗင်ဘဲပၞာန် ပွိုင်ဍုင်ကအ်ကြိက်"၊ အအာ၊ 26 January 2023။ "ခမဳသၚ် ကေုာံ ဒကာ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကအ်ကြိက်တံ ကောံဓရီုပ္ဍဲဘာကွာန်ကအ်ဂူတုဲ (၂၅-၁-၂၉၂၃)ဂှ် ရန်တၟံကဵုဂွံဗိုၚ်ရီုဗၚ်ညးပါဲဒဴဘဲပၞာန်တံတုဲ ပံက်လဝ်ဂကောံဂကောံရီုဗၚ်ဘဲပၞာန်ရ"

[91] "" ပၞာန်ၜါလပါ်တအ် ဆုတ်ပါဲတိတ် နူကဵုကွာန်ကအ်ဗိုတ်"၊ ရာမညဌာနဳ၊ 27 January 2023။ "ပၞာန်ၜါလ္ပာ်တအ် ဆုတ်ပဲါတိတ်နူကဵု ဒေသကွာန်ကအ်ဗိုတ်(ကာန်နဳ) ယျ မၞိဟ်တြုံတြုံတအ် ယောန်ကလေၚ်စဴကၠုၚ်ကွာန်ညးတအ် သိုက်သိုက်ယျ။ စိုတ်ဖေက်လုပ်မံၚ်တုဲ ကဵုမံၚ်ပရိုၚ်ညးကအ် ပရိုၚ်ဟွံဍာံတုဲ မွဲဏှမွဲဏှ ဒးဂြိပ်မံၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုအလန်ရ။ ပရိုၚ်ဒဒှ်ဍာံဂှ် ပိုဲတအ် ဘိုၚ်ပလံၚ်ကဵု ညးတအ်ညိ။"

[92] "" ဒြပ်ရတ် ဒးဒုင်ကၠတ်ဂၠံက်"၊ Ka Thi၊ 27 January 2023။

[93] "" ခေါဇာမြို့မြန်မာစစ်တပ်မှ လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုကြောင့် အမျိုးသမီးတစ်ဦး ဦးခေါင်းထိမှန်ပွဲချင်းပြီးသေဆုံး"၊ Kaowao News Group၊ June 16, 2023။ "ယနေ့ ဇွန် ၁၆ ရက် မွန်းလွဲ ၃ နာရီခွဲအချိန်ခန့်တွင် ခေါဇာမြို့အခြေစိုက် ခလရ(၃၁) မှ ပစ်ခတ်လာသော လက်နက်ကြီးတစ်လုံး မြို့၏အနောက်ဘက်အရပ်ရှိ ဝင်းတမော့(ကျောက်အိုင်) ရွာနေ မိဌေးကြည် အသက် (၄၀) နှစ် နိုင်အောင်၊ မိလှတို့၏သမီး ဦးခေါင်းထိမှန်၍ ပွဲချင်းပြီးသေဆုံးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။"

[94] "" ရေးမြို့နယ်၊ ဒူးယားကျေးရွာ မြို့ဟောင်းသုဿာန်တွင် ပစ်ခတ်မှုများဖြစ်ပွားခဲ့ရာ အမျိုးသားတစ်ဦး သေဆုံးပြီး၊ အမျိုးသမီးတစ်ဦး ကျည်ထိမှန် ဒဏ်ရာရရှိ"၊ Kaowao News Group၊ June 26, 2023။ "ဇွန်လ (၂၂) ရက် နံနက် (၁၀) နာရီအချိန်ခန့်ကလည်း ရေးမြို့နယ် လမိုင်းမြို့နေ ဒေါ်ခင်စန်းကြွယ် ဆိုသူ အမျိုးသမီးတစ်ဦးကိုလည်း ရေးဘီလူးအဖွဲ့က လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သေးကြောင်း သိရသည်။"

[95] "" ဌာနရုင်အလဵုအသီ နွံမံင်လ္တူဍုင်လၟိုင်တံဂှ် သ္ဒးဆုဲပြံင်ထောံပ္ဍဲလ္တူဍုင်ရေဝ်"၊ Kaowao News Group၊ June 26, 2023။ ""ဌာနပရေင်ထတ်ယုက်မွဲရ ပံက်လဝ်တုဲတှ်ေ ရုင်သှ်ေတံဂှ်ကၟာတ်လဝ်ဖအိုတ်ရ ဆေင်စပ်ကဵုပရေင်ကေမၠာန်တံဂှ် ပြံင်ကၠောန်မံင်ပ္ဍဲဍုင်ရေဝ်အိုတ်ယျ ရဲကမၠောန်အလဵုအသဳ(၀န်ထမ်း)တံစဂှ်လေဝ် ဒးဆုဲပြံင် ဒးအာတိုန်ကၠောန်မံင်ပ္ဍဲဍုင်ရေဝ်တေံဖအိုတ်ရ သာ်ဏံညးတံဟီုရ။ ရုၚ်တၞးကောန်ဍုင်(မှတ်ပုံတၚ်)လ္တူဍုင်လၟိုင် ကၟာတ်လဝ်တုဲ တုဲကၠုင် ဂိတုဂျောန် စၟတ်တ္ၚဲ (၂၂)တေံလေဝ် ဂကောံလကိုဟ်တံ ဟိုတ်နူပန်ထောံနကဵုလွဟ်တုဲ မၞိဟ်ဗြဴ ညးမရေင်တၠုင် ကၠောန်မံင်ကဵု တၞးကောန်ဍုၚ်(မှတ်ပုံတင်) မွဲတၠ အိုတ်အာလမျီုဒးချိုတ်အာ နွံမံင်ကီုရ " ရုင်ဌာနတံ ဟိုတ်နူဒးကၟာတ်လဝ်တုဲ ဒးအာကၠောန်မံင်ပ္ဍဲဍုင်ရေဝ်တေံဂှ် ဟွံပြေပြံင်ရ ဒးအာဒးကၠုင်မံင်တံဂှ်လေဝ် စိုပ်မံင်ကဆံင် ဟွံဂံင်ဖျေံစိုတ်တံ ဒှ်မံင်ရ" သာ်ဏံ ညးဒေသဍုင်လၟိုင်တံဟီုရ။"

[96] "" ညးတာလျိုင်တြးပၟတ်လလဳ SMD ဒဵုကြေင် ဂကောံ KNU/PDF ကော်ဏာအာတ်မိက်လဝ်သြန်အကံက်"၊ Kaowao News Group၊ June 26, 2023။ "သွက်ဂွံကေတ်သြန်အကံက် အထံက်ပင်ဂးတုဲ ဂကောံ KNU/PDF တံ ကော်ဏာအာတ်မိက်လဝ်သြန် ကုညးတာလျိုင် မာန်နေဂျာတြးပၟတ်ဓါတ်လလဳ Southern Myanmar Development-SMD မွဲတၠ ကေုာံ သီုရဲရပ်စရင်သြန် ၂ တၠတံ နူကဵုရုင်ကမၠောန် သၞေဟ်ပြင်ဗ္တဳ ကွာန်ဒဵုကြေင် ပ္ဍဲဂျောန် ၂၄ အခိင်သဝ်တ္ရဲဂှ် ဟွံကလေင်ဗၠးစဴဏီ ဂွံပရိုင်ရ။"

[97] "" မြန်မာစစ်တပ်အဖွဲ့စုံစစ်ကြောင်းနှင့် KNU/PDF တို့ နှစ်ကရင်ရဲစခန်းတွင် ၄ နာရီကြာခန့်တိုက်ပွဲဖြစ်ပွား၊ စစ်ရဟတ်ယာဥ် လာရောက်ပစ်ကူပေး၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာသေဆုံးမှုများ အတည်မပြုနိုင်သေးဟုဆို"၊ Kaowao News Group၊ June 25, 2023။ "ယနေ့နေ့လည်ပိုင်းက နှစ်ဖက်အပြန်အလှန်တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေစဥ်အတွင်း အမတ ၃၁၇ ဝယ်ဖယ်အခြေစိုက် အမြောက်တပ်ရင်းမှ ပစ်ခတ်လာသော လက်နက်ကြီးတစ်လုံး နေအိမ်တစ်အိမ်ထိမှန်သဖြင့် အိမ်သား ၄ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိပြီး မိန်းခလေးတစ်ဦးသေဆုံးခဲ့ကြောင်း လူနာယာဥ်ပို့ဆောင်နေသော နှစ်ကရင်ပရဟိတအသင်းဝင်တစ်ဦးက ပြောသည်။ ၄င်းက “လေယာဥ်မလာခင် အမြောက်တပ်က လက်နက်ကြီးကျလာတယ် အဲဒီအိမ်က အသက် ၁၆ နှစ်သမီး ပွဲချင်းပြီးသေတယ်၊ သားယောကျ်ား ဒဏ်ရာပြင်းထန်၊ အဖေက ဒူးခေါင်းရိုးကျိုး၊ အမေလည်းဒဏ်ရာရ၊ ကျန်တဲ့နေရာတွေ တိုက်ပွဲဖြစ်တဲ့နေရာ လေယာဥ်ဗုံးထိတဲ့နေရာ ပစ်ခတ်တဲ့နေရာမှာ လူတွေထိခိုက်သေဆုံးတာ အများကြီးရှိနိုင်သေးတယ် လောလောဆယ် သတင်းမရသေးဘူး” ဟု ပြောသည်။"

[98] "" ရေးမြို့နယ်၊ ဒူးယားကျေးရွာ မြို့ဟောင်းသုဿာန်တွင် ပစ်ခတ်မှုများဖြစ်ပွားခဲ့ရာ အမျိုးသားတစ်ဦး သေဆုံးပြီး၊ အမျိုးသမီးတစ်ဦး ကျည်ထိမှန် ဒဏ်ရာရရှိ"၊ Kaowao News Group၊ June 26, 2023။ "ရေးမြို့နယ်၊ ဒူးယားကျေးရွာအုပ်စု၊ မြို့ဟောင်းသုဿာန်တွင် ယနေ့မွန်းလွဲပိုင်းအချိန်က နာရေးပို့ဆောင်စဉ် ပစ်ခတ်မှုများဖြစ်ပွားခဲ့ရာ အမျိုးသားတစ်ဦး သေဆုံးပြီး၊ အမျိုးသမီးတစ်ဦး ကျည်ထိမှန် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း ဒေသခံများထံမှ သိရသည်။ ယနေ့ ဇွန်လ (၂၆) ရက် အဆိုပါ ပစ်ခတ်မှုအတွင်း သေဆုံးခဲ့သည့် အမျိုးသားမှာ မြို့ဟောင်းကုန်းရပ်နေ အသက် (၆၄) နှစ်အရွယ် ဦးစိုးအောင် ဆိုသူဖြစ်ပြီး၊ သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခံရသည့်အတွက် လည်ပင်းဝဲဘက်ကျည်ဖောက်ဝင်ဒဏ်ရာ (၁) ချက်၊ မေးစေ့ အောက်ကျည်ဖောက်ဝင်ဒဏ်ရာ (၁) ချက်၊ ဝဲ/ယာရင်အုံ ကျည်ဖောက်ထွက်ဒဏ်ရာ (၄) ချက်၊ ဝဲခါး ကျည်ဖောက်ဝင်ဒဏ်ရာ (၁) ချက်၊ ကျောကုန်းကျည်ဖောက်ဝင်ဒဏ်ရာ (၃) ချက်၊ ယာပေါင်ကျည်ဖောက် ဝင်ဒဏ်ရာ (၁) ချက်တို့ရရှိခဲ့ကာ အခင်းဖြစ်ရာ နေရာ၌ပင် သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ဒေသခံတစ်ဦးက ပြောကြားသည်။"

[99] "" သံဖြူဇရပ် - ရေး ကားလမ်းတွင် ခရီးသည်တင်မှန်လုံယာဉ်တစ်စီးပေါ်မှ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်ဆိုသည့် ရဲအသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများအား KNU/KNLA/PDF ပူးပေါင်းအဖွဲ့မှ သိမ်းဆည်း မီးရှိူ့ခဲ့"၊ Kaowao News Group၊ June 27, 2023။ "KNU/KNLA/PDF ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့မှ ရေးမြို့နယ်၊ ဘေးလမိုင်းရွာအနီးရှိ သံဖြူဇရပ် - ရေး ကားလမ်းတွင် စစ်ဆေးနေစဥ် ရွှေစင်စင်္ကြာခရီးသည်တင်ကားဖြင့် တင်ဆောင်လာသည့် ရဲအသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့ကြောင်း၊ ထိုသို့ သိမ်းဆည်းရမိသည့် ရဲအသုံးအဆောင် ပစ္စည်းများအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်ထားသည်။"

[100] "" ခေါဇာမြို့အနီးတဝိုက်ရှိ ဥယျာဉ်ခြံများအတွင်း နေထိုင်ခြင်းမပြုရန် စစ်ကောင်စီတပ်မှ လိုက်လံကြေငြာခဲ့"၊ Kaowao News Group၊ July 1, 2023။ "ရေးမြို့နယ် ခေါဇာမြို့အနီးတဝိုက်ရှိ ရော်ဘာ၊ ကွမ်းသီး၊ ဒူးရင်း၊ ကွမ်း အစရှိသော နှစ်ရှည် နှင့် ဥယျာဉ်ခြံများအတွင်း နေထိုင်ခြင်းမပြုရန် စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ ခလရ - ၃၁ တပ်မှ ဇွန်လ (၃၀) ရက် မွန်းလွဲပိုင်းက အသံချဲ့စက်ဖြင့် လိုက်လံကြေငြာခဲ့ကြောင်း ဒေသခံများ၏ ပြောကြားချက်များအရ သိရသည်။"

[101] " width="500" ပရေင်ပန်ပှော် ပ္ဍဲဒေသပွဳပွူ ကွာန်ၜါသွာင် ပွိုင်ဍုင်ကျာ်မြဟ်ဂှ် ညးဒေသတအ် ဒးဒုင်ကၟာတ်လဝ်ဂၠံင်. Open (November 13, 2022).

[102] " ဌာနဒုင်တဲ ညးပါဲဒဴဘဲပၞာန် ဘာလွဳမာန်ရတ်မန်. Open (November 22, 2022). “ပ္ဍဲဒၞဲါဌာနဒုင်တဲညးပါဲဒဴဘဲပၞါန် ဘာလွဳမာန်ရတ်မန် ဍုင်ကၟာဝက်ဂှ် မၞိဟ်လဵုဟွံရုဲ ကွာန်လဵုဟွံရုဲ ကၠုင်ဇူဒီုမာန်ကီု ၊ ဟိုတ်နူဒှ်မံင်အခိင်ဥတုၜိုဟ်ဂံက်တုဲ နွံပၟိက်မံင်ကဵု ယာတ်လ္တက်ကီု ၊ ပြဟ်ဟ်ဏံ ပ္ဍဲဌာနဒုင်တဲညးပါဲဒဴဘဲပၞါန် ပ္ဍဲဘာလွဳမာန်ရတ်မန် ဍုင်ကၟာဝက်ဂှ် ညးပါဲဒဴဘဲပၞါန် နွံဒၟံင် (၆၀) တၠပြင်င်ကီုရောင် ဂွံတီကေတ်ရ။”

[103] " ကင်မင်ဒဒန်ၜဳအတ္ထရံ (ၜဳကဍတ်) ထီုပ္ကဴမၠဵု ဒဒုင်ဗတိုက်တုဲ ကတဵုဒှ်ပရေင်ပန်ပှော်. Open (November 27, 2022). “ပ္ဍဲဂိတုကထိုန် (၁၅) မံက် အခိင်လဒေါဝ်တ္ၚဲ ၜိုတ် (၁၂) နာဍဳဂှ် ကင်ပၞါန်ဗၟာ မင်ဒဒန်ၜဳအတ္ထရံ (ၜဳကဍတ်) ထီုပ္ကဴမၠဵု ပွိုင်ဍုင်ကျာ်မြဟ် ဒဒုင်ဗတိုက်တုဲ ပရေင်ပန်ပှော်ကတဵုဒှ်လဝ်ရောင် ညးဒေသဂှ်ဟီုရ။ ပရေင်ပန်ပှော်ဏံဂှ် နူလပါ်ပၞါန်ကရေင်ကဵုဒပ်ပံင်ကောံတအ် လုပ်ဗတိုက် ကင်ပၞါန်ဗၟာ မင်ဒဒန်ၜဳအတ္ထရံ (ၜဳကဍတ်) ထီုပ္ကဴမၠဵုတုဲ ပရေင်ပန်ပှော်ကတဵုဒှ်အာ ၜိုတ်(၂၀)မိနေတ် ရောင် ဟီုရ။ ဟိုတ်နူပရေင်ပန်ပှော်ဏံဂှ် နူလပါ်ပၞါန်ဗၟာတအ် ကလေင်ထပ်ဗပေင်လဝ်ဒြဟတ်ပၞါန်တုဲ ထပ်ကလေင်ပန်ဘမံင်ကဵုလွဟ်နွံရောင် ဟီုရ။ အသိင်ပရေင်ပန်ပှော် လပါ်ကွာန်ၜါသွာင် ကွာန်မတေဲတေံဂှ် လပါ်ဒေသဒဵုသာဲဏံလေဝ် ပၞါန်ကရေင်ကဵုဒပ်ပံင်ကောံတအ် ချဳဒရာင်မံင် လပါ်ရုင်စက်တိဗဳလာတ် MCL ဂှ် နူပၞါန်ဗၟာတအ် ပန်ပလံင်နင်မံင်လွဟ်ဇၞော်တုဲ ညးဒေသကွာန်ကအ်ဒုန်ကအ်ပၞဟ်တအ် ဒးပဲါဓလေတ်မံင်ဘဲပၞါန်နွံရောင် ဟီုရ။”

[104] "" ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ဇက်ကေတ်ဏာ ကပေါတ် သုင်စောဲသ္ၚိ ညးဒေသကျာ်မြဟ်တအ် ဗွဲမဂၠိုင်ဂၠင်နွံ"၊ Independent Mon News Agency၊ 29 December 2023။ "ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် ကေတ်ဏာကပေါတ် ဒြပ်ရတ်ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲကွာန်မတေဲဂှ် ဒဒှ်ဍာံဍာံရဟာ သၟာန် ကေတ်အဆက် ကောန်ကွာန်မတေဲ မွဲတၠဂှ် ဂလာန်တၠဂုဏ်အ္စာ ဂုဏ်အဇ္ဇ ဟီုဏာဂှ် ဒှ်ဂလာန်ဍာံဍာံရရောၚ် ညးဒေသ မွဲတၠ ဟီုကၠုင်သာ်ဝွံရ။ “ဂလာန်ဂုဏ်အ္စာ အဇ္ဇ ဟီုဏာဂှ် ဍာံမံၚ်ရ၊ ဂကောံရပ်လွဟ်လ္ပာ်တေံ ကၠုၚ်လေဝ် ၜိုတ်ဍေံကေတ်ဂှ် ကေတ်ဏာ ဆဂး လ္ပာ်တေံဂှ် ကဵုကာဟွံသေၚ်ဍေံကေတ်ဏာ ဆညိညရ၊ ဒပ်ပၞာန်ကၠုၚ်ကဵုကာဂွံ နွံသီုကာဂှ် ဇက်ကေတ်ဏာကပေါတ် ဒြပ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် သက်ဟီုဟွံမွဲရ။ ကပေါတ်ဒြပ်ရတ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် လေၚ်ဒိုက်အာအိုတ်ရ” သာ်ဏအ် ညးဒေသမွဲတၠ ဟီုထ္ၜးရ။ ကပေါတ်ဒြပ်ရတ်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် ကေတ်ဏာဂှ် မပ္တံကဵု ကဠာဍာ်ဂံက်ဂံက်၊ ခုၚ်ဂဇအ်၊ ခုၚ်သတဳ၊ ကွဳလိုန်ဓါတ် ကပေါတ်သုၚ်စောဲပ္ဍဲသ္ၚိနာနာဂှ် နူကဵုဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် ဖ္ဍိုက်ကေတ်ဏာအဓမ္မတုဲ ကွာန်တၟံဗြဴဂှ် မွဲအရာပ်၊ ကွာန်မတေဲဂှ် ဒးလဝ် သီုအလုံမွဲကွာန်ရောၚ် ညးဒေသဂှ် သ္ဂးရ။ စပ်ကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဒးဒုၚ်မံၚ်ဘဲပေါဲပၞာန် က္တဵုဒှ်မံၚ်ဒဒိုက်တ္ၚဲဏံဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကီု၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူမန် မှာဇန် ခမဳသၚ် သွာၚ်နာနာ တာလျိုၚ်နွံမံၚ်ရောၚ်ဂှ်လေဝ် ညးဒေသတအ်ကီု ညးရီုဗင်ဒၟံင်ကုညးဒဴပၞာန်တအ်ကီု ဟီုဂးမံင်အိုတ်ရ။ ဒေသၜါသွာင်ဝွံ စတမ်နူတနေံတေံ ဒဳဇြေမ်ဗာ ၂၈ ဂှ်တုဲ ပေါဲဗ္တိုက်အကြာဒပ်ပၞာန်ကရေင် ပံၚ်တောဲတအ်ကဵု ဒပ်ပၞာန် ဗၟာတအ် က္တဵုဒှ်ပၠန်တုဲ မကမ်လွဟ်အမၠံက်ဒတုံစှ်ေလဝ် အကြာစမြိုၚ်သ္ၚိ၊ စမြိုၚ်ဘာနွံဂှ်ရ သ္ရိဒၟံင်ညးဍုင်ကွာန်ဒေသတအ် လီုသရိုဟ်လီုလာ်အာလဝ်နွံရောၚ် အတိုင်ညးဒေသတအ် လဴနင်လဝ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။ ဒေသကွာန်တၟံဗြဴ ကွာန်မတေဲ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်မြဟ် ကွာန်မွဲဒမြိပ်ကွာန်ဆက်စပ်ဗၞတ် (၇)ကွာန်ဝွံ တုဲကၠုၚ်ဂိတုနဝ်ဝေမ် ဗာ ၁၀ တုဲကၠုၚ်တေံ ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဂကူကရေင် ပံၚ်တောဲတအ် လုပ်ပန်ပှော် ဗဒိုပ်ကံၚ်သဳပၞာန် ဒၞာဲဒဒန်ၜါသွာၚ်ဂှ်တုဲ နူအခိၚ်တေံ စဵုကဵုလၟုဟ် ညးဍုၚ်ကွာန်မၞုံပ္ဍဲဒေသကွာန်မွဲဒမြိပ်ဂှ် ဒးဂြိပ်ဒဴမံၚ်ဘဲပၞာန်ဖိုဟ်ရ။"

[105] "" ကရပ်ဘာစှ်တန် ပ္ဍဲဍုၚ်ကၟာ၀က် ဟိုတ်နူမခတိုဟ် ခတိုဟ်တုဲ ဂကောံဒပ်မၚ်ကွာန်(ပြည်သူစစ်)မွဲတၠချိုတ်အာတုဲ မွဲတၠဂှ်ဒးအာ၀ပ်"၊ Kaowao News Group၊ June 23, 2023။ "ဂိတုဂျောန် စၟတ်တ္ၚဲ ၂၂ အခိၚ်ၑိုတ်(၃)နာဍီကလေၚ်ပြၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ကၟာ၀က် ကရပ်ဘာစှ်တန်ပ္ဍဲတာဲကၚ်ဂီုကၠီုဂှ် ဟိုတ်နူမခတိုဟ် ခတိုဟ်အာတုဲ ဒပ်မၚ်ကွာန်(ပြည်သူစစ်) ချိုတ်အာမွဲတၠ ဒးအာ၀ပ်မွဲတၠနွံဂှ် ညးတေံသမွဲတၠဟီုလ၀်ကဵုဋ္ဌာန်ပရိုၚ်ကဴ၀ဴနွံ ဂွံတီကေတ်ရ၊"

[106] "မိုင်းခွဲဖျက်ဆီးခံရသည့် ကျုံအိတ်တံတားအား စစ်ဆေးရန် သွားရောက်ခဲ့သည့် ဌာနဆိုင်ရာ ၃၀ ဦးနီးပါး ပစ်ခတ်ခံရပြီး ထိခိုက်သေဆုံးမှုများရှိခဲ့"၊ Kaowao News Group၊ June 29, 2023။ "ယနေ့ နံနက် (၄) နာရီခွဲအချိန်ခန့်က ရန်ကုန် - မော်လမြိုင်ကားလမ်း သထုံမြို့နယ် နှင့် ဘီးလင်းမြို့နယ်ကြားရှိ မိုင်းခွဲဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသည့် ကျုံအိတ်တံတား အား စစ်ဆေးရန် သွားရောက်ခဲ့သည့် ဌာနဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူများအားလက်နက်ကိုင်များမှ ပစ်ခတ်ခဲ့သည့်အတွက် ဝန်ထမ်း ၃၀ ဦးနီးပါး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိကာ သေဆုံးမှုများ ရှိခဲ့ကြောင်း လူမှုကူညီကယ်ဆယ်ရေး အဖွဲ့များ ထံမှ သိရသည်။ KNU/PDF ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့က ယနေ့နံနက် ၈ နာရီမထိုးခင်မိနစ်ပိုင်းအလိုတွင် Drop Bone (၅)လုံး လာရောက်ကြဲချ တိုက်ခိုက်သဖြင့် မြန်မာစစ်တပ်မှ ၁၂ ဦးထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိပြီး အရာရှိငယ်တစ်ဦးမှလွဲ၍ ကျန် မစိုးရိမ်ရဒဏ်ရာ၊ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် ၉ ဦး မစိုးရိမ်ရဒဏ်ရာ၊ ထွေ/အုပ် ( ၂) ဦး အားလုံး မစိုးရိမ်ရ ဒဏ်ရာ မီးသတ် ၃ ဦး မစိုးရိမ်ရ ဒဏ်ရာ၊ ရွှေသံလွင် ဝန်ထမ်း (၂) ဦး ဒဏ်ရာမစိုးရိမ်ရ စုစုပေါင်း ၂၈-ဦး အသီးသီး ဒဏ်ရာရရှိပြီး သထုံခရိုင်ပြည်သူ့ ဆေးရုံသို့ ပို့ဆောင်ထားရှိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။"

[111] ပါတီစုံဒီမိုကရေစဳနိုင်ငံရေးစနစ်ကို လက်ခံခြင်း

[112] ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်တို့ကို အခြေခံသော ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ခြင်း

[113] ပြည်ထောင်စုငြိမ်းချမ်းရေး နှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး

[114] တရာဥပဒေစိုးမိုးရေး၊ ဒေသတည််ငြိမ်ရေး၊ ပါတီစုံဒီမိုကရေစီရွေးကောက်ပွဲများကျင်းပနိုင်ရေး၊ နှင့် လွတ်လပ်ခြင်း၊ တရားမျှတခြင်း၊ တိုက်ရိုက်စနစ်-လျို့ဝှက်မဲပေးစနစ်ဖြစ်ခြင်း၊ တစ်နိုင်ငံလုံး၌ တစ်ပြိုင်နက်တည်းဖြစ်ခြင်း ဟူသော ရွေးကောက်ပွဲစံချိန်စံညွန်းများနှင့်အညီ ဆောင်ရွက်နိုင်ရေး။

[၁]

[၂]

[၃]

[၄]

[၅]

[၆]

[၇]

[၈]

[၉]

[၁၀]

[၁၁]

[၁၂]

[၁၃]

[၁၄]

[၁၅]

[၁၆]

[၁၇]

[၁၈]

[၁၉]

[၂၀]

[၂၁]

[၂၂]

[၂၃]

[၂၄]

[၂၅]

[၂၆]

[၂၇]

[၂၈]

[၂၉]

[၃၀]

[၃၁]

[၃၂]

[၃၃]

[၃၄]

[၃၅]

[၃၆]

[၃၇]

[၃၈]

[၃၉]

[၄၀]

[၄၁]

[၄၂]

[၄၃]

[၄၄]

[၄၅]

[၄၆]

[၄၇]

[၄၈]

[၄၉]

[၅၀]

[၅၁]

[၅၂]

[၅၃]

[၅၄]

[၅၅]

[၅၆]

[၅၇]

[၅၈]

[၅၉]

[၆၀]

[၆၁]

[၆၂]

[၆၃]

[၆၄]

[၆၅]

[၆၆]

[၆၇]

[၆၈]

[၆၉]

[၇၀]

[၇၁]

[၇၂]

[၇၃]

[၇၄]

[၇၅]

[၇၆]

[၇၇]

[၇၈]

[၇၉]

[၈၀]

[၈၁]

[၈၂]

[၈၃]

[၈၄]

[၈၅]

[၈၆]

[၈၇]

[၈၈]

[၈၉]

[၉၀]

[၉၁]

[၉၂]

[၉၃]

[၉၄]

[၉၅]

[၉၆]

[၉၇]

[၉၈]

[၉၉]

[၁၀၀]